به گزارش ایسنا، اولین جلسه از سلسله نشست‌های «قرارِ هفت» با موضوع «مروری بر کارنامه ده سال اخیر جشنواره فیلم کودک و نوجوان» با حضور حامد جعفری و مجید زین‌العابدین صبح امروز (چهارشنبه، ۲ مهرماه) در بنیاد سینمایی فارابی برگزار شد. البته قرار بود در این نشست علیرضا شجاع‌نوری هم حضور داشته باشد که در این نشست حضور پیدا نکرد.
حامد جعفری - مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی - در ابتدای این نشست با اشاره به جایگاه ویژه دوره نوجوانی، بر لزوم توجه جدی به این قشر در تولیدات سینمایی تأکید کرد.
جعفری دوره نوجوانی را دوره «گذار و حرکت به سمت استقلال» خواند و گفت: نمی‌توانیم نوجوان را به جای کودک بنشانیم و با نگاهی کودکانه به او بپردازیم. متأسفانه در سبد مصرف فرهنگی کشور، اغلب برای نوجوان جایگاه مشخصی تعریف نشده است.
او با بیان اینکه نوجوان امروزی به سمت مصرف گسترده محصولات فرهنگی اقبال نشان می‌دهد، افزود: امروز مشاهده می‌شود که آثار خارجی به دلیل پرداختن به اقتضائات و ویژگی‌های این دوره، بیشتر مورد توجه نوجوانان قرار می‌گیرند.
مدیرعامل بنیاد فارابی تصریح کرد: برای ساخت آثار موفق نیازمند سینماگران دغدغه‌مندی هستیم که دغدغه‌های نوجوان و خانواده را از نزدیک لمس کرده باشند. سینما آینه جامعه است و هرچه این بازنمایی اصیل‌تر و درونی‌تر باشد، ارتباط منطقی و مؤثرتری با مخاطب برقرار خواهد کرد.
او خاطرنشان کرد: لازم است میان کودک و نوجوان تفکیک قائل شویم و با گام‌های مؤثر و برنامه‌ریزی‌شده، به سمت تولید آثاری حرکت کنیم که نیازهای واقعی این گروه سنی را پاسخگو باشد.
جعفری در پاسخ به پرسشی درباره نقش ریل‌گذاری جشنواره در حوزه سینمای کودک، با یادآوری سابقه خود به عنوان فیلمساز، جشنواره کودک و نوجوان را یک «میعادگاه مهم» توصیف کرد.
مدیرعامل بنیاد فارابی با بیان اینکه این رویداد محلی تخصصی برای ارزیابی فیلم‌های کودک است، اظهار کرد: موضوع کودک، اولویت اصلی این جشنواره است. آثار من در جشنواره فجر حضور داشته و سیمرغ نیز دریافت کرده‌اند، اما هیچ‌کدام از آن رویدادها، حلاوت جشنواره کودک را ندارند.
او با تأکید بر سینما به عنوان یک فعالیت جمعی، افزود: برای هر فیلمساز، دیدن بازخورد مخاطب بسیار مهم است. جشنواره کودک مهم‌ترین محلی است که فیلمسازان می‌توانند مستقیماً با مخاطبان کودک و نوجوان خود ارتباط بگیرند. وجود داوران کودک و نوجوان که به طور صریح آثار را نقد می‌کنند، از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این جشنواره است.
جعفری نقش داوری و انتخاب آثار برتر در جشنواره را عاملی برای «تنظیم‌گری» و «جریان‌سازی» در سینمای کودک دانست و تصریح کرد: جشنواره فجر بهار سینمای ایران است و جشنواره کودک نیز بهار سینمای کودک کشور محسوب می‌شود.
او درباره رویکرد امسال جشنواره گفت: امسال در پی آن بودیم که فضایی ایجاد کنیم تا فیلمسازان حوزه کودک جدی گرفته شوند و این حس را نداشته باشند که سینمای کودک تنها یک گذرگاه برای رسیدن به سینمای بزرگسال است.
