فرودستان، کسانی هستند که ما همیشه از آنان به نام فقرا یاد می‌کنیم و واکنشمان در برابر رنج و درد همیشگی آن‌ها از ابراز تاسف و کشیدن آهی از ته دل، فراتر نمی‌رود، اما فرودستان این روزها آسیب پذیرتر از قبل هستند، چرا که از طرفی منبع درآمد روزانه آن‌ها قطع شده و از طرفی نیز با سرزنش و هشدار عده‌ای مواجه هستند که در خانه ماندن را به آن‌ها گوشزد می‌کنند.

این اولین باری نیست که افرادی با طبقه اجتماعی ضعیف، بحران‌هایی همچون بیماری، فقر یا نادیده انگاشته شدن را تجربه می‌کنند، آن‌ها هم حاشیه نشین هستند و هم به حاشیه رانده شده‌اند.

مردم شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز با به چالش کشیدن کمپین‌هایی مانند کمپین "در خانه بمانیم" و نادیده گرفتن فرودستان در این کمپین‌ها به ایسنا می‌گوید: هرچند کرونا یک بیماری است، اما به شکل‌های مختلفی تجربه نمی‌شود، کرونا همه گیر بوده، ولی به همه افراد به یک شکل گیر نمی‌دهد و همه نمی‌توانند به یک شکل در برابر آن مقاومت کنند. 

کمپین‌هایی مانند "در خانه بمانیم" خاص نگر هستند

وی، با خاص نگر خواندن کمپین‌هایی مانند "در خانه بمانیم"، اظهار می‌کند: باید گروه‌های مختلف و متفاوت در هر هشتک و کمپینی در نظر گرفته شوند. نباید با یک تصور، که عمدتا تصور مبتنی بر الگوهای فرهنگی رایج طبقات متوسط و بالا است، پیش برویم.

ایزدی جیران، بیان می‌کند: توصیه به کتاب خواندن، ورزش کردن و فیلم دیدن برای کسانی که هر روز با بحران گرسنگی درگیرند، بی معنا و  سرکوب گرایانه بوده و این شکلی از خشونت نمادین حاوی تهدیدی برای زندگی‌های دیگر است. 
 
وی، متذکر می‌شود: ما، یعنی اعضای طبقات متوسط و بالا، تصور می‌کنیم تمامی افراد به موبایل و اینترنت دسترسی دارند و این در حالی است که بسیاری از افراد موبایل یا گوشی هوشمند و اینترنت ندارند و به جای اصرار بر مطالباتی که نه به نفع یک طبقه یا گروه، بلکه منفعت تمامی طبقات و گروه‌ها را در پی داشته باشد، مطالبه‌ای مانند اینترنت رایگان را از دولت مطرح می‌کنیم.
 
این مردم شناس، می گوید: هرچند کرونا و وضعیت بحرانی ناشی از آن، گروه‌های مختلف را ترسانده و وحشت زده کرده است، وضعیت زندگی هر روزه فرودستان، همواره یک وضعیت اضطراری استزندگی فرودستان با گرسنگی، مریضی، بیکاری، و نگرانی های مربوط به فقر به حالت اضطراری درآمده است. 
 
وی با بیان اینکه افرادی با طبقه اجتماعی پایین، همواره تجربه این روزهای ما را تجربه می‌کنند، می‌افزاید: این افراد کسانی هستند که نیازهای اولیه و کار کردنشان همواره در معرض تهدید بوده و با بیماری‌های مختلفی درگیر هستند. 
 
ایزدی جیران معتقد است: فرودستان، فراموش شدگان و وانهادگان اجتماعی همیشه در وضعیت اضطراری به سر می‌برند و چیزی که ما از آن تحت عنوان استثنا و بحرانی گذرا یاد می‌کنیم، برای زندگی هر روزه آن‌ها قاعده است. 
 
عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز با ارائه توضیحاتی در خصوص رفتار کرختی در برابر فلاکت دیگران، می‌گوید: ذهنیت طبقه متوسط و بالا تمایل دارد تا قضاوت کند که فرد فرودست خودش تلاش کافی نکرده و شغلش نیز نتیجه انتخاب آزادانه خود او است؛ در حالی که فقیر شدن، ریشه‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دارد، اما ما آن را فردی می‌کنیم. این تقلیل گرایی، نوعی روانشناسی گرایی بوده که از خصیصه‌های فرهنگی طبقات متوسط و بالا است. 
 

«تو ژن بد هستی، چون استعداد نداشتی»

او با تاکید بر اینکه به دلیل پیوند الگوهای هیجانی فرا دستان جامعه با منافع فردی، غمخواری و مدافعه آنان از فرودستان نمی‌تواند طولانی مدت باشد، بیان می‌کند: به تازگی عنصر فرهنگی نیز به این مورد اضافه شده که طبق آن می‌گویند «تو ژن بد هستی، چون استعداد نداشتی.» موفقیت ها به استعدادهای بیولوژیک پیوند داده می شوند، در حالی که موفقیت در درون مسابقه اجتماعی معنا می یابد، و کسانی که از جامعه طرد و حذف شده اند، پیشاپیش در این مسابقه شکست خورده هستند. 
 

مرگ خاموش حاشیه نشینان

وی می‌افزاید: با جمعیت عظیمی از حاشیه نشینان و زاغه نشینانی مواجه هستیم که بدن و معیشتشان به شدت تهدید شده و مرگشان، مرگ‌های خاموش بوده و مریضی این افراد در مقایسه با دیگرانی همچون سلبریتی ها دیده و تبلیغ نمی‌شود. 
 
این مردم شناس در ادامه با بیان اینکه گذر از این بحران بستگی به شیوه برخورد دولت و مطالبه گری سمن‌ها داشته و غیر قابل پیش بینی است، می‌گوید: صدا و مطالبات فرودستان مانند درخواست تامین معیشت و سر پناه باید نزد دولت مطرح شود و باید ببینیم دولت چه کاری برای امکان در خانه ماندن انجام میدهد.

رییس مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی تبریز نیز در این خصوص به ایسنا، می‌گوید: افرادی مانند کارگران روزمزد، دستفروش‌ها، زباله گردها، کارگران اخراجی واحدهای تولیدی و کارخانه‌های تعطیل شده و ده‌ها گروه دیگر، این روزها برای سیر کردن شکم خانواده‌شان مجبور هستند از خانه خارج شوند. 

وی، متذکر می‌شود: این افراد ممکن است با قرار گرفتن در معرض بیماری و با توجه به نحوه زندگی و وضعیت خانه‌هایشان، عفونت را به اطرافیان و خانواده و دوستانشان منتقل کنند، در این صورت سرعت گسترش بیماری افزایش خواهد یافت. 

وی با تاکید بر ضرورت تعریف منبع درآمدی برای افرادی که به منظور تامین درآمد مجبور به خروج از خانه‌هایشان هستند، می‌گوید: در حال حاضر سازمان‌های مردمی و خیریه‌ها و داوطلبان در قالب حرکت‌های مردمی با تمام توان به تهیه اقلام غذایی و بهداشتی برای خانوارهای شناسایی شده اقدام می‌کنند، اما این کافی نیست و باید اقداماتی در بخش دولتی هم انجام شود. 

رییس مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی تبریز، خاطرنشان می‌کند: دولت باید آگاه باشد که این کمک‌ها مایه حصول اطمینان از خانه ماندن این افراد و کمک به کنترل بیماری است.

گزارش از نسرین سوار-خبرنگار ایسنا در آذربایجان شرقی

انتهای پیام