غلامحسین مظفری شامگاه چهارشنبه ۲۵ تیر در افتتاحیه ستاد انسجام ملی استان خراسان رضوی که در تالار رودکی دانشگاه فردوسی برگزار شد، اظهار کرد: در این ۱۲ روز سخت و بحرانی که با آن مواجه شدیم، فضا را به سمتی بردیم که توانستیم از شرایط تحمیل‌شده به شکل مطلوبی خارج شویم. در طراحی اولیه طبیعی بود که مهم‌ترین بحث ما در جنگ، نظامی، انتظامی و امنیتی است که باید به آن توجه ویژه شود، بحث‌های ویژه و مفصلی را داشتیم که در مورد همه آن صحبت شد. تقریبا هر روز جلسه ساعت پنج صبح برگزار می‌شد. همچنین در ساعت هشت صبح هر روز نیز جلسه ستاد بحران و کمیته اضطرار را داشتیم که در آن موضوعات متعدد مورد بررسی قرار می‌گرفت.
وی اضافه کرد: همه ما جنگ هشت ساله را تجربه کردیم اما در واقعیت این جنگ اخیر کاملاً متفاوت بود؛ در آن جنگ باید ستاد پشتیبانی برای تأمین لباس و ارسال به جبهه تهیه می‌کردیم، اما در این جنگ باید از متخصصین هوش مصنوعی کمک می‌گرفتیم. چندین سناریو را پیش‌بینی و بدترین حالت ممکن را لحاظ کرده بودیم. تاکید داشتیم که در آن شرایط فوق بحرانی، خراسان می‌تواند و باید ناجی کشور شود.
استاندار خراسان رضوی با بیان اینکه در زمان جنگ هشت ساله نیز با اینکه دورترین استان نسبت به مناطق جنگی بودیم، اما بیشترین تأثیر را در جنگ گذاشتیم، گفت: در جنگ اخیر نیز در سه حوزه مدیریت بحران، بر عهده گرفتن امورات اداری و ساماندهی اقتصادی، کمک به کشور را وظیفه خود می‌دانستیم. بحث ما این بود که باید شرایطی را پیش‌بینی کنیم که کشور از خراسان رضوی اداره شود و هر کدام از مدیران استان، جانشین وزیر باشند. سپس بسرعت با افغانستان طرح موضوع کردیم تا مطمئن شویم از جانب آن تهدید نخواهیم شد.
مظفری با بیان اینکه در جنگ دوازده‌روزه باید کالاهای اساسی استان و کشور را تأمین می‌کردیم، افزود: مقدمات لازم فراهم شد و اطمینان خاطر برای کشور ایجاد کردیم. در این ۱۲ روز هیچ ارتباط سیستماتیک با تهران نداشتیم. در اوج گرفتاری روزهای جنگ، تیمی از مجموعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی با قید فوریت شکل گرفت و نقطه قوتی برای ما شد. همه ظرفیت‌های استان اعلام آمادگی کردند که پشت سیستم قرار گیرند و این سرمایه عظیم و ارزشمندی است.
وی با بیان اینکه در زمان جنگ وفاق بهتری ایجاد می‌شود، اظهار کرد: ما هرروز احتمال می‌دادیم که مسئولیت بیشتری به ما محول شود. سرمایه عظیم و در عین حال قدرتمندی در استان وجود دارد. باید قبل آنکه به بحران برسیم، کاری کنیم. بخش خصوصی بعنوان یک تشکل مردم‌نهاد قدرتمند باید در کنار حاکمیت قرار گیرد. ما اگر قوی‌ترین سیستم نظامی و امنیتی را داشته باشیم اما مردم کنار ما نباشند، هیچ هستیم.
استاندار خراسان رضوی با بیان اینکه رفتار مردم در جنگ دوازده‌روزه سبب تعجب همگان شد و حتی ما فکر نمی‌کردیم مردم تا این حد رفتار درست و منطقی داشته باشند، گفت: باید قدر این سرمایه اجتماعی را دانست. امروز بنده به سهم خود از همه تشکر و قدردانی دارم و اعلام می‌کنم دولت به معنای سیستم اداری و بنده بعنوان نماینده دولت در استان، با همه اختیارات موجود تمام‌قد در کنار دوستانی هستیم که در این راه حرکت می‌کنند. این جمع باید بقدری فراگیر شود تا کسی نتواند آن را بشکند.