جعفری در ادامه سخنان خود در مورد سینمای کودک و نوجوان، به موضوع جایگاه فیلم نوجوان در جشنواره‌ها پرداخت و گفت: فیلم نوجوان در موقعیت فعلی، حتی اگر بهترین فیلم جشنواره باشد، ممکن است مورد بی‌توجهی قرار گیرد. شاید این پاسخی به سیاست‌گذاران باشد که پس از سال‌ها برگزاری جشنواره کودک و نوجوان، هنوز قصه نوجوان، قصه «هیچ‌کس» است.
او با اشاره به ساختار فعلی جشنواره کودک و نوجوان افزود: این جشنواره اشکال اساسی دارد. به طور کلی تمام جشنواره‌ها باید از اولویت‌های خود شروع کنند. جشنواره کودک و نوجوان باید اولویت خود را بر اساس موسیقی فصلی که در خانه شنیده می‌شود و نوجوان با آن ارتباط برقرار می‌کند، تعیین کند، نه بر اساس دستگاه سیاست‌گذاری فرهنگی.
جعفری خاطرنشان کرد: مسئله اصلی این است که اثر سینمایی باید بتواند با دنیای واقعی نوجوان ارتباط برقرار کند، همان‌طور که با یک موسیقی آشنا در فضای خانه ارتباط می‌گیرد. این نقطه آغازین برای ایجاد تحول در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی در حوزه نوجوان است.
او تصریح کرد: تا زمانی که این ارتباط عمیق و واقعی را درک نکنیم و سیاست‌گذاری‌ها را بر اساس آن تنظیم نکنیم، قصه نوجوان همچنان قصه هیچ‌کس باقی خواهد ماند.
مدیرعامل بنیاد فارابی در ادامۀ سخنان خود با اشاره به ضرورت درک صحیح از سینمای خانواده گفت: ما باید سینمایی را بهتر درک کنیم که در آن یک موضوع توسط یک سینماگر به درستی بیان شود. هر چقدر بیشتر مسیرهای غلط گذشته را در نظر بگیریم، بیشتر به این نتیجه می‌رسیم که اگر دغدغه‌های واقعی سینماگران و خانواده‌ها دنبال شود، به سراغ سینمای خانواده خواهیم رفت.
او افزود: سینمای خانواده در بسیاری از کشورهای دنیا یک ضرورت انکارناپذیر است، زیرا انسان در تنهایی نمی‌تواند ادامه دهد و برای مقابله با ترس‌ها و چالش‌ها نیاز به همراهی دارد. در نهایت، این سینما کمک می‌کند تا از کلیشه‌ها فاصله بگیریم و به مسائل عمقی‌تر بپردازیم.
مدیرعامل بنیاد فارابی تأکید کرد: مسیر صحیح این است که با عبور از سیاست‌گذاری‌های صرفاً فرمالیته، به سمت خلق آثاری حرکت کنیم که هم برای نوجوان جذاب باشد و هم خانواده را به عنوان یک واحد اصلی جامعه در نظر بگیرد. این تنها راه تأثیرگذاری پایدار بر مخاطب است.
چرا سینمای ایران پاسخگوی ۲۰ میلیون نوجوان نیست؟
در بخش دیگری از این مراسم مجید زین‌العابدین - مدیرعامل پیشین بنیاد فارابی - تصریح کرد: جشنواره فیلم کودک و نوجوان محرک سینمای کودک و نوجوان است. برخلاف سایر جشنواره‌های سینمایی که ماهیت رقابتی دارند این رویداد بیش از اینکه رقابتی باشد، محرک فیلمسازان است. درنتیجه با توجه به این ماهیت باید جشنواره را تحلیل کنیم.
