مراسم عزاداری ایام سوگواری امام حسین(ع) در ماه محرم و صفر در ایران اسلامی سابقه کهن دارد، این مراسم در روستاها با حفظ قدمت نسل به نسل منتقل شده و همچنان ادامه دارد؛ بر این اساس در هر خطه از این خاک و در جغرافیای تمدنی آیین عزاداری با شیوه‌های خاص برگزار می‌شود.

مراسم عزاداری در روستای مغان از شب اول محرم با رعایت سنت‌های مذهبی و فرهنگی غنی برگزار می‌شود که شامل آیین‌هایی است که رسم «علم کشی» یکی از آیین های سنتی و مذهبی در این روستا است و در روز عاشورا برگزار می‌شود.

این مراسم به یادبود واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) و یاران باوفایش انجام می‌گیرد، علم‌هایی با قدمت که نسل به نسل از اجداد در آیین‌های محرم، هر سال شاهد عزاداری و ارادت مردمان این خطه برای اباعبدالله الحسین(ع) و یاران ایشان هستند، بر روی دست صاحبان علم شور و حال خاصی به عزاداری می‌بخشند.

هر علم با اندازه‌ای متفاوت، با نقش و نگاری خاص طراحی و با پارچه‌های مختلف تزیین شده است؛ این مراسم از حسینیه روستا آغاز و با مداحی و مرثیه سرایی تا مزار شهدا ادامه پیدا می‌کند. علاوه بر این نیز در روز عاشورا پرچم‌های سیاهرنگی که معمولاً با نوشته‌های مذهبی و نام امام حسین(ع) مزین شده‌اند، در کوچه‌ها و حسینیه‌ برافراشته می‌شوند. این علم‌ها نماد قیام امام حسین(ع) و مبارزه علیه ظلم و ستم هستند.

در این روستا مراسم عزاداری با برپایی هیئت‌های مذهبی و دسته‌جات سینه‌زنی و زنجیرزنی آغاز می‌شود. عزاداران با پوشیدن لباس‌های سیاه، به علامت سوگواری و احترام به امام حسین(ع) در کوچه‌های روستا حرکت می‌کنند. نوحه‌خوانی و مرثیه‌سرایی توسط مداحان و ذاکران اهل بیت(ع) از دیگر بخش‌های این مراسم است که با هدف یادآوری فداکاری‌ها و رشادت‌های امام حسین(ع) و یاران باوفایش انجام می‌گیرد.

برپایی خیمه‌های عزاداری و توزیع نذری نیز از سنت‌های رایج است؛ اهالی روستا با پخت غذاهای سنتی و توزیع آن میان عزاداران به یاد امام حسین(ع) و یارانش به این سنت حسنه ادامه می‌دهند. همچنین برپایی مجالس سخنرانی و وعظ توسط روحانیون و وعاظ، برای تبیین اهداف قیام عاشورا و درس‌های آن برای جامعه امروزی از دیگر برنامه‌های این مراسم طی دهه اول محرم است.

مراسم حلیم‌پزی در شب عاشورا یکی از آیین‌های کهن در این روستا است که با هدف اطعام عزاداران امام حسین‌(ع) برگزار می‌شود. این مراسم نمادی از مهمان‌نوازی و بخشش است و نشان‌دهنده روحیه نوع‌دوستی و همدلی در میان مردم است. بر این اساس از روز قبل عاشورا از بلندگوهای مسجد روستا اعلام می‌شود که هر کس گوسفند نذری و عقیقه دارد برای تحویل به حسینیه جهت پخت حلیم تحویل دهد.

پس از آماده شدن ملزومات حلیم پزی در شب عاشورا دست‌اندرکاران هیئت‌های مذهبی و افرادی که می‌توانند در طبخ کمک کنند در حسینیه روستا گرد هم می‌آیند تا حلیم را به صورت دسته‌جمعی تهیه کنند، عمل طبخ در دیگ‌های بزرگ و به صورت سنتی صورت می‌گیرد.

مراحل پخت حلیم با ذکر صلوات و نوحه‌سرایی همراه است و عزاداران در حالی که به یاد امام حسین(ع) و یارانش هستند، در تهیه این غذا مشارکت می‌کنند. پس از پخت، حلیم بین عزاداران و کلیه افراد روستا توزیع می‌شود.

این مراسم نه تنها نمادی از اطعام و بخشش است، بلکه فرصتی برای تقویت روابط اجتماعی و اتحاد میان مردم فراهم می‌کند، همچنین حلیم‌پزی در شب عاشورا یادآور سفره‌های نذری و مهمان‌نوازی در فرهنگ ایرانی- اسلامی است که ریشه در سنت‌های کهن دارد.

زیارت اهل قبور در روز عاشورا یکی از آیین‌های مذهبی است که در فرهنگ شیعه رایج است. در این روز بسیاری از مردم به ویژه هیئت‌های مذهبی به زیارت قبور بستگان، دوستان و به ویژه شهدا می‌روند. این عمل به منظور یادبود درگذشتگان، طلب مغفرت برای آنان و همچنین تأکید بر ارتباط معنوی با عالم غیب انجام می‌شود.

هیئت‌های مذهبی مقیم مشهد و روستا ادغام و در روز عاشورا با حضور در مزار شهدای روستا به قرائت قرآن، دعا و نوحه‌سرایی می‌پردازند. این مراسم معمولاً با قرائت زیارت نامه‌هایی مانند زیارت عاشورا  یا زیارت وارث همراه است.

زیارت اهل قبور در پایان مراسم از دیگر سنت‌ها است. این آیین‌ها نشان‌دهنده عمق اعتقادات مذهبی و فرهنگی مردم ایران در سوگ امام حسین(ع) است. اجرای تعزیه و به تصویر کشیدن داستان عاشورا از برنامه‌های دیگر است که در عصر عاشورا با حضور عزاداران در میدان اصلی روستا برگزار می‌شود.

با پایان مراسم تعزیه‌خوانی و با نزدیک شدن غروب خورشید مراسم خمیه سوزان با مرثیه‌خوانی آغاز و عزاداران به سینه زنی در فراغ اصحاب عاشورا می‌پردازند.

پس از اقامه نماز مغرب و عشا در شب شام غریبان ثارالله، اهالی روستا به ویژه زنان و کودکان به یاد بزرگداشت اسرای کربلا با روشن کردن شمع و فانوس، فضای معنوی و روحانی خاصی را ایجاد می‌کنند. این مراسم با هدف ترویج فرهنگ عاشورایی از حسینیه و مسجد آغاز و با عبور از کوچه‌های روستا در میدان اصلی با اقامه عزا به پایان می‌رسد، اما مراسم در شام غریبان پایان نمی‌یابد بلکه با آیین دیگری در روز یازدهم محرم ادامه می‌یابد .

آیین «سلام» در محرم یکی از مراسم‌های معنوی و سنتی است که در برخی مناطق ایران به ویژه در روستاهای همجوار با حضور مردم چندین روستا برگزار می‌شود. این آیین معمولاً با هدف تجدید پیمان با امام حسین(ع) و همچنین تقویت اتحاد و همبستگی میان روستاهای منطقه انجام می‌گیرد.

در این مراسم نمایندگان روستاهای مختلف با دعوت نماینده بزرگترین روستای منطقه گرد هم آمده و با ورود به روستا هیأت‌های مقیم روستا به استقبال هیأت‌های مدعو می‌روند و با آیین سلام دادن، قرائت اشعار و نوحه‌های مذهبی، اندوه خود را در فراق یاران عاشورایی نشان می‌دهند؛ این سلام‌ها معمولاً با صدای بلند و به صورت دسته‌جمعی خوانده می‌شود.

مردم روستاهای همجوار با شرکت در سینه‌زنی و زنجیرزنی، سوگواری خود را ابراز می‌کنند. این مراسم معمولاً با نوای طبل و سنج و مداحی همراه است و پس از پایان مراسم مذهبی روستاهای میزبان از مهمانان با غذای نذری پذیرایی می‌کنند. این پذیرایی نمادی از اتحاد و برادری میان روستاهای منطقه است.

این آیین نه تنها نمادی از سوگواری برای امام حسین(ع) است، بلکه فرصتی برای تقویت روابط اجتماعی و فرهنگی میان روستاهای همجوار نیز به شمار می‌رود. نام و جزئیات این آیین ممکن است در مناطق مختلف متفاوت باشد، اما می‌توان گفت که هدف اصلی این مراسم که گرامیداشت یاد و راه امام حسین(ع) و یاران ایشان است.

انتهای پیام