به گزارش ایسنا، روند تاریخی تمام جنگ‌ها بیانگر یک اصل مهم است؛ جنگ محرک اصلی ایجاد ساختارهای اجتماعی و مفاهیم روانی و در تمام کشورها است. مبتنی بر این اصل یکی از مفاهیمی که در طول جنگ بروز و ظهور می‌یابد اصل «تاب‌آوری» است. تاب‌آوری عموماً به عنوان ظرفیت یک مجموعه برای حفظ عملکرد در مواقع چالش‌برانگیز و بازیابی از شوک‌ها یا بحران‌ها با حداقل اختلال تعریف می‌شود.

در اصطلاحات دفاعی، تاب‌آوری به طور سنتی در چارچوب پاسخ به یک حمله مسلحانه در نظر گرفته شده است. این نه تنها شامل ظرفیت نیروهای مسلح برای انجام مأموریت‌های خود، بلکه شامل توانایی جامعه برای مقاومت و بازیابی از حملات هم خواهد بود. این امر تضمین می‌کند که آسیب به غیرنظامیان به حداقل برسد، جامعه بتواند به حمایت از نیازهای نظامی (توانمندسازی) ادامه دهد و منابع نظامی بیش از حد به سمت بحران‌های غیرنظامی هدایت نشوند.

سازمان‌های نظامی نیز مفهوم تاب آوری را به عنوان «آمادگی مدنی» می‌شناسند در حالی که تاب‌آوری به تأثیر ترکیبی آمادگی مدنی و توانایی نظامی اشاره دارد. «تداوم دولت»، «خدمات ضروری برای مردم» و «پشتیبانی مدنی از عملیات نظامی»  کارکردهای کلیدی طراحی شده  برای تاب‌آوری هستند. به عبارت دیگر تاب‌آوری اجتماعی نشان‌دهنده ظرفیت جوامع مختلف برای مقاومت، جذب، مقابله و سازگاری با انواع مختلف تهدیدها، چه زیست‌محیطی و چه انسانی یا نظامی است.

امید ملی از جمله مؤلفه‌های مهم در سنجش مفهوم تاب آوری است. جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی به کشورم در بامداد جمعه ۲۳ خرداد و پس از آن واکنش سریع و مهیب نیروهای نظامی کشورمان و حمایت قاطع و همه جانبه ملت ایران از رشادت رزمندگان با حضور در تجمعاتی همچون راهپیمایی غدیر، دو نماز جمعه و حمایت از پاسخ قاطع ایران به گستاخی آمریکا نشان داد که امید ملت ایران به بلندای قله دماوند است.

ناگفته نماند راهپیمای هموطنان خارج از کشور و مردم آزاده سراسر جهان در محکومیت اقدام رژیم صهیونیستی علیه ایران نیز از دیگر نشانه‌هایی هستند که باید در تحلیل وقایع این جنگ ۱۲ روزه مورد نظر داشت. اگرچه در این میان رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور با انتشار خبرهای کذب و بزرگ نمایی اقدامات دشمن صهیونیستی در تلاش بودند تا مقاومت روحی ملت ایران را بشکنند، اما در این جنگ روانی شکست خوردند.  

البته چنین اقداماتی برای شکستن تاب آوری ملت ایران بی سابقه نبوده است. ملت ایران که زخم خورده چندین دوره جنگ و تجاوز و ترور بوده است چه در روزهای انقلاب اسلامی و چه پس از آن در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و حتی در دوره‌ای که کرونا به یک بحران جهانی تبدیل شده بود روحیه مقاوم خود را حفظ کردند و توانستند در کنار دولت و نیروهای مسلح از این گذرگاه های وخیم سربلند عبور کنند.

دزفول، اندیمشک، همدان، تهران و چندین شهر دیگر ایران در دوره تجاوز نظامی عراق به کشورمان بارها بمباران شدند. اما هریک به دلیل روحیه امید و انسجام ملی با دشمن به مبارزه پرداختند. رژیم بعث عراق در مدت هشت سال جنگ، ۱۷۶ موشک غول پیکر «فراگ ۷» و «اسکاد» به شهر دزفول شلیک کرد. هواپیماهای دشمن ۴۸۹ بمب و راکت بر سر مردم بی دفاع شهر فرو ریختند و آتشبارهای عراق با شلیک ۵۸۲۱ گلوله توپ نقاط مختلف شهر را ویران ساخت.در این شهرستان حدود ۱۹۵۰۰واحد مسکونی، تجاری، آموزشی و مذهبی بین ۲۰ تا ۱۰۰ درصد ویران و به تلی از خاک مبدل شد. اما با این همه خسارت، مردم دزفول با تقدیم ۲۶۰۰ شهید، ۴۰۰۰ جانباز، ۴۵۲ آزاده سرافراز و ۱۴۷ مفقود و جاویدالاثر حماسه مقاومت و پایداری را در تاریخ درخشان انقلاب اسلامی ایران جاودان ساخت.