او ادامه داد: جشنواره فیلم‌های کودک و نوجوان در ابتدا بخش کوچکی از جشنواره فجر بود و سیاست‌گذاران به دلیل اهمیت این حوزه جشنواره مختصری برایش تاسیس کردند.
زین‌العابدین درباره سینمای کودک و نوجوان با بیان اینکه «ذهنیت برخی درباره سینمای کودک هنوز به‌روز نیست» گفت: این ذهنیت در زمان خاصی متوقف شده است.
او افزود: اگر سینما را بخشی از صنعت هنر و رسانه بدانیم، اکنون در دوران ترارسانه‌ها قرار داریم. زمانی سینما صرفاً روی پرده نمایش بررسی می‌شد، اما امروز زیست‌بوم سینما تغییر کرده و پرده نمایش تنها راه ارتباط با سینما نیست. اثر سینمایی لزوما برای نمایش روی پرده سینما ساخته نمی‌شود.
زین‌العابدین با اشاره به تحولات اخیر در حوزه پلتفرم‌های نمایش تصریح کرد: در سینمای کودک امکان اکران‌های مختلف وجود دارد و بچه‌ها می‌توانند از طریق پلتفرم‌های مختلف با آثار ارتباط بگیرند. به همین دلیل دیگر شاهد تشکیل صف‌های طولانی برای تماشای برخی فیلم‌های کودک و نوجوان نیستیم.
مدیرعامل پیشین بنیاد فارابی تأکید کرد: برای تحلیل جشنواره کودک و نوجوان باید به این تغییر ماهیت سینما نیز توجه کنیم. در مواجهه با این جشنواره هم باید خاصیت سیال بودن سینما را در نظر بگیریم.
او در ادامه نقش جشنواره را کلیدی توصیف کرد و گفت: جشنواره کودک مشوق فیلمسازان و موتور محرک سینمای کودک و نوجوان است. این جشنواره تولیدات سینمای کودک را به‌نمایش می‌گذارد و باعث تداوم حیات این سینما می‌شود. جشنواره کودک جلوه‌گاه حیات سینمای کودک و نوجوان است.
زین‌العابدین در ادامه سخنان خود با اشاره به اهمیت برنامه‌ریزی دقیق برای تولید آثار نوجوان گفت: در بحث‌های داخلی به این نتیجه رسیدیم که اثرگذاری در حوزه نوجوان اتفاقی نیست. ما باید بتوانیم در این حوزه کار کنیم، اما نه به هر شکلی.
او با ابراز نگرانی از تأثیر آثار نامناسب افزود: هر بار که فیلم کودک نامناسبی در سینما اکران شده، با بی‌اقبالی مخاطبان مواجه شده است. بنابراین باید مطمئن شویم هر قدمی که برمی‌داریم، بازخورد منفی ایجاد نکند.
مدیرعامل پیشین بنیاد فارابی با اشاره به تجربیات ناموفق گذشته تصریح کرد: حدود ۸۰ تا ۹۰ مجموعه و سازمان فرهنگی در این حوزه فعال بوده‌اند، اما تقریباً هیچ‌کدام به نتیجه مطلوب نرسیده‌اند. ساختن اثر برای نوجوان کاری تخصصی است که از عهده هر کسی برنمی‌آید.
زین‌العابدین در ادامه با اشاره به پیامدهای شکست در این حوزه هشدار داد: اگر کاری انجام دهیم که نتیجه‌بخش نباشد، ممکن است تا سال‌ها کسی سراغ این حوزه نرود. تنها زمانی باید سراغ تولید اثر برای نوجوان برویم که مطمئن باشیم می‌توانیم کار را به درستی انجام دهیم، در غیر این صورت احتمال شکست بسیار بالاست.
زین‌العابدین در ادامه سخنان خود به تحلیل چالش‌های محتوایی در سینمای نوجوان پرداخت و گفت: در ادبیات داستانی، اصطلاحات و قالب‌های مشخصی وجود دارد، اما مشکل برجسته اینجاست که ما باید ظرفیت‌هایی ایجاد کنیم تا ادبیات نوجوان در ایران امکان رشد پیدا کند.
