کامران داوری با حضور در تحریریه ایسنا با اشاره به اینکه انتقاداتی درخصوص نظام آموزشی مبنی بر اینکه کارآمد و روزآمد نیست مطرح است، اظهار کرد: با توجه به تغییرات سریع امروز، نظام آموزش و پرورش باید نقش پررنگ‌تری در پرورش دانش‌آموزان ایفا کند و جایگزین و یا مکمل نقش خانواده و محله شود.
عضو هیئت علمی گروه آموزشی علوم و مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، خاطرنشان کرد: متاسفانه در کشور ما، جنبه پرورشی به اندازه آموزش مورد توجه قرار نمی‌گیرد و رویکردها همچنان به شیوه‌ای است که گویی در دهه‌های گذشته به سر می‌بریم؛ در گذشته خانواده‌های بزرگ و محله‌ها ،اجتماعاتی را شکل می‌دادند که کودکان از طریق تعاملات روزمره با اعضای خانواده و همسایگان بسیاری از آموزش‌ها را به طور غیرمستقیم فرا می‌گرفتند.
وی ادامه داد: امروزه با تغییر ساختار خانواده‌ها و زندگی در آپارتمان‌ها، کودکان از این فرصت‌ها محروم شده‌اند، بنابراین لازم است نظام آموزشی نقش پررنگ‌تری در اجتماعی کردن کودکان و آموزش مهارت‌های زندگی به آن‌ها ایفا کند.
ضرورت توجه بیشتر به یادگیری مهارت‌های زندگی در دبستان
داوری با بیان اینکه یکی از جنبه‌های مهمی که باید در نظام آموزشی دبستان مورد توجه قرار گیرد، جامعه‌پذیری دانش‌آموزان و یادگیری مهارت‌های زندگی به آن‌ها است، گفت: در این راستا می‌توان از تجربیات کشورهایی مانند ژاپن الگو گرفت، برای مثال در ژاپن، دانش‌آموزان در کلاس درس وظایفی مانند تمیز کردن محیط و انجام کارهای گروهی را بر عهده می‌گیرند که به آن‌ها مهارت‌های اجتماعی و کار جمعی را آموزش می‌دهد.
وی با بیان اینکه یکی از این مهارت‌ها نحوه مواجهه با مشکلات و افزایش قدرت حل مسئله است، گفت: بدین لحاظ به جای مواجهه منفی، انتقاد دائم و حتی غر زدن بهتر است مواجهه سازنده صورت گیرد و آموزش داده شود که چگونه کودکان مشکلات را برطرف کنند، اگر این مهارت به دانش‌آموزان آموزش داده نشود ممکن است آن‌ها به شخصیتی غرغرو یا حتی طلبکار تبدیل می‌شوند.
داوری عنوان کرد: در سال‌های آخر دبیرستان و دانشگاه، اتفاقی که باید بیفتد این است که فرزندان ما باید علم را بفهمند، فضای دانش بشری، فضایی مملو از جنبه‌های علمی، فلسفی و حتی اشراقی است؛ ما در فضایی قرار داریم که دانسته‌هایمان از جنس هر سه این‌ها است و تقسیم کار نیز بر همین اساس صورت گرفته است.
عضو هیئت علمی گروه آموزشی علوم و مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، توضیح داد: متاسفانه این فضاها در ایران مبهم است و کودکان ما فقط ملزم می‌شوند که آنچه در کلاس‌های دبیرستان گفته می‌شود را به همان شکل بپذیرند و ادامه دهند، ریشه این مشکل به دوران دبستان برمی‌گردد.
وی با اشاره به اینکه اکنون آزمون‌هایی برای جداسازی دانش‌آموزان برای مدارس خاص برگزار می‌شود، گفت: در این آزمون‌ها سوالاتی مطرح می‌شود که حتی طراحان آن‌ها نیز پاسخ‌های درست را نمی‌دانند؛ برای مثال، سوالی مطرح می‌شود که با آجر ده کاربرد بیان کنید. بسیاری از دانش‌آموزان کاربردهای رایج مانند ساخت خانه، پل و بیمارستان را ذکر می‌کنند. اما کودکانی کاربردهای دیگری مانند قرار دادن آجر زیر پا برای رسیدن به ارتفاع بالاتر، استفاده از آجر برای جلوگیری از وزش کاغذ توسط باد و بستن آجر به گربه و انداختن آن در آب را ذکر می‌کنند، در نظام آموزشی ایران، ممکن است معلم این کودکان را سادیسمی و بیمار تلقی کند، در حالی که این کودکان خلاقیت و ابتکار بالایی دارند.
داوری بیان کرد: این نوع آزمون‌ها باعث می‌شود که دانش‌آموزانی که افکار هیجانی، ابتکار و خلاقیت بالایی دارند، شناسایی شوند و از کلاس سوم دبستان به کلاس‌های خاص منتقل شوند؛ از بین ۵۰ مدرسه، یک کلاس خاص تشکیل می‌شود و در دبیرستان نیز این روند ادامه می‌یابد و دانش‌آموزان در پانسیون‌هایی اسکان داده می‌شوند و روش تدریس آن‌ها کاملاً جداگانه است.
وی اضافه کرد: این دانش‌آموزان ملزم به حضور در کلاس نیستند و می‌توانند هر زمان که تمایل داشته باشند، در کلاس‌ها شرکت کنند. این افراد هنرمند و دارای ذهن‌های خاص هستند و به آن‌ها فضا داده می‌شود تا به کار خود بپردازند؛ این رویکرد منجر به خلاقیت‌هایی می‌شود که در کشورهایی مانند ژاپن شاهد آن هستیم. متاسفانه ما این نظام را نداریم و علم را به درستی به دانش‌آموزان خود آموزش نمی‌دهیم.
آموزش‌های یکسان منجر به نادیده گرفته شدن تفاوت‌های فردی و خلاقیت‌ها می‌شود
عضو هیئت علمی گروه آموزشی علوم و مهندسی آب دانشکده کشاورزی خاطرنشان کرد: بنابراین یکی از انتقادات این است که آموزش‌های یکسان باعث می‌شود که خلاقیت و تفاوت‌های فردی نادیده گرفته شود. در واقع نادیده گرفتن تفاوت‌ها در آموزش، نکته کلیدی است؛ افراد واقعاً قابل انطباق با یک الگوی یکسان نیستند و همه دانش‌آموزان یکسان نیستند.
داوری با بیان اینکه مشکل دیگری که در همین سطح وجود دارد، نظام آموزشی دولتی و خصوصی است که باعث عدم عدالت آموزشی شده است، اظهار کرد: در بسیاری از کشورها مانند فرانسه، کل وزارت آموزش و پرورش در پاریس تنها از تعداد کمی کارمند تشکیل شده است و تمرکز بر مدیریت متمرکز نیست، بلکه مدارس و شهرستان‌ها شوراهایی دارند که به عنوان محل اتصال با دولت مرکزی عمل می‌کنند.
وی توضیح داد: وظیفه وزارت آموزش و پرورش این است که استانداردهایی را در نظام آموزشی طراحی کند که با کمک همین استانداردها، دانش‌آموزان برای ورود به جامعه یا ورود به دانشگاه آماده شوند، در اینجا نظام کالج نیز مطرح است که خود داستانی جداگانه دارد. بعد از این مرحله، مسئولیت بر عهده مدارس است.
داوری با بیان اینکه دولت چه نقشی در این موضوع ایفا می‌کند، مطرح کرد: دولت می‌گوید که وظیفه دارد فضای آموزشی ارزان قیمتی را برای همه فراهم کند. چگونه این کار را انجام می‌دهد؟ دولت می‌گوید اگر مدارس دانش‌آموز جذب کنند، من حقوق معلم نمی‌دهم. اگر مدارس دانش‌آموز جذب کردند به ازای هر کد ملی دانش‌آموز به مدرسه پول واریز می‌کند.
عضو هیئت علمی گروه آموزشی علوم و مهندسی آب دانشکده کشاورزی افزود: به نظر می‌رسد می‌توان تمام مدارس دولتی ایران را به گروه‌های ۱۵ تا ۲۰ نفره از معلمان واگذار کرد و به آن‌ها گفت که یک تعاونی تشکیل دهند و مدارس را از دولت تحویل بگیرند. شرط دولت این باشد که شما دانش‌آموز جذب کنید و بر اساس تعداد دانش‌آموزان پول دریافت کنید. در این صورت یک رقابت برای جذب دانش‌آموز آغاز می‌شود.
داوری عنوان کرد: دولت همچنین می‌تواند در کلاس‌های سوم، ششم، نهم و دوازدهم آزمون‌هایی برگزار کند و بر اساس این آزمون‌ها مشخص کند که کدام مدارس دانش‌آموزان موفقی تربیت می‌کنند. این موضوع می‌تواند باعث پرداخت پاداش اضافی به مدارس موفق شود؛ در این صورت، یک رقابت جدی شکل می‌گیرد و همه مدارس به دنبال ارتقای کیفیت آموزشی خود خواهند بود. در این شرایط دیگر نمی‌توان سر کلاس درس را ناقص ارائه داد و از والدین انتظار داشت که با صرف هزینه، معلم خصوصی بگیرند.
وی با بیان اینکه فلسفه علم در ایران کلاً به حاشیه رانده شده است، افزود: ما افرادی را تربیت می‌کنیم که مدرک دکتری دارند، اما هیچکدام از آن‌ها فلسفه علم را نمی‌فهمند. همچنین در این میان خود کشور نیز معیارهایی را تعیین می‌کند که چاپ مقاله به یک معیار اصلی تبدیل شده است. در این میان از طریق هوش مصنوعی برخی افراد مقاله را کپی می‌کنند، برخی دیگر آن را به زبان قابل فهم ترجمه می‌کنند و برخی دیگر آن را ویرایش می‌کنند و به این ترتیب مقالات چاپ می‌شوند، اما مقاله که هدف تلقی نمی‌شود.
انتهای پیام
نظرات