این پژوهشگر تئاتر که گفت‌وگوهای خود را در مجموعه‌ای با عنوان «ماندگاران صحنه» گردآوری و از سوی انتشارات «نمایش» منتشر کرده است، در گفت‌وگو با ایسنا ادامه داد: در کشور ما عموما هنرمندان تمایل چندانی ندارند که پشت میز بنشینند و تجربیات حرفه‌ای و خاطرات خود را به نگارش دربیاورند. به همین دلیل بهتر است شخصی به عنوان پرسش‌گر در کنار آنان حضور داشته باشد تا با پرسش کردن، سبب شود که هنرمند تجربیات خود را بازگو کند و او را به ذوق بیاورد تا خاطرات خود را مرور کند.

او اضافه کرد: علاوه بر این، موضوع تواضع هنرمندان هم هست. به عنوان نمونه در میان سیاستمداران نوشتن خاطرات مرسوم‌تر است تا جایی که خاطراتی از کسانی مانند شعبان جعفری، ملکه ثریا یا اشخاص دیگر به جای مانده است. شاید به این دلیل که مسائل سیاسی با مسائل روز افراد جامعه قابل انطباق‌تر است.

خلج گفت: هنرمندان ما خودشان کمتر رغبت داشته‌اند که دست به قلم بشوند و تجربیات‌شان را مکتوب کنند و به همین دلیل ما تلاش کردیم با پرسش‌گری و از راه گفت‌وگو، آنان را به بیان خاطرات و تجربیات‌شان ترغیب کنیم. خوشبختانه تا به حال آثاری در این زمینه منتشر شده‌اند مانند گفت‌وگو با زنده‌یادان پرویز پورحسینی، داود رشیدی و ... ولی متاسفانه گاهی هم زمان از دست می‌رود. به همین دلیل در گردآوری تاریخچه شفاهی باید زمان را مغتنم شمرد. شخصا بسیار علاقه‌مند بودم تا کتاب خانم پری صابری را هم منتشر کنیم اما متاسفانه ایشان دچار بیماری آلزایمر شد و دیگر این فرصت از دست رفت.

او با مقایسه سنت خاطره‌نویسی در ایران و کشورهای غربی اضافه کرد: به عنوان نمونه در کشورهای غربی هنرمندی مانند استانیسلاوسکی تمام تجربیات شخصی و کاری خود را به صورت دقیق و مو به مو نوشته است چراکه در این کشورها به ثبت تاریخچه شفاهی اهمیت بسیاری می‌دهند تا تجربه‌های هر نسل برای نسل‌های بعدی در دسترس باشد.

خلج درباره کم‌کاری ما در زمینه نگارش تاریخچه شفاهی توضیح داد: تاریخ شفاهی مانند تاریخ مکتوب است. در تئاتر کم و بیش در زمینه منابع مکتوب، آثاری داریم و هنرمندانی مانند خانم مهین اسکویی یا آقای عباس جوانمرد هم دست به قلم بوده‌اند. اما اصولا گردآوری تاریخ شفاهی زحمت دارد و فرد پرسشگر باید به آن دوره خاص و آثار آن هنرمند اشراف و آگاهی کامل داشته باشد. همچنانکه خود من که در دوران دانشجویی دانشجوی آقای داود رشیدی بودم، هیچ یک از اجراهای ایشان را از دست نداده بودم و همه را دیده بودم. بعدها هم به واسطه حضورم در کتابخانه تئاتر شهر و نیز نگارش کتاب «درام‌نویسان ایران»، تمام اجراهای تئاتر را می‌دیدم و در همان مقاطع، یادداشت‌هایی درباره بسیاری از نمایش‌ها نوشته بودم.

او که کتاب‌های خود را از سوی انتشارات نمایش منتشر کرده است، درباره توزیع عمومی این آثار و نیز محموعه دیگری که از سوی نشر ثالث و در جهت گردآوری تاریخچه شفاهی تئاتر کودک و نوجوان منتشر شده است، گفت: سال ۱۳۹۸ به انگیزه صدسالگی تئاتر کودک و نوجوان در ایران مجموعه‌ای گفت‌وگو با هنرمندان تئاتر کودک انجام شد که بعدتر این مجموعه از سوی انتشارات ثالث منتشر شد. این کتاب‌ها گردآوری خاطرات و تجارب هنرمندانی چون رضا بابک، بهرام شاه محمدلو، ثمین باغچه‌بان، داود کیانیان و ... بود و بنا شد که دیگر هنرمندان را هم در دستور کار قرار بدهیم. این آثار به سفارش بنیاد تئاتر کودک و نوجوان منتشر شد.

خلج با اشاره به هزینه‌های بالای انتشار کتاب افزود: امروزه هزینه هر کتاب معمولی دست‌کم ۲۰ میلیون تومان است. به همین دلیل چاپ کتاب چندان هم آسان نیست. شاید یکی از ایرادهای انتشارات «نمایش» توزیع آن باشد که البته این ضعف بسیاری از ناشران دولتی است. ضمن اینکه بیشتر این کتاب‌ها شمارگان خوبی هم ندارند و اغلب، امکان تجدید چاپ‌شان هم وجود ندارد در حالیکه کتاب باید به دست مخاطب برسد.

این پژوهشگر در پایان خاطرنشان کرد: باید فهرستی از هنرمندان خود داشته باشیم و پرسشگرانی هم پرورش بدهیم که با برخورداری از دانش و اشراف کافی، بتوانند پرسش‌های خوبی طراحی کنند تا از این راه آثار ارزشمند و ماندگاری در زمینه تاریخچه شفاهی هنرمندان تهیه کنیم.

انتهای پیام