محمدعلی نعمت‌نژاد پنجم مردادماه، در نشست خبری آب منطقه‌ای، با بیان اینکه سال آبی جاری یکی از خشک‌ترین سال‌ها طی دهه‌های اخیر بوده است، اظهار کرد: میزان بارندگی در استان در سال‌های ۹۳ و ۹۴ و همچنین ۷۸، ۸۶ و ۸۷ به مراتب بیشتر بوده است، اما امسال با ثبت کمترین میزان بارندگی، خراسان رضوی در شرایط بحرانی قرار دارد. میانگین بارندگی استان در سال جاری حدود ۱۲۶ میلی‌متر بوده که نسبت به سال گذشته کاهش ۲۴ درصدی و نسبت به میانگین بلندمدت کاهش حدودا ۳۰ درصدی را نشان می‌دهد. 

وی با اشاره به وضعیت آب شهرستان مشهد، افزود: کاهش بارندگی در مشهد شدیدتر بوده، به‌ طوریکه میزان بارندگی در این شهر نسبت به سال گذشته حدود ۵۱ درصد و نسبت به میانگین بلندمدت حدود ۴۰ درصد کاهش یافته است. این کاهش شدید بارندگی تاثیر منفی بر منابع آب سطحی و زیرزمینی داشته است. بیشتر شهرهای استان از منابع آب زیرزمینی استفاده می‌کنند و تنها دو شهرستان مشهد و قوچان به منابع آب سطحی دسترسی دارند. 

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی با بیان اینکه حجم مخازن سدهای استان به شدت کاهش یافته است، عنوان کرد: در حال حاضر تنها ۱۳۶ میلیون مترمکعب از ظرفیت یک میلیارد و ۹۷۲ میلیون مترمکعبی مخازن خراسان رضوی پر است که این میزان نسبت به سال گذشته که ۲۹۴ میلیون مترمکعب بوده، کاهش چشمگیری را نشان می‌دهد. در مشهد نیز حجم ذخایر آب شرب هم‌اکنون ۸۳ میلیون مترمکعب است که نسبت به سال گذشته که ۲۲۵ میلیون مترمکعب بود، نشان‌دهنده کاهش قابل توجهی است. 

نعمت‌نژاد با ابراز نگرانی شدید نسبت به وضعیت منابع آبی استان، تأکید کرد : با این روند مصرف و کاهش ذخایر، تابستان و ماه‌های آینده با بحران کم‌آبی جدی مواجه خواهیم شد و نیازمند برنامه‌ریزی و مدیریت جدی در این حوزه هستیم. وزارت نیرو دستورالعملی را تصویب کرده که براساس آن، بخش خصوصی به‌ عنوان حوزه صنعت، پروژه‌های تامین آب شرب در کل خراسان رضوی را بر عهده دارد و بر این اساس نه‌تنها برای مراکز استان‌ها بلکه برای تمامی شهرها و صنایع واقع در مسیر خطوط انتقال آب، تضمین تامین آب داده شده است. 

وی با اشاره به پیشرفت ۳۱ درصدی پروژه انتقال آب از دریای عمان، بیان کرد: بر اساس برنامه زمان‌بندی مصوب در سال ۱۳۹۶، پیش‌بینی شده بود پروژه‌های تامین آب خراسان رضوی تا سال ۱۴۱۰ به بهره‌برداری برسند، اما مجریان پروژه این تاریخ را به ۱۴۰۶ تغییر داده‌اند. تحقق این تاریخ‌بندی بستگی به تخصیصات اعتباری و بودجه‌ای به پروژه دارد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی با بیان اینکه یکی از پروژه‌های کلیدی برای تامین آب شرب مشهد، سد شوریجه است، اضافه کرد: این سد که در انتهای حوزه آبریز خود قرار دارد، حوزه‌ای به وسعت حدود ۱۵ هزار کیلومترمربع را تحت پوشش قرار می‌دهد. این حوزه شامل چندین مسیر آبی از جمله نریمانی، سنگ‌بست، سیاب و آب دربند است. تاکنون سه سد اصلی و چند سد کوچک‌تر و تغذیه مصنوعی در این منطقه ساخته شده است. 