وی با اشاره به پتانسیل‌های موجود در این حوزه افزود: ظرفیت اصلی این بود که بتوانیم به سوالات و دغدغه‌های نوجوان پاسخ بگوییم. این همان پاسخی است که باید از طریق محتوای مناسب و جذاب به آن دست یابیم.
زین‌العابدین با تأکید بر لزوم برنامه‌ریزی منسجم خاطرنشان کرد: برای موفقیت در حوزه نوجوان، نیازمند تقویت پایه‌های ادبی و تولید محتوای متناسب با دنیای نوجوانان هستیم. تنها در این صورت می‌توانیم به اثرگذاری مطلوب دست پیدا کنیم.
او در ادامه با اشاره به ضرورت درک بهتر از سینما گفت: ما باید سینمایی را بهتر درک کنیم که در آن یک سینماگر بتواند موضوع را به درستی بیان کند. هر چقدر بیشتر مسیرهای غلط گذشته را بررسی کنیم، بیشتر به این نتیجه می‌رسیم که باید به دنبال دغدغه‌های واقعی سینماگران و مخاطبان باشیم.
او با تأکید بر اهمیت سینمای خانواده افزود: در خیلی از جاهای دنیا، سینمای خانواده یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. انسان در تنهایی نمی‌تواند به زندگی ادامه دهد و از بسیاری چیزها می‌ترسد. در نهایت، سینمای خانواده می‌تواند کمک کند تا از کلیشه‌ها فاصله بگیریم.
مدیرعامل پیشین بنیاد فارابی خاطرنشان کرد: اگر ما به سینمای خانواده به عنوان محور اصلی برگردیم و دغدغه‌های واقعی سینماگران این عرصه را دنبال کنیم، می‌توانیم به سینمای کودک و نوجوان نیز کمک شایانی کرده باشیم. این مسیر درست برای خلق آثاری ماندگار است.
زین‌العابدین در ادامه با اشاره به آمار قابل توجه مخاطبان نوجوان گفت: نزدیک به ۲۰ میلیون نوجوان در کشور داریم که اگر خانواده‌های آنها را نیز اضافه کنیم، این آمار بسیار قابل توجه می‌شود. جشنواره کودک تنها بخشی از این اکوسیستم است، اما باید پذیرفت که با ذهنیت قدیمی نمی‌توان به سراغ این مخاطب رفت.
او با بیان ضرورت بازنگری در شیوه‌های تولید افزود: سؤال اینجاست که چطور باید به سمت تصویر درستی از نوجوان امروز برویم. باید انتظارات و سبک تماشای این نسل را درک کنیم. نوجوان امروز به شدت تحت تأثیر فضای دیجیتال و هوش مصنوعی قرار دارد.
زین‌العابدین با اشاره به شکاف فنی موجود تأکید کرد: از نظر تکنیکی بین سینمای کودک و فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی فاصله داریم. اما مشکل اصلی همچنان در حوزه داستان و محتواست. تا زمانی که نتوانیم داستان‌های جذاب و متناسب با دنیای نوجوان امروز بسازیم، موفق نخواهیم بود.
او در پایان خاطرنشان کرد: برای ارتباط با نسل جدید باید هم در حوزه تکنیک و هم در حوزه محتوا به‌روز شویم. تمرکز بر هوش مصنوعی و فناوری‌های جدید تنها زمانی اثربخش خواهد بود که با داستان‌پردازی قوی و درک صحیح از نوجوان امروز همراه شود.
این نشست به همت جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان و با همکاری بنیاد سینمایی فارابی، مرکز آموزش‌های هنری و سینمایی دارالفنون و اندیشکده امید برگزار شد.
انتهای پیام
نظرات