همچنین اندیمشک در طول جنگ تحمیلی نقش مهمی به عنوان یک دروازه ورودی به خوزستان و مرکز انتقال تدارکات و تجهیزات به جبهه‌ها ایفا کرد. این شهر بارها مورد حملات هوایی قرار گرفت، به ویژه در ۴ آذر ۱۳۶۵ که به عنوان طولانی‌ترین بمباران هوایی بعد از جنگ جهانی دوم شناخته می‌شود. علاوه بر این، روز بیست و ششم اسفند سال ۶۶ روزی غمبار برای کرمانشاه بود. در این روز پناهگاه «پارک شیرین» کرمانشاه مورد اصابت موشک قرار گرفت و بیش از ۳۰۰ نفر در این پناهگاه شهید و زخمی شدند. بیشتر شهدا وزخمی‌ها را زنان و کودکانی تشکیل می‌دادند که به خاطر در امان ماندن از بمباران‌های رژیم بعث عراق به این مکان پناه می‌بردند. غافل از این که موشک دقیقا ازهواکش پناهگاه وارد و باعث ویرانی و آتش سوزی شد.  محل این پناهگاه را منافقین به دشمن بعثی داده بودند.

رژیم بعث عراق در جنگ شهرها پا را فراتر از حملات موشکی و توپخانه‌ای گذاشت و اقدام به استفاده از سلاح‌های شیمیایی علیه شهرهای ایران کرد. یکی از هولناک‌ترین این حملات که به عنوان اولین شهر غیرنظامی جهان مورد اصابت بمب‌های شیمیایی قرار گرفت، شهر سردشت بود. در هر یک از مراحل حمله دشمنان به خاک ایران گروهی از شهروندان ایرانی به شهادت رسیدند. شهادت این عزیزان خودش به عامل قوام بخش و انسجام ملی شد در حالی که دشمن تصور می‌کرد تلفات انسانی موجب خالی کردن میدان توسط مردم خواهد شد.

در پایان آن روزها جبهه رفتن هنجاری شد فوق همه هنجارها و ارزشی که به سایر ارزش‌های جامعه پهلو می‌زد. امام نیز از این روند حمایت می‌کردند. به عنوان مثال وقتی جوانی موضوع مخالفت والدینش با رفتن به جبهه را استفتاء کرد، امام جبهه را در صورت نیاز نیرو، ارجح دانستند. امام( ره) کسانی را  که جانشان را از دست دادند شهید نامیدند و شهید را پیروز مطلق؛ بنابراین طولی نکشید که جنگ، آنقدر در نظر مردم تقدیس شد که شعار «جنگ جنگ تا پیروزی» به شعار «جنگ جنگ تا رفع فتنه در زمین» تبدیل شد.

فضای جنگ در مدت کوتاهی باعث شد که انسجام اجتماعی فوق‌العاده‌ای بر کشور حاکم شود. از این پس دیگر انسجام اجتماعی و وحدت و یکپارچگی مردم است که علت تداوم جنگ محسوب می‌شود. زیرا ایران در اثر تحریم‌ها به‌خصوص تسلیحاتی و نظامی عمده توانش به نیروهای مردمی حاضر در جنگ بود نه امکانات فوق‌العاده نظامی مانند عراق.

منابع:

1-Christie, E. H., Berzina, K. (۲۰۲۲). NATO and Societal Resilience: All Hands on Deck in an Age of War. The German Marshall Fund of the United States (GMF)

 Prof. Bruria Adini, Dr. Nathan Stolero; Prof. Kobi Peleg

 «جنایت جنگی»، محمد باقر نیکخواه بهرامی.
«رابطه بین انسجام اجتماعی و جنگ»، محسن جلالی‌فراهانی‌.

انتهای پیام