به گزارش ایسنا، در سال‌های اخیر، بحث کیفیت کار و شرایط کاری مناسب در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، مورد توجه قرار گرفته است. شاخص‌های معمولی مانند نرخ بیکاری، اگرچه وضعیت اشتغال را تا حدی نشان می‌دهند؛ اما نمی‌توانند به‌تنهایی بیانگر واقعیت بازار کار باشند. به همین دلیل، سازمان بین‌المللی کار، مفهوم «کار شایسته» را مطرح کرده است. این مفهوم بر ایجاد فرصت‌های کاری سودمند و پایدار در شرایطی همراه با آزادی، برابری، امنیت و کرامت انسانی تأکید دارد. کار شایسته شامل مجموعه‌ای از عوامل است؛ از امنیت شغلی گرفته تا جلوگیری از تبعیض، پرداخت حقوق منصفانه، ایجاد امکان آموزش و پیشرفت، و فراهم کردن فضای گفت‌وگوی سازنده میان کارگران، کارفرمایان و دولت.
با وجود تعاریف جهانی، تجربه نشان داده که در هر کشور، فرهنگ، قوانین و شرایط اجتماعی و اقتصادی بر برداشت از کار شایسته تأثیر می‌گذارند. در کشورهای مختلف، برخی ابعاد این مفهوم پررنگ‌تر و برخی کم‌رنگ‌تر می‌شوند. بازار کار ایران هم با چالش‌هایی همچون بیکاری بالا، قراردادهای کوتاه‌مدت، و اختلاف زیاد در شرایط کار میان گروه‌های شغلی روبه‌روست. این شرایط ضرورت بررسی دقیق‌تر این مفهوم در بستر فرهنگی و اقتصادی کشور را دوچندان می‌کند. چنین بررسی‌هایی می‌تواند تصویر واقعی‌تری از نیازها و خواسته‌های نیروی کار ارائه دهد و مبنای تصمیم‌گیری‌های بهتر برای بهبود محیط‌های کاری باشد.
طیبه امیرخانی، استادیار گروه مدیریت دولتی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی، به همراه دو همکار خود، مطالعه‌ای را برای شناسایی ابعاد کار شایسته در ایران انجام داده‌اند. هدف آن‌ها این بود که با تکیه بر تجربه‌ها و دیدگاه‌های شاغلان، تصویری روشن‌تر از این مفهوم در کشور به دست آورند و مشخص کنند که چه عواملی از نظر کارکنان ایرانی، یک شغل را «شایسته» می‌کند.
برای اجرای این پژوهش، ۱۴ شرکت از زیرمجموعه‌های صنعت خودروسازی ایران انتخاب شدند. ۷۲ نفر از کارکنان این شرکت‌ها، شامل مدیران، سرپرستان، کارشناسان و کارگران، در این مطالعه شرکت کردند. محققان از روش مصاحبه استفاده کردند و از هر شرکت‌کننده یک سؤال باز پرسیدند: «کار شایسته از نظر شما چیست؟» پاسخ‌ها با روشی موسوم به «تحلیل تم» بررسی شدند تا الگوها و موضوعات اصلی استخراج شوند. این شیوه باعث شد که یافته‌ها نه از پیش‌فرض‌های محققان، بلکه از تجربه‌ها و نگاه واقعی کارکنان به دست آید.
نتایج نشان دادند که در ایران، کار شایسته دارای ۹ بُعد اصلی به شرح زیر است: جبران خدمات (حقوق و مزایا)، داشتن بیمه درمانی و بازنشستگی، امنیت شغلی، جنبه‌های اجتماعی مثبت در محیط کار، رشد حرفه‌ای، شرایط کار ایمن از نظر جسمی و روابط بین فردی، ویژگی‌های سازمانی شغل، عدالت، و داشتن اوقات فراغت کافی.
پژوهشگران تأکید می‌کنند که این ابعاد تنها بخشی از واقعیت هستند و برای بسیاری از کارکنان، موضوعاتی مانند قدردانی از زحمات، حمایت مدیران، و امکان مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها اهمیت زیادی دارد. این موارد در اغلب مدل‌های بین‌المللی کار شایسته به‌طور مستقیم دیده نمی‌شود، اما در بستر ایران جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند.
بررسی دقیق‌تر داده‌ها نشان داد که کارگران، بیش از سایر گروه‌های شغلی، بر مسائلی مانند امنیت شغلی، بیمه، عدالت، و داشتن زمان استراحت تأکید داشتند. دلیل این امر، شرایط دشوارتر کاری و حقوق کمتر این گروه در مقایسه با مدیران و کارکنان اداری است. همچنین قراردادهای کوتاه‌مدت و نبود تضمین شغلی، دغدغه این گروه را دوچندان کرده است.
بر اساس این یافته‌ها که در فصلنامه «علوم مدیریت ایران» وابسته به انجمن علوم مدیریت ایران منتشر شده‌اند، برخی ابعاد، مانند احترام متقابل، حمایت مدیریتی و ساختار منظم در فرآیندهای کاری، مختص شرایط ایران است و در مطالعات کشورهای دیگر کمتر دیده شده است.
این یافته‌ها اهمیت توجه به تفاوت‌های فرهنگی و اقتصادی را در تعریف کار شایسته برجسته می‌کنند و بر اساس گفته پژوهشگران، در اقتصادی که فرصت‌های شغلی محدود هستند و همیشه نیروی جایگزین در دسترس به شمار می‌رود، مدیران گاه توجه کمی به قدردانی و انتقادپذیری نشان می‌دهند. این در حالی است که موضوع فوق می‌تواند بر کیفیت روابط کاری و انگیزه کارکنان اثر منفی بگذارد و نیاز به توجه ویژه‌ای از سوی مسئولین دارد.
انتهای پیام
نظرات