نعمت‌نژاد با بیان اینکه پیشرفت فیزیکی پروژه سد شوریجه تاکنون حدود ۸۳ درصد و سامانه انتقال آن حدود ۵۲ درصد اعلام شده است، گفت: بر اساس مطالعات بلندمدت، کل آورده آب این پروژه حدود ۲۹.۵ میلیون مترمکعب برآورد شده که وزارت نیرو مجوز تخصیص حدود ۲۲ میلیون مترمکعب از این حجم را صادر کرده است؛ از این مقدار ۱۵ میلیون مترمکعب برای تامین آب شرب و بهداشت مشهد، حدود ۳ میلیون برای کنترل سیلاب و بخش دیگری نیز برای حفظ شرایط زیست‌محیطی پایین‌دست در نظر گرفته شده است. برنامه زمان‌بندی فعلی پروژه نشان می‌دهد که تا پایان سال جاری، مرحله آبگیری پروژه انجام و بخش عمده‌ای از آن به بهره‌برداری خواهد رسید. تمامی بخش‌های پروژه فعال بوده و طبق برنامه پیش می‌روند.

وی ادامه داد: در بخش سامانه انتقال، اصلاحاتی در سال ۱۴۰۲ با هدف افزایش تامین آب شرب مشهد انجام شده است. این سامانه شامل حدود ۱۵.۶ کیلومتر خط انتقال، دو ایستگاه پمپاژ و مخزن تعادلی است. همچنین به دلیل کیفیت آب و افزایش شوری در منطقه، طراحی و اجرای تصفیه‌خانه‌ای در محدوده شهر مشهد پیش‌بینی شده است تا بتوان همزمان از منابع آب زیرزمینی و آب انتقالی استفاده کرد. بهره‌برداری موقت از این سامانه برای سه ماه در سال و در اوج مصرف تابستانی شهر مشهد برنامه‌ریزی شده است تا حداکثر استفاده از منابع آب صورت گیرد و تاثیرات کیفیت آب در محدوده مصرف به حداقل برسد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی با بیان اینکه برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی مشهد، نگرانی‌ها درباره فرونشست زمین را افزایش داده است، افزود: بر اساس آمارهای وزارت نیرو، تعداد چاه‌های مجاز در استان حدود ۱۶ هزار و ۱۷۴ حلقه است که از این تعداد، ۹۸۳۵ حلقه مربوط به حوزه کشاورزی و ۶۳۳۹ حلقه به مصارف دیگر شامل ادارات، بهداشت، صنعت، خدمات و فضای سبز اختصاص دارد. حجم برداشت مجاز بر اساس پروانه‌های صادرشده، حدود ۳ تا ۳.۵ میلیارد مترمکعب برآورد شده است. 

نعمت‌نژاد اضافه کرد: با این حال، حجم واقعی تجدیدپذیر منابع آب زیرزمینی استان حدود ۲.۲۳۱ میلیارد متر مکعب است که به عنوان حداکثر برداشت مجاز شناخته می‌شود. طبق استانداردهای علمی، برداشت باید به ۴۰ درصد این حجم محدود شود، هرچند برخی پیشنهاد می‌کنند این میزان در کشور تا ۷۵ درصد آب تجدیدپذیر نیز قابل برداشت باشد. اما واقعیت این است که در حال حاضر، نزدیک به ۴ میلیارد مترمکعب آب زیرزمینی برداشت می‌شود که بیش از دو برابر ظرفیت تجدیدپذیر است. این برداشت بیش از حد موجب افت سطح آبخوان‌ها، فرونشست زمین و تغییرات کیفی در منابع آب شده است.

وی با بیان اینکه دشت مشهد به عنوان نمونه‌ای از این بحران مطرح است، اظهار کرد: وزارت نیرو پیش از این با جمعیت حدود ۴۰۰ هزار نفر اعلام کرده بود که این منطقه‌ای ممنوعه برای توسعه است و برداشت بیشتر از حد مجاز ممنوع است. حال با جمعیت بیش از ۵ میلیون نفر در این منطقه و عدم افزایش منابع آب، فشار بر آبخوان‌ها شدت یافته است. این وضعیت منجر به افزایش فرونشست زمین در بخش‌هایی از مشهد، به ویژه منطقه ثامن و افت کیفی آب‌های زیرزمینی شده که نگرانی‌ها درباره آینده منابع آبی و توسعه پایدار منطقه را افزایش داده است.

انتهای پیام