به گزارش ایسنا، طرح ملی الگوی کشت نخستین‌بار در سال ۱۳۸۸ با هدف اصلاح ساختار تولیدات کشاورزی و انطباق آن با شرایط اقلیمی، منابع آب و نیاز بازار تدوین شد.  با این حال، طی سال‌های بعد این طرح به‌دلیل کمبود زیرساخت‌های اطلاعاتی، ضعف نظارت، فقدان ابزارهای کنترلی و همچنین عدم همکاری کامل استان‌ها و بهره‌برداران، هیچ‌گاه به‌طور کامل اجرایی نشد.

افزایش بحران خشکسالی و فشار روزافزون بر منابع آبی، بار دیگر ضرورت اجرای این الگو را به یکی از اولویت‌های اصلی سیاست‌گذاری کشاورزی کشور تبدیل کرد. بر همین اساس، از ابتدای دولت سیزدهم نهایی‌سازی الگو برای استان‌های مختلف در دستور کار قرار گرفت و سرانجام در آبان‌ماه ۱۴۰۱، وزارت جهاد کشاورزی از تدوین و ابلاغ آن برای ۲۸ استان خبر داد.

بر پایه اعلام رسمی این وزارتخانه، الگوی کشت ملی با در نظر گرفتن اقلیم، منابع آب و خاک، عملکرد محصولات، نیاز بازار داخلی و ظرفیت صادراتی طراحی شده است. در این چارچوب، نوع محصولات قابل‌کشت، سطح مجاز زیرکشت و میزان تولید هدف‌گذاری هر استان مشخص شده است. اجرای این طرح در گام نخست به کشت‌های بهاره و پاییزه محدود شد اما توسعه آن به حوزه باغی و گلخانه‌ای نیز در دستور کار قرار دارد.

برای تحقق مؤثر برنامه، شرط بهره‌مندی کشاورزان از یارانه‌های دولتی رعایت الگوی کشت تعیین شده است؛ به این معنا که تنها بهره‌بردارانی که مطابق این الگو عمل کنند، از یارانه بذر، کود، سوخت، نهاده‌های کشاورزی و تسهیلات بانکی استفاده خواهند کرد. همچنین مقرر شده اطلاعات زراعی کشاورزان در سامانه‌های اطلاعاتی ثبت و به‌صورت فصلی پایش شود.

با وجود این، چالش‌های متعددی همچنان پیش روی اجرای کامل طرح قرار دارد؛ از جمله نبود بازار تضمینی برای برخی محصولات جایگزین، ضعف زیرساخت‌های آبیاری نوین، مشکلات نظام توزیع نهاده، کمبود آموزش‌های میدانی و ناهماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی. همین عوامل موجب شده‌اند روند پیاده‌سازی الگو با کندی پیش برود.

اجرای الگوی کشت و حمایت بودجه‌ای از کشاورزان

صادق خلیلیان - وزیر اسبق جهاد کشاورزی - در گفت‌وگو با ایسنا، درباره چرایی کامل اجرا نشدن این طرح تا به امروز اظهار کرد: اجرای الگوی کشت یکی از ابزارهای استفاده صحیح از منابع است، اما صرفاً ابلاغ آن کافی نیست. سیاست‌های تشویقی و حمایتی لازم است تا کشاورزان ترغیب شوند.

وی افزود: تجربه‌ای که در سال ۹۰ در جنوب کرمان داشتیم نشان داد که اگر کشاورزان متناسب با سطح تعیین‌شده محصول کشت کنند، خرید تضمینی به نحو مطلوبی انجام می‌شود. در غیر این صورت، حمایت نمی‌شوند. این اقدام همراه با تأمین بذر پرمحصول، کود و معرفی به بانک‌ها صورت گرفت و نتیجه مثبتی داشت.

خلیلیان تصریح کرد: بنابراین برای اجرای موفق الگوی کشت، هم سیاست‌های تشویقی و هم حمایت بودجه‌ای لازم است.

لزوم هماهنگی سیاست‌های کلان اقتصادی با بخش کشاورزی

وزیر اسبق جهاد کشاورزی در پایان تصریح کرد: یکی از ضعف‌ها این است که واردات بی‌موقع می‌تواند بازار داخلی را تخریب کند و حتی اگر الگوی کشت تعیین شده باشد، کشاورزان از تولید منصرف می‌شوند. بنابراین یک بسته سیاست‌گذاری و مدیریتی به‌هم‌پیوسته لازم است که در سطح ملی با هماهنگی رئیس‌جمهور، نمایندگان مجلس و دستگاه‌ها اجرا شود تا کشاورزان به ادامه شغل دیرینه و اجدادی خود علاقمند باقی بمانند.

اما نظرات درباره اجرایی شدن یا نشدن طرح الگوی کشت متفاوت است چراکه برخی از کارشناسان معتقدند که این طرح در مرحله مطالعاتی متوقف شده است. به گفته این کارشناسان، به دلیل اقلیم‌های متفاوت نقاط مختلف ایران، مطالعات اهمیت بسیار بالایی دارند تا الگوی مورد نیاز هر منطقه برای کشت در نظر گرفته شود و به دلیل اینکه مطالعات در میانه راه متوقف شده این طرح اجرایی نمی‌شود.

غلامرضا نوری قزلجه - وزیر جهاد کشاورزی-  پیش از این در گفت‌وگو با ایسنا، درباره گره کار اجرایی نشدن الگوی کشت  گفته بود: ما در بحث مطالعات و تدوین و کارهای کارشناسی آن هیچ مشکلی نداریم و همه مراحل انجام می‌شود. آنچه که حدود ۲۰ درصد انحراف داریم، ناشی از عدم اجرای آن است؛ نه از سوی ما که آن را ابلاغ می‌کنیم، بلکه از سوی بهره‌برداران که اجرا نمی‌کنند. ما نیز توصیه‌ها و تأکیدات لازم را ارائه داده‌ایم.

وی با بیان اینکه امروز به روسای سازمان‌های سراسر کشور تأکید کرده تا با حضور مسئولان و رهبران محلی جلسات توجیهی برگزار کنند، افزود: باید به کشاورزان رسانده شود که اجرای الگوی کشت به نفع بازار، قیمت مناسب و جلوگیری از ماندن محصول روی دستشان است؛ در غیر این صورت، نتیجه برعکس خواهد شد.

وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به استفاده از ابزارهای قانونی برای حمایت از اجرای الگوی کشت گفت: برخی امکانات را تنها برای کسانی که در چارچوب الگوی کشت عمل می‌کنند ارائه می‌دهیم. اگر خارج از آن کسی اقدام کرده باشد، نمی‌توانیم این امکانات را بدهیم. حتی خرید محصول یا تأمین نهاده‌ها هم گاهی در این شرایط کارساز نیست.

نوری قزلجه در پایان تأکید کرد: باید این باور را در ذهن کشاورزان ایجاد کنیم که الگوی کشت به نفع آن‌ها، منابع تولیدی‌شان، اقتصاد کشاورزی و اقتصاد خانوارشان است. همکاران ما در استان‌ها، شهرستان‌ها و کارشناسان صحنه با تک‌تک کشاورزان صحبت می‌کنند تا این پیام مهم را منتقل کنند.

انتهای پیام