دکتر مجید غفاری مدرس دانشگاه و عضو سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، در گفت‌وگو با ایسنا با هشدار درباره عوامل تهدیدکننده سلامت روان، سطح پایین سواد روانشناختی-رسانه‌ای، ضعف در آموزش و پرورش عالمانه و نیز برخی موانع فرهنگی را از عوامل مهم در این مساله برشمرد.
این روانشناس بالینی و متخصص مشاوره خانواده، اظهار کرد: طی دهه‌های اخیر، برخی از گزارش‌های پژوهشی در مورد شیوع و بروز مشکلات و اختلالات روانشناختی، آمارهای نگران کننده‌ای ارائه می‌دهند. در همین راستا، نتایج برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که افسردگی به یک چالش عمده بهداشت عمومی در سطح جهانی تبدیل شده است.
این روانشناس بالینی در زمینه سلامت روان در ابتدا به «دیدگاه کلاسیک یا آسیب‌شناختی» اشاره کرد و گفت: در این نگرش، سلامت روان معادل عدم وجود هرگونه ویژگی روانشناختی مختل‌کننده زندگی و فقدان تشخیص اختلال روانی در فرد تعریف می‌شود.
وی در ادامه «دیدگاه روانشناسی مثبت‌نگر» را به عنوان رویکردی دیگر به این موضوع معرفی کرد و افزود: در این پارادایم، سلامت روان، فراتر از نبود بیماری تعریف شده و به معنای برخورداری فعال از کیفیات مثبت روانشناختی است.
غفاری، هوش معنوی، هوش هیجانی، عزت نفس، خودمختاری، هدفمندی، تسلط بر خود و محیط، توانایی تشکیل روابط مثبت و تمایل به رشد فردی را از جمله شاخص‌های کلیدی عنوان شده در این دیدگاه برشمرد.
این متخصص حوزه سلامت روان، ضعف در حیطه‌های معنوی، روانشناختی، اجتماعی و سواد رسانه‌ای را از چالش‌های مهم این حوزه برشمرد.
وی همچنین به مشکلات پایه‌ای روانشناختی با ریشه‌های تربیتی اشاره کرد و افزود: اختلالات شخصیت، ناتوانی در تنظیم هیجانات و مشکلات عمیق عزت نفس، عمدتاً از تجربیات تربیتی ناکارآمد در دوران کودکی نشأت می‌گیرند.
غفاری در ادامه آسیب‌پذیری بالا در برابر استرس‌زاهای محیطی را نیز از دیگر چالش‌های مهم عنوان کرد و گفت: این آسیب‌پذیری با سطوح ناکافی ویژگی‌های روانشناختی مثبت در افراد ارتباط مستقیم دارد.
وی خاطرنشان کرد: این چالش‌ها به صورت زنجیره‌ای به هم مرتبط بوده و نیازمند مداخلات پیشگیرانه و برنامه‌ریزی‌های آموزشی در سطوح مختلف جامعه هستند.
این روانشناس بالینی، در خصوص تفاوت‌های مفهومی و راهکارهای مواجهه با دو پدیده استرس و اضطراب گفت: اضطراب عموماً به احساسات مبهمی از دلهره و تشویش اشاره دارد و غالباً با آسیب‌های عمیق در عزت نفس مرتبط است. اما استرس زمانی رخ می‌دهد که فرد یک عدم تعادل بین توانایی‌های خود و مطالبات محیطی درک کند.
غفاری هشدار داد: در صورتی که این درک از عدم تعادل، غیرمنطقی و ناشی از یک خودپنداره منفی باشد، نیازمند توجه و مداخله بالینی است چرا که چنین وضعیتی منجر به سطوح ناکافی یا افراطی از استرس می‌شود.
این روانشناس تکنیک‌هایی چون تنفس ۴-۷-۸، تمرینات کششی یوگا، مدیتیشن، گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش، تغییر کانون توجه به سمت افکار مثبت و پیاده‌روی را بعنوان راهکارهایی ساده و فوری برای کاهش استرس برشمرد.
دکتر غفاری، خودمراقبتی را بعنوان مجموعه اقداماتی آموختنی، آگاهانه و هدفمند معرفی کرد که هر فردی برای حفظ سلامت جسمی و روانی خود انجام می‌دهد.
وی تأکید کرد: خودمراقبتی نه تنها شامل پیشگیری از بیماری‌ها و حوادث است، بلکه مراقبت از سلامت پس از بیماری و برآورده ساختن نیازهای اجتماعی را نیز در بر می‌گیرد.
این روانشناس روش‌های ساده خودمراقبتی را اختصاص زمان برای خود، تعیین اهداف عاقلانه، توجه به تغذیه سالم و خواب کافی، ورزش منظم، تمرین ذهن‌آگاهی، حضور در طبیعت، دوری از فضای مجازی، دریافت حمایت حرفه‌ای و مطالعه متون معتبر علمی-فلسفی بیان کرد که می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در ارتقای کیفیت زندگی و حفظ سلامت افراد داشته باشد.
وی چهار مانع اصلی فرهنگی-اجتماعی در راه ارتقای سلامت روان جامعه را برشمرد و ادامه داد: کم‌رغبتی به مطالعه و توسعه فردی بعنوان اولین مانع و آموزش‌های ناکافی به والدین در حوزه روانشناسی رشد و تربیت فرزند، دومین چالش جدی در این زمینه است.
این روانشناس در ادامه، ضعف در سواد رسانه‌ای و تحلیل مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را سومین مانع دانست و تصریح کرد: مقاومت فرهنگی در مراجعه به متخصصان مشاوره و روانشناسی نیز به عنوان چهارمین مانع عمده، سلامت روان جامعه را تحت تأثیر قرار داده است.
به گفته غفاری، این موانع در کنار هم چرخه‌ای معیوب ایجاد می‌کنند که تنها با عزم ملی برای سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش همگانی و ترویج فرهنگ مراجعه به متخصصان قابل شکستن است.
انتهای پیام
نظرات