صادق ضیاییان ـ رئیس مرکز پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا ـ در گفت‌وگو با ایسنا درباره شاخص AMO و میزان تأثیرگذاری آن بر الگوهای آب‌وهوایی اظهارکرد: این شاخص در واقع مخفف Atlantic Multi decadal Oscillation به معنای «نوسان چنددهه‌ای اقیانوس اطلس» است. این شاخص یکی از نوسانات اقلیمی به شمار می‌رود و تفاوت اقلیم و هواشناسی در این است که بررسی‌های هواشناسی بیشتر به بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت مانند چند ساعت تا چند ماه مربوط می‌شود، در حالی‌که تحلیل‌های اقلیمی مربوط به بازه‌های زمانی چندین‌ساله است. شاخص AMO نیز مولفه‌ای چند دهه‌ای است.  

وی با اشاره به فازهای مختلف این شاخص گفت: این شاخص دارای سه فاز گرم، سرد و خنثی است و چندین سال پیاپی است که در فاز گرم خود قرار دارد، به‌طوری که از سال ۱۹۷۰ تا ۲۰۰۰ در فاز سرد قرار داشت و پس از سال ۲۰۰۰ تا به حال در فاز گرم قرار دارد.

ضیاییان با اشاره به برخی اخبار که تغییرات شاخص «نوسان چنددهه‌ای اقیانوس اطلس» را مرتبط با افزایش بارش و سرما در پاییز عنوان کرده است، تأکید کرد: تغییرات این شاخص در وضعیت کنونی، به‌تنهایی نمی‌تواند منجر به این پدیده شود چرا که این شاخص تنها یکی از عوامل متعدد مؤثر بر الگوهای بارشی است.

رئیس مرکز پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا افزود: اگرچه این شاخص در فاز سرد خود، معمولاً با بارش‌های قابل توجه در ایران همبستگی دارد اما این رابطه صد درصدی نیست. به عنوان مثال ممکن است در دوره‌ای که شاخص در فاز سرد AMO قرار گیرد اما ایران بارش مناسبی را تجربه نکند یا برعکس، در فاز گرم آن شرایط پربارشی حاکم شود.

به گفته وی اگرچه فاز گرم «نوسان چنددهه‌ای اقیانوس اطلس» در ایران اغلب با کم بارشی همراه است اما خلاف این شرایط نیز ممکن است چرا که اثرگذاری هیچ‌کدام از شاخص‌های دورپیوند صددر صد نیست.

وی با تأکید بر اینکه «نوسان چنددهه‌ای اقیانوس اطلس» تنها یکی از چندین شاخص اقلیمی تأثیرگذار بر وضعیت آب‌وهواست، گفت: نمی‌توان تنها بر پایه یک شاخص درباره بارش یا دما نتیجه‌گیری قطعی کرد. ضمن اینکه پیش‌بینی‌پذیری این شاخص نیز بسیار پایین است و با عدم قطعیت بسیار بالا همراه است،.

رئیس مرکز پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا تصربح کرد: تاکنون پیش‌بینی شده که شاخص AMO در سال ۲۰۲۵ نسبت به سال ۲۰۲۴ خنک‌تر خواهد بود که این پیش‌بینی نیز عدم قطعیت قابل توجهی دارد. با این وجود بر اساس دوره طولانی‌مدت آن انتظار می‌رود که این شاخص تا چند سال آینده در فاز گرم باقی بماند. 

ضیاییان در پاسخ به این پرسش که آیا این شاخص در سازمان هواشناسی ایران رصد می‌شود یا نه؟ گفت: شاخص‌های اقلیمی از سوی مراکز تخصصی در سطح بین‌المللی اندازه‌گیری و منتشر می‌شود. شاخص‌ها متنوع و متعدد است و طبیعتاً در فرآیند پیش‌بینی‌ها، از داده‌های آن‌ها استفاده می‌شود. از آنجا که شاخص «نوسان چنددهه‌ای اقیانوس اطلس» یک شاخص اقلیمی است، معمولاً برای پیش‌بینی‌های بلندمدت یا دهه‌ای کاربرد دارد. 

رئیس مرکز پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا افزود: اکنون نزدیک به دو دهه است که این شاخص در فاز گرم خود قرار دارد. پیش‌بینی‌های اقلیمی نیز نشان می‌دهد که احتمال تداوم وضعیت فاز گرم برای چندین سال آینده وجود دارد. 

ضیاییان با اشاره به تأثیر فراگیر این شاخص بر شرایط اقلیمی دیگر نقاط دنیا نیز اظهار کرد: معمولا در فاز سرد نیمکره شمالی با بارش‌ بیشتری همراه است و تعداد ترسالی‌ها نسبت به خشکسالی‌ها افزایش می‌یابد همچنین و وقوع هاریکن‌ها یا طوفان‌های حاره‌ای و شدید کاهش می‌یابد اما در فاز گرم در نیمکره شمالی از میزان بارش‌ها کاسته می‌شود. در واقع تعداد خشکسالی‌ها نسبت به ترسالی‌ها افزایش می‌یابد همچنین تعداد طوفان‌های شدید، از جمله هاریکن‌ها یا طوفان‌های حاره‌ای نیز اغلب افزایش پیدا می‌کند.

وی اضافه کرد: فازهای گرم و سرد این شاخص تنها به معنای افزایش یا کاهش دما به‌شکل ساده نیست و با ماهیت پیچیده‌تری با وضعیت دمای سطح اقیانوس اطلس مرتبط است. در حقیقت زمانی‌که دمای سطح این اقیانوس گرم‌تر از حد معمول باشد، این شاخص وارد فاز گرم و برعکس در صورت خنک‌تر شدن وارد فاز سرد می‌شود که این اثر معمولا چند دهه افزایش می‌یابد.

ضیاییان در پایان درباره وضعیت بارندگی در ایران طی دوره کنونی شاخص AMO گفت: در دهه‌های گذشته که شاخص در فاز گرم قرار داشته، سال‌های تر و خشک متعددی پشت سر گذاشته شده است بنابراین نمی‌توان رابطه‌ای قطعی میان فاز گرم یا سرد این شاخص و میزان بارش برقرار کرد. با این حال در این بازه زمانی فاز گرم، تعداد سال‌های خشک بیشتر از سال‌های پربارش بوده است.

انتهای پیام