ایمان زنگنه - عضو هیات مدیره انجمن اقتصاددانان ایران - در گفت‌وگو با ایسنا، در پاسخ به اینکه تصمیمات ترامپ چه اثراتی می تواند بر اقتصاد جهان و ایران داشته باشد؟ اظهار کرد: کشورهایی که در موضوعات تعرفه‌ای با آمریکا مقابله‌ دارند یا به هر شکلی بین آنها تضاد ایجاد شده، مشخصا به علت این است که هر مبادله‌ای باید برای ایالات متحده سود حداکثری داشته باشد و دولت ترامپ احساس می‌کند هر تفاهمی که تا پیش از این بوده سراسر خسران برای آمریکا به همراه داشته است.

وی افزود: این نگاهی است که تیم ترامپ به همه موضوعات دارند. برای همین می توانیم ترامپ را به عنوان فرد گریزان از معاهده ها و پیمان های قبلی تلقی کنیم، زیرا هر پیمانی که احساس کنند در آن دخالتی نداشتند و با نظر آنها نبوده را موجب خسارت برای آمریکا می‌بینند. پیمان‌هایی که ترامپ از آن خارج شد، پیمان اقلیمی «پاریس» بود؛ همزمان با تغییر قوانین مهاجرتی در داخل، پیمان جهانی سازمان ملل برای بهبود مهاجران و پناهندگان را نیز ترک کرد. لغو قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) با کانادا و مکزیک، تعلیق پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد با روسیه، خروج از پیمان تجاری شراکت فرا آتلانتیک (تی پی پی) و همچنین ترک برجام از جمله رفتارهای ترامپ با توافقات منطقه‌ای و بین‌المللی بود. خروج آمریکا از «یونسکو» نیز اقدام دیگر ترامپ است. از سوی دیگر ترامپ مشتاقانه از توافقات بزرگ استقبال می کند و خواستار ایفای نقشی تاریخی از خود است. به نوعی هر اقدام و توافقی با نظر ترامپ اقدامی تاریخ ساز و منحصر به فرد تلقی می شود و چنانچه موضوعی حایز این موارد باشد، وی مجدانه پیگیر ایجاد تفاهم خواهد شد.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: تفاوت ایران با سایر کشورها در این است که کشورهای دیگر دریچه گفت‌وگو و مذاکره مستقیمی با آمریکا دارند. برای مثال چین، کانادا با آمریکا دیالوگ های اقتصادی دارند. در خصوص اروپا هم صحبت های اقتصادی بسیاری وجود دارد و دولت ترامپ معتقد است مبادله با اروپا به زیان ایالات متحده است. در حقیقت می توان گفت که امکان مذاکره مستقیم بین این کشورها وجود دارد. ولی این موضوع برای ما صدق نمی‌کند، زیرا نگاهمان به آمریکا مشخص نیست و مشخص نیست آمریکاهایی چه خواسته هایی از ما دارند. در نتیجه وقت مذاکره، انبوهی از موضوعات است که باید مطرح شود که می تواند از موضوعات انباشته تاریخی و نظامی تا در مورد تحمیل خواسته‌های سیاسی به کشورهای چین و روسیه باشد و در این مرحله اقتصاد نقش کم رنگ تری دارد.

فشار اقتصادی برای تحقق توافقات سیاسی است

وی تصریح کرد: اگر امروز می‌بینم که آمریکا به اقتصاد کشور از جمله بنادر، کشتیرانی، مبادلات پولی و FATF فشار می آورد و تحریم می کند به دلیل این است که فشار حداکثری آن اثر گذار باشد و توافقات سیاسی انجام پذیرد. 

زنگنه معتقد است ایالات متحده با کانادا دعوای سیاسی ندارد و اختلافات آنها اقتصادی است. در موضوع تعرفه ها بحث و اختلاف دارند یا در رابطه با کشورهای دیگر آمریکا به دنبال این است که نفع آنها بیشتر باشد. منازعات اقتصادی که آمریکا با کشورهای دیگر دارد تقریبا با ایران به آن شکل ندارد.‌

این استاد دانشگاه با بیان اینکه ایران می‌تواند بستر مناسبی برای سرمایه گذاری شرکت های بلوک غرب باشد، گفت: اگر محدودیت ها نباشد بسیار از شرکت ها می توانند با ایران مبادلات اقتصادی داشته باشند. ایران کشور پهناوری است. بازار بزرگی دارد.اهمیت و ثبات دارد و با کشورهای دیگر قابل مقایسه نیست. انرژی ارزان قیمت و نیروی کار متخصص دارد که تجمیع آنها ایران را به بهشت سرمایه گذاری تبدیل می کند. اما موانع سیاسی طرفین و نگاه غیر سازنده دولت های غربی مانع شده تا شرکت های غربی نتوانند در ایران سرمایه گذاری کنند.

نظام اداری سنگین و غیر بهره‌وری داریم

وی در پاسخ به این سوال که تصمیمات اقتصادی که ترامپ در قبال برخی کشورها گرفته، چه فرصت هایی می تواند برای ایران ایجاد کند؟ گفت: اگر مسئولان‌ به این نتیجه برسند که فشارهای حداکثری ترامپ کاهش پیدا کند می تواند برای ما فرصتی باشد. ولی اگر این تهدیدات ادامه پیدا کند در یک دوگانه قرار می گیریم. در داخل بروکراسی سنگینی داریم. چابکی وجود ندارد. در برخی دستگاه های اجرایی مدیریت های غیرشایسته ای وجود دارد در واقع یک نظام اداری سنگین، کم کارآمد و غیر بهره وری در همه حوزه ها بر اقتصاد ایران تحمیل کردیم. 

این عضو هیات مدیره انجمن اقتصاددانان ایران اضافه کرد: دیگر اینکه تصمیمات شرکای عمده ما نیز بسیار مهم است. کشورهای عضو بریکس به نوعی می توانند برای اقتصاد ایران مطرح باشند.‌امروزه رویکرد کشورهای بزرگ نسبت به تحریم های ایالات متحده خیلی می تواند در خصوص آینده تصمیمات کشور ما موثر باشد. چین امروز نوک پیکان حملات آمریکا است باید ببینم چین بنای مقاومت دارد یا خیر. اگر قصد مقاومت داشته باشد شاید کشورهایی که تحت فشار حداکثری ایالات متحده هستند بتوانند از این شرایط استفاده کنند. در حقیقت چین نباید مصرفش را از نفت ایران کاهش دهد.و از سیاست های تحریمی آمریکا پیروی کند.

چین باید از کشورهای هم پیمان خود حمایت کند

وی با اشاره به اینکه چین در این دوره نمی تواند سیاست دوگانه داشته باشد، گفت: زیرا خودش هم در معرض همین فشارها است.روسیه و هند نیزبه همین صورت است. چین اگر به دنبال این باشد که حضور خودش را حفظ کند و در نقش یک ابر قدرت ظاهر شود چاره ای ندارد جز اینکه کشورهایی که با آن هم پیمان هستند را تحت حمایت های جامع خود قرار دهد و اجازه ندهد سیاست فشار حداکثری اقتصاد این کشورها را دچار آسیب کند.

این اقتصاددان بیان کرد: اگر چین به عنوان شریک موثر ایران، راهبردها و حمایت هایش را از ایران کنار بگذارد و به نوعی دنبال تعامل با دولت ترامپ در برابر تقلیل تبادل با اقتصاد ایران باشد آن وقت فشارها تاثیر بیشتری بر اقتصاد ایران خواهد داشت زیرا چنین به عنوان شریک عمده تجاری ما آنطور که لازم است مقابل آن کشورها ایستادگی نکرده است.

زنگنه با بیان اینکه اقتصاد ایران سال‌ها به تکاملی نسبی در مواجهه با تحریم ها رسیده است، گفت: اگرچه تحریم ها فشار زیادی به اقتصاد ایران وارد کرده و فروش نفت ما و همچنین بازگشت منابع به کشور را کاهش داده است اما به نظر می رسد شرکت هایی که مناسب سازوکار شرایط تحریمی و اقتصاد ایران در این چندساله چیده شده اند فروپاشی یا بی اثر کردن تعاملات آنها در بازه کوتاه مدت کمی دشوار باشد. هر چند که با پیش بینی تداوم وضعیت تحریمی و فشار حداکثری باید بدنبال راهکار و منافذ گریز برای تجارت و تعاملات بین المللی باشیم.

باید از اولویت اول ترامپ خارج شویم

وی افزود: نکته دیگر این است که باید تلاش کنیم که از اولویت اول و دوم مواجهه ترامپ خارج شویم. تحقق این امر یک ظرافتی را می طلبد. برای مثال امروزه مکزیک، کانادا، جنگ روسیه و اوکراین اولویت ترامپ است. باید اقداماتی در کشور انجام شود و باید تلاش کنیم در یکسال آینده اولویت اول و دوم دولت ترامپ نباشیم چون از یکسال آینده دولت ترامپ باید به مردم ایالات متحده در حوزه اقتصاد، تورم فعلی و تبعات منازعات تعرفه ای و اثرات تورمی این اقدامات پاسخگو باشد علاوه براینکه تضادها و تعارضات درون حزبی و دولت نظیر تجربه دولت اول ترامپ می تواند منشا ایجاد مشکلات داخلی باشد و دموکرات ها نیز پس از خارج شدن از گیجی ناشی از شکست انتخاباتی، انسجام بیشتری پیدا می‌کنند. همچنین شاید کشورهای دیگر نیز به این صرافت برسند که راه مقابله با فشار های حداکثری ایالات متحده، مقابله جمعی در برابر فشارهای ترامپ است. کما اینکه شاهد نمود این نوع مخالفت ها از سوی اروپایی ها در کنفرانس مونیخ نیز هستیم.

ابزار اصلی ترامپ، فشار حداکثری از طریق محدود کردن بازار است

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه ابزار اصلی ترامپ فشار حداکثری از طریق محدود کردن بازارها است‌، گفت:احتمال دارد کشورهای دیگر همچون برزیل، هندوستان و آفریقای جنوبی نیز در آینده با آمریکا در حوزه های اقتصادی موضع داشته باشند. اگر این کشورها بتوانند اجماعی داشته باشند که فشار ایالات متحده بین آنها تقسیم و توزیع شود از تیزی تحریم ها نسبت به کشوری خاص کاسته می شود.

انتهای پیام