مظفری با تأکید بر اینکه باید شادی مشروع مردم را به رسمیت بشناسیم و کمک کنیم که مردم زندگی خوب و با نشاطی را تجربه کنند، اظهار کرد: شادی‌های مشروع چهارچوب‌هایی دارد و به رسمیت شناختن آن، به افزایش انسجام ملی کمک می‌کند. جمعیت خراسان رضوی توان این را دارد که مسائل بسیار مهمی را حل کند. امیدوارم ستاد انسجام پر و بال گیرد و به سایر استان‌ها نیز تسری یابد.
نقش بی‌بدیل نخبگان در شرایط بحرانی
عبدالرضا جوان‌جعفری رئیس دانشگاه فردوسی مشهد نیز در بخش دیگری از این مراسم اظهار کرد: در روزهای اخیر، بنده در جمع رؤسای دانشگاه‌های دیگر استان‌ها در محضر رئیس جمهوری بودیم و در آنجا زمانی که رئیس محترم دانشگاه تهران گزارشی از وضعیت آب ارائه دادند، نام دانشگاه فردوسی مشهد و استاد داوری بعنوان دانشمند برجسته در حوزه آب مطرح شد. این امر افتخار بزرگی برای دانشگاه و کشورمان است.
وی افزود: بر اساس بیان یکی از دانشمندان برجسته و بنوعی پدر علم جامعه‌شناسی، می‌توان گفت که جامعه، موجودی زنده است و بموقع واکنش‌های لازم بویژه در مواقع خطر از خود بروز می‌دهد، این واکنش‌ها بعنوان دفاع اجتماعی نمود پیدا می‌کند. در شرایط خاصی که ممکن است جامعه دچار بحران‌هایی از قبیل شرایط مسائل اقتصادی، فرهنگی، قومیتی، شکاف نسلی و هویتی و تضعیف ارزش‌ها شود، ممکن است جامعه بموقع واکنش نشان ندهد. در این وضعیت، اندیشمندان و نخبگان جامعه می‌توانند با استفاده از مرجعیت علمی و اعتماد عمومی که در اختیار دارند، به یاری جامعه بشتابند و جرقه‌های هوشیاری و انسجام را در مقابل خطرات و آسیب‌ها بزنند.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: در جنگ دوازده‌روزه ما شاهد بودیم که دغدغه‌مندان سیاسی، کنشگران اجتماعی و مدنی و دلسوزان جامعه در حوزه‌های مختلف به حرکت درآمدند و جامعه نیز به پشتوانه این افراد به تحرک درآمد. جامعه ما با تمدن چندهزار ساله و وجدان جمعی قدرتمند تاریخی، به آسانی از هم نخواهد پاشید د مانند سدی محکم در برابر هر خطری در طول تاریخ ایستاده است. این جامعه آنقدر قوی و پایه‌های آن استوار است که به آسانی آسیب نخواهد دید.
جوان‌جعفری با تأکید بر نقش نخبگان در شرایط بحرانی، اضافه کرد: اگر اندیشمندان و نخبگان در این شرایط سکوت کنند، ممکن است جامعه احساس بی‌دفاعی، بی‌سرپناهی و تنهایی کند و دچار آسیبی شود که به آسانی قابل جبران نباشد. لذا در این زمان است که نخبگان بعنوان ستون فقرات انسجام اجتماعی باید به میدان بیایند و پرچمدار حفظ این انسجام باشند، بگونه‌ای که دشمن هیچ امیدی به دستیابی به نتیجه نهایی نداشته باشد و تنها چیزی که به دست آورد، آسیب باشد.
وی ادامه داد: بواقع شاهد بودیم که تمامی دستاوردها، محصول نخبگان و دانشمندانی بود که در عرصه‌های مختلف در برابر تهدیدات ایستادگی و سینه سپر کردند. موفقیتی که در مقابل دشمن حاصل شد، نتیجه تلاش‌ها و همکاری‌های متعدد میان دانشگاه‌ها و سازمان‌های مختلف بوده است. در جلسه‌ای که در خدمت رئیس جمهوری حاضر بودیم، یکی از بزرگواران با اشاره به سخنان دانشجویان بیان کردند که ممکن است ما را بزنند و بکشند، اما مطمئن باشید که ما پروژه را به پایان خواهیم رساند.
باید حول محور ایران، حداکثر استفاده را از ظرفیت‌های اجتماعی داشته باشیم
علی یوسفی، دبیر ستاد انسجام ملی خراسان رضوی نیز در این مراسم اظهار کرد: هدف اصلی ما شکل‌گیری یک هماهنگی مؤثر در راستای پیشبرد امور اجتماعی و اقتصادی استان بوده است. اولین جلسه این ستاد در استانداری با حضور جمعی از فعالان اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی استان برگزار شد که در نتیجه به طراحی یک چارچوب اولیه برای همگرا کردن این حرکت‌ها به نفع ایران رسیدیم.
وی افزود: اینجانب نیز در این فرایند شرکت کردم و پس از بحث و بررسی‌های متعدد در گروه‌های تخصصی، چارچوبی برای فعالیت‌های این ستاد تدوین شد. هدف ما از طراحی این چارچوب، روشن کردن روش‌های عمل و مأموریت‌های ستاد در سطح خراسان رضوی و همفکری با فعالان اجتماعی برای روزآمدسازی این برنامه‌ها است. رسیدن به این تجربیات و مستند کردن آن‌ها به منظور انتشار برای سایر استان‌ها و بهره‌برداری ملی از این تجربیات، از دیگر اهداف ماست. در شرایط کنونی که کشور در وضعیت ناپایداری قرار دارد، وظیفه ملی و میهنی ماست که از هویت و خاک کشور حمایت کنیم و این مسئولیت متوجه تک‌تک شهروندان ایران به ویژه کنشگران و فعالان است.
دبیر ستاد انسجام ملی خراسان رضوی با تاکید بر اینکه ما به عنوان اعضای این جامعه، بایستی همواره حامی ارتش و سپاه باشیم و از ظرفیت‌های اجتماعی خود برای تقویت همبستگی و انسجام ملی استفاده کنیم، گفت: امیدواریم که این روند منجر به ایجاد یک فرصت استثنایی برای کشور شود. جامعه و نظام سیاسی تجدیدنظری اساسی در این شرایط جدید انجام دهند. این امر می‌بایست به گونه‌ای باشد که در کنار حفظ تمامیت ایران، کشور به یک بازدارندگی مؤثر دست یابد، به طوریکه مردم یکپارچه و فراگیر بر محور دفاع از کشور متحد شده و جمهوری اسلامی نیز با دیدگاهی کلان، سیاست‌ها و تدابیر خود را به مقیاس کل وطن معطوف کند.
یوسفی با تاکید بر اینکه این اساس موفقیت و پایداری اجتماعی به شمار می‌آید، بیان کرد: انسجام و پایداری اجتماعی یک اقدام آنی یا زودگذر نیست و در کوتاه‌مدت حاصل نمی‌شود. این امر نیازمند تدابیر و سیاست‌های درازمدت است که رفته‌رفته جامعه را به نقطه‌ای با دوام و مقاوم در برابر مخاطرات می‌رساند. در تعریف تاب‌آوری اجتماعی، اشاره می‌شود که جامعه باید خود را برای مخاطراتی که احتمال وقوع آن‌ها پایین است، اما می‌تواند باعث زمین‌گیری سیستم شود، آماده کند. ضروری است که نظام به فکر فراهم‌سازی ظرفیت‌ها و آمادگی‌ها برای خطرات دوردست باشد.
وی با بیان اینکه انسجام اجتماعی به عنوان یک پدیده طولانی‌مدت، در گذر زمان پایدار می‌شود و این اصل می‌بایست همواره در دستور کار حکومت‌ها قرار گیرد، افزود: همچنین، کشورهایی که در معرض تهدیدات قرار دارند باید به تأمین ایمنی زیرساخت‌های اجتماعی و تقویت روابط و مناسبات اجتماعی بپردازند. افزایش و غنی‌سازی سرمایه اجتماعی حاکمیت از جمله عناصر حیاتی انسجام و پایداری اجتماعی هستند. این مصالح به آسانی به‌دست نمی‌آیند و نیازمند تلاش‌های درازمدت هستند. ما باید به این نکته فکر کنیم که چرا به وضعیت آسیب‌پذیری دچار شده‌ایم و به ویژه در شرایط کنونی باید به بازنگری همه‌جانبه در سیستم بپردازیم.
عضو هیات علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی ادامه داد: در شرایطی که خطرات آبشاری به سیستم حمله می‌کنند، ممکن است بخش‌های مختلف به یکباره دچار خطا شوند و این امر می‌تواند منجر به بحران عمومی و توقف سیستم شود. برای مقابله با این وضعیت، نیاز به تقویت ظرفیت‌های اجتماعی داریم. بنابراین مفهوم انسجام اجتماعی به معنای تقویت پیوندهای موجود، همگرا کردن کنشگران و ایجاد شبکه‌های گسترده از تلاش‌های جمعی است. این امر باید بر محور ایران فرهنگی و تاریخی ما، نه صرفاً ایران کنونی متمرکز شود تا بتوانیم از ظرفیت‌های موجود بهره‌برداری کنیم و نسبت به تهدیدات آینده آماده‌تری داشته باشیم.
یوسفی اضافه کرد: دوران پس از اسلام، ترکیبی از عناصر ایرانی و اسلامی را در خود دارد که از چهارچوب یک نظام یا عقیده فراتر رفته و انسان‌ها با هر عقیده و مکتبی را دور یکدیگر جمع می‌کند. این پدیده مختص به ایران نیست و تمامی کشورهای جهان به ویژه هنگامی که با خطر موجودیت مواجه می‌شوند، به بسیج نیروهای خود می‌پردازند. در جنگ‌های جهانی اول و دوم نیز میلیون‌ها نفر از کشورهای مختلف برای حفظ وطن خود به میدان آمدند. اما ما به لحاظ تاریخی و فرهنگی مزیت‌های خاصی داریم و دین به عنوان یک ظرفیت نجات‌دهنده می‌تواند در شرایط بحرانی به یاری مردم و ایران بشتابد، چراکه عمق فرهنگی ما بسیار زیاد و گسترده است.
وی با بیان اینکه بنابراین لازم است که ما با نگاهی درازمدت به شرایط موجود بنگریم و به این حقیقت توجه داشته باشیم که این خطرات می‌توانند ادامه‌دار باشند، عنوان کرد: باید زیرساخت‌ها را به گونه‌ای فراهم کنیم که در صورت بروز خطرات ناگهانی، کشور آسیب نبیند. این شرایط را می‌توان به‌عنوان فرصتی مغتنم در نظر گرفت. با کمک و حمایت مقامات عالی استان به‌ویژه استاندار، دانشگاه فردوسی به عنوان یک ظرفیت متشکل در نظر گرفته شده است. در این مدت بیش از ۴۰ تا ۵۰ کنشگر فعال و فارغ‌التحصیل دانشجویی در این جمع حضور یافته‌اند که امیدواریم این تلاش‌ها، جمعیت قابل توجهی را به حرکت درآورد.
دبیر ستاد انسجام ملی خراسان رضوی ادامه داد: جلسات مختلفی به‌صورت غیررسمی برگزار شده و امیدوارم که این ستاد به‌درستی شکل گرفته و از سه هدف کلیدی و پنج ماموریت اصلی برخوردار باشد. از جمله اهداف این ستاد، تقویت وفاق و انسجام ملی با محوریت ایران فرهنگی و تاریخی، تقویت تاب‌آوری روانی و اجتماعی مردم و حمایت از سیاست‌ها و تدابیر ایران‌محور در سطح محلی و ملی است. هر سیاست یا تدبیر در تعارض با این رویکرد حیات‌بخش باید مورد نقد و بررسی قرار گیرد تا از طی مسیرهای غلط که ممکن است کشور را به سمت نابودی سوق دهد، جلوگیری شود. این سه الویت کلیدی به‌اضافه پنج ماموریت مشخص، از وظایف محوری این ستاد به شمار می‌روند.
یوسفی با بیان اینکه پیشنهادهای ارائه‌شده حاصل جمع‌بندی‌های متعدد بوده، اما همچنان در حال ویرایش و بهبود هستند، گفت: یکی از اهداف اصلی این طرح، پشتیبانی از گفت‌وگوهای عمومی و نخبگانی با محوریت ایران است. ما قصد داریم نشست‌ها و گفت‌وگوهای عمومی با مردم و همچنین با افراد مؤثر و سرشاخه‌های مختلف برگزار کنیم. این گفت‌وگوها به بررسی نشانه‌ها و عناصر ایرانی اختصاص دارد و به هیچ عنوان ناسیونالیسم افراطی نخواهد بود. این رویکرد، کاملاً فراگیر، متکثر و قابل دفاع است. ما از برنامه‌های ادبی و هنری ایران‌محور که در تاریخ و ادبیات ما ظرفیت‌های فراوانی دارند، پشتیبانی خواهیم کرد. این برنامه‌ها شامل هنر، موسیقی و تئاتر می‌شوند. گفت‌وگوهای زیادی با افراد مؤثر در این حوزه‌ها داشته‌ایم.
وی با بیان اینکه فعالیت‌های رسانه‌ای با محوریت ایران نیز حمایت خواهد شد، اظهار کرد: تیمی تخصصی با مشاوره و همکاری‌های فعال در این زمینه به تولید محتوای مناسب و پشتیبانی از این حرکت می‌پردازد. ما همچنین از برنامه‌های تربیتی و سلامت روان برای جامعه پشتیبانی می‌کنیم و جلسات متعددی برگزار کرده‌ایم که در آن‌ها یک چارچوب برای حفاظت از سلامت روانی جامعه طراحی شده است. خوشبختانه جمعی نیرومند و حرفه‌ای از جامعه‌شناسان و روانشناسان در این زمینه در کنار ما هستند.
عضو هیات علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی با بیان اینکه ساختار این برنامه به‌گونه‌ای طراحی شده که منعطف بوده و متناسب با شرایط قابل تغییر است، افزود: این حرکت عمدتاً مردمی و مبتنی بر احساس مسئولیت جمعی است. برای انجام کارهای بزرگ، تدارک مکان و سایر هزینه‌ها نیازمند حمایت مالی است. بنابراین، ضرورت دارد که از نگاه‌های نیکوکارانه و خیرخواهانه استفاده کرده و بخش قابل توجهی از هزینه‌های این حرکت را با کمک مردم تأمین کنیم. امیدواریم در کنار این تلاش‌های مردمی، بخش‌هایی از فعالیت‌های دولتی نیز در راستای تغییر مسیر به سمت اقداماتی حیاتی برای جامعه صورت گیرد و از هیچ فرصتی برای ایجاد یک حرکت فراگیر در سطح استان و حتی فراتر از آن دریغ نشود.
یوسفی خاطرنشان کرد: همکاری و هماهنگی نزدیک بین این حرکت مردمی و ظرفیت‌های اداری ضروری است. استاندار خراسان رضوی با صرف وقت و تلاش زیاد به ارتقای ظرفیت‌های اداری کمک کرده و باید همواره ارتباط نزدیکی بین این دو بخش برقرار شود. ما فرمولی طراحی کرده‌ایم تا اقداماتی که انجام می‌دهیم، کاملاً هماهنگ با استانداری باشد تا بتوانیم به بهترین وجه به اهداف تعیین‌شده دست یابیم. شخص استاندار باید مورد توجه قرار گیرد، اما از سوی دیگر برقراری هماهنگی میان دولت و این نوع حرکت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چراکه در غیاب حمایت‌های دولتی، ممکن است تلاش‌ها به نتیجه نرسند. تحقق یک انسجام اجتماعی پایدار و فراگیر مستلزم ارتقای ظرفیت‌های سیستم اداری و اجرایی کشور است.
یوسفی با بیان اینکه پیشنهاد می‌شود تشکیل ستاد پشتیبانی اداری مختص به وضعیت کنونی در دستور کار قرار گیرد، اضافه کرد: این ستاد می‌تواند به منظور حل و فصل سریع مسائل اداری و ایجاد پیوند محکم با ستادهای مردمی، فعالیت کند. به نوعی می‌توان این ستاد را مشابه ستاد پشتیبانی جنگ، ولی در قالبی نرم‌تر تصور کرد. امیدواریم که شرایط به این حد بحرانی نرسد، اما باید برای بدترین سناریوها نیز آمادگی لازم را داشته باشیم.
وی ادامه داد: ما باید قادر باشیم که با تهدیدات زندگی کنیم و از این رو، لازم است رویکردهای زودگذر را کنار بگذاریم. جنگی که ما تصور می‌کردیم یک ماهه خواهد بود، هشت سال طول کشید. بنابراین، باید با این نوع خطرات به‌طور طبیعی کنار بیاییم و بتوانیم تصمیمات درستی اتخاذ کنیم. ما باید حول محور ایران که کمترین مناقشه را به همراه دارد، حداکثر استفاده را از ظرفیت‌ها برای بازسازی سرمایه اجتماعی و تقویت پایگاه‌های همبستگی اجتماعی به عمل آوریم.
انتهای پیام
نظرات