به گزارش ایسنا، ایران با از سرگیری جنگ شهرها به این حمله عراق پاسخ داد و سه موشک «اسکاد» به سوی بغداد شلیک کرد که بیشترین موشکی بود که ایران همزمان شلیک می‌کرد و نخستین استفاده ی این کشور از موشک‌های اسکاد از تاریخ ۸ نوامبر ۱۹۸۷ [۱۷ آبان ١٣٦٦ش] به این طرف بوده است.

ایران تعداد کل موشک‌هایی را که بغداد را هدف می‌گرفتند به ۲۱ تا ۳۷ موشک افزایش داد. شلیک‌های موشکی ایران به این دلیل اهمیت داشت که بسیاری از کارشناسان بر این باور بودند که ایران شمار محدودی موشک بین ۲۰ تا ۳۰ فروند از لیبی و کره شمالی تحویل گرفته است. با وجود این، از تأثیر نظامی این موشک‌ها میشد چشم پوشی کرد.

هر سه موشک شلیک شده ایران به نواحی جنوب بغداد که تا حد زیادی خالی از سکنه بود اصابت کرد. به هر حال حمله موشکی ایران به عراق بود، بهانه لازم را برای گسترش سریع جنگ فراهم آورد. عراق در ۲۹ فوریه [ ۱۰ اسفند]، تعداد پنج موشک دوربرد جدید موسوم به «الحسین» شلیک کرد کـه بـه نظر می‌رسید مدل‌هایی از موشک‌های «اسکاد بی» یا «اسکاد – دی» باشند.

عراق این حملات را چند روز تکرار کرد؛ به نحوی که به زودی آشکار شد که این کشور آماده است تا این موشک باران را برای ماه‌ها ادامه دهد. موشک‌های جدید دوربرد عراق شگفتی کارشناسان اطلاعاتی غرب و ایران را برانگیخت به نظر می‌رسید که این موشک‌ها مدل اصلاح شده ی موشک‌های «اسکاد بی» شوروی موسوم به «آر ۳۰۰» یا «آر۱۷ ایی» بودند که از نظر برخی کارشناسان در آنها از سرِ جنگی سبک‌تر و خرج موشکی بیشتر استفاده شده بود.

اگرچه برخی دیگر از کارشناسان نیز اعتقاد داشتند که در این موشک‌ها از بوسترهای کمکی که در عراق و با کمک فنی آلمان شرقی یا کره شمالی ساخته شده بودند استفاده شده است. به هر صورت عراق توانسته بود بُرد موشک‌های اسکاد را تا دو برابر برد ۳۰۰ کیلومتری معمول آنها افزایش دهد تا جایی که برخی از این موشک‌ها می توانستند تا مسافت‌هایی بیش از ۵۰۰ کیلومتر پرواز کنند و اکنون عراقی‌ها با این برد می‌توانستند از سامانه‌های موشکی خود در