به گزارش ایسنا، قدس نوشت: وقتی پژوهشگران و جامعه‌شناسان و... چند سالی است که تکلیف همه ما را مشخص کرده‌اند، دیگر خوبیت ندارد بخواهیم در مقدمه مطلب، این پرسش کهنه را مطرح کنیم که «آیا شبکه‌های اجتماعی واقعاً اعتیادآورند؟» آن هم وقتی که زبان حال خیلی از آدم‌های اطراف و بلکه خودمان این است: هوا را از من بگیر، گوشی‌ام را نگیر! پس بی‌خیالِ اثبات یا ردّ اعتیاد و عدم اعتیاد دیجیتال شده و برویم سراغ این که: چطور می‌شود اعتیاد به شبکه‌های مجازی را ترک کرد؟

وقتی «دوپامین» خونتان می‌افتد
اگر فکر می‌کنید روزانه بیشتر از حد معمول مشغول بالا و پایین کردن صفحات شبکه‌های اجتماعی در گوشیتان هستید، این را بدانید که قطعاً در این مورد تنها نیستید. آمار و ارقام می‌گویند یک فرد بزرگسال آمریکایی به طور متوسط روزانه بیش از دو ساعت در شبکه‌های اجتماعی وقت می‌گذراند، در حالی که این زمان برای نوجوانان در پلتفرم‌هایی مثل تیک‌تاک و اینستاگرام دو برابر می‌شود. آن‌طور که  «فرادید» نوشته: هشدارهای چند سال اخیر کارشناسان درباره ویژگی‌های اعتیادآور شبکه‌های اجتماعی و همچنین مشکلات روحی و روانی که برای استفاده‌کنندگان افراطی از این شبکه‌ها پیش می‌آید، سبب شده خیلی‌ها به دنبال ترک کردن باشند. به عنوان مثال، جست‌وجوی عبارت «سم‌زدایی از شبکه‌های اجتماعی» در گوگل طی ماه‌های اخیر ۶۰درصد افزایش را نشان می‌دهد. البته ممکن است شما که هنوز خیلی به معتاد بودن در این زمینه معتقد نیستید از خودتان بپرسید آیا مثلاً فاصله گرفتن از شبکه‌های اجتماعی واقعاً تفاوتی ایجاد می‌کند؟ 
خوشبختانه پژوهش‌ها نشان می‌دهند پاسخ مثبت است و مزایایی که این کار برای مغز و سلامت شما دارد، می‌تواند شما را شگفت‌زده کند.
البته بگوییم که این کنار گذاشتن یا ترک اعتیادمجازی آن طور هم که حرفش را زدیم ساده و ممکن نیست، چون ظاهراً طراحان شبکه‌های اجتماعی از قبل فکر چنین روزهایی را کرده و در کارشان از سیستم «پاداش مغزی» استفاده کرده و مخاطب را پابند خودشان می‌کنند. «آنا لمبکه» متخصص پزشکی اعتیاد و نویسنده کتاب «ملت دوپامین: یافتن تعادل در عصر لذت‌گرایی»، توضیح می‌دهد که براساس تحقیقات درباره تأثیر مواد مخدر و الکل بر مغز، می‌توانیم نتیجه بگیریم که فرایندی مشابه در هنگام استفاده از شبکه‌های اجتماعی رخ می‌دهد. هر لایک، کامنت یا ویدئوی بامزه، موجی از دوپامین (یعنی ماده شیمیایی تولیدکننده «حس خوب» در مغز) را به راه می‌اندازد. بنابراین شما زمانی به خودتان می‌آیید که متوجه می‌شوید با مدتی دوری از شبکه‌های اجتماعی، «دوپامین» خونتان افت می‌کند و نیاز به حضور در شبکه‌های مجازی پیدا می‌کنید!

جلو فرسایش را بگیرید
اولین و بدترین مشکلی که متخصصان در بحث اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی از آن یاد کرده‌اند، «فرسایش مغز» و فروپاشی مغزی یا همان فرسودگی مغزی است که احتمالاً این اواخر زیاد درباره آن شنیده‌اید.
 «لمبکه» می‌گوید: توقف چرخه دوپامین ناشی از شبکه‌های اجتماعی و اقدام به فاصله گرفتن از این شبکه‌ها می‌تواند به مغز اجازه دهد مسیرهای پاداش خود را دوباره تنظیم کند. این فرایند کمک می‌کند تا از مصرف بیش از حد و اجباری که به «فرسایش مغز» منجر می‌شود جلوگیری کنیم. 
البته«پیج کوین» نویسنده مشترک یک مطالعه درباره تأثیرات سلامت‌محور «سم‌زدایی دو هفته‌ای از شبکه‌های اجتماعی» توضیح می‌دهد که هیچ روش واحدی برای سم‌زدایی از شبکه‌های اجتماعی وجود ندارد. چون «استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی» می‌تواند برای افراد مختلف معنای متفاوتی داشته باشد. مهم این است که ما اهداف واقع‌بینانه‌ای برای کاهش زمان مصرف شبکه‌های اجتماعی خود تعیین کنیم. برخی افراد ممکن است بخواهند استفاده از شبکه‌های اجتماعی را به‌طور کامل کنار بگذارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است بخواهند زمان صرف شده برای آن را به نصف کاهش دهند. شما هم اگر به فکر ترک هستید اول ببینید نظرتان از ترک کردن و کنار گذاشتن شبکه‌های اجتماعی چیست. در هر حال «لمبکه» توصیه می‌کند تا جایی که می‌توانید از شبکه‌های اجتماعی فاصله بگیرید؛ ترجیحاً حداقل چهار هفته. اما حتی وقفه‌های کوتاه هم می‌توانند تأثیر مثبتی بر سلامت روان داشته باشند. مطالعه‌ای که روی ۶۵ دختر ۱۰ تا ۱۹ساله انجام شد، نشان داد تنها سه روز فاصله گرفتن از شبکه‌های اجتماعی موجب افزایش عزت‌نفس و مهربانی با خود در آن‌ها شده است. 

کامل ترک نکنید!
اگر اقدام به ترک کردید، بلاتشبیه مثل ترک اعتیاد به مواد، احتمالاً چند روز اول سخت‌ترین روزها خواهند بود. طی این روزها تجربه «علائم ترک» مانند تمایل شدید به انجام آن کار یا دچار شدن به اضطراب کاملاً طبیعی است. اما تحمل این احساسات ناخوشایند به مغز کمک می‌کند مسیرهای پاداش خود را دوباره راه‌اندازی کند و میل به رفتن سراغ گوشی و شروع دوباره ماجرا کم شود. درنهایت هم این تمایلات کاهش پیدا می‌کنند و کنار آمدن با روزها و ساعت‌های بدون شبکه اجتماعی آسان‌تر می‌شود. در این مرحله فرد حتی لذت ترک کردن را هم تجربه می‌کند. در یک مطالعه و در پایان  سم‌زدایی دو هفته‌ای که استفاده از شبکه‌های اجتماعی به ۳۰ دقیقه در روز محدود شده بود، بیشتر شرکت‌کنندگان گزارش دادند وضعیت روانی‌شان بهبود یافته، احساس رضایت بیشتری از زندگی دارند، سطح استرسشان پایین آمده و خواب بهتری را تجربه می‌کنند.ترک‌کنندگان یادشان نرود که –بازهم بلاتشبیه- مثل فرایند ترک اعتیاد به مواد «حمایت جمعی» و همراهی دوستان و آشنایانی که اعتیاد دارند در موفقیت و عبور از مرحله سم‌زدایی تأثیر زیادی دارد.
ترک اعتیاد دیجیتال و مجازی و فاصله گرفتن موقت از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به ما فرصت بازنگری در رفتارمان را بدهد و آگاهی بیشتری از نحوه استفاده ما از این پلتفرم‌ها ایجاد کند. همچنین آگاهمان کند که با گذران وقت در شبکه‌های اجتماعی از چه میزان تعاملات ضروری و حیاتی روزانه محروم می‌شویم. 
البته پس از موفقیت در فاصله گرفتن، فکر نکنید ماجرا تمام شده است. باید به فکر تداوم ماندن در ترک هم باشید. توصیه می‌کنیم موانع فیزیکی یا ذهنی بین خودمان و شبکه‌های اجتماعی ایجاد کنیم، مثلاً نگذاشتن گوشی در اتاق‌خواب یا خاموش کردن اعلان‌ها یا مشغول کردن خود با رشته ورزشی یا هنری، مطالعه کتاب واقعی و ... . درنهایت، کارشناسان توصیه می‌کنند چون ما نمی‌توانیم شبکه‌های اجتماعی را مثل مواد، به‌طور کامل کنار بگذاریم، در طول سال دوره‌هایی را  برای سم‌زدایی از شبکه‌های اجتماعی برنامه‌ریزی کنید تا تعادل میان فعالیت‌های زندگی روزانه و استفاده از شبکه‌های اجتماعی برقرار شود. 

*بازنشر مطالب دیگر رسانه‌ها در ایسنا به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان می‌باشد.

انتهای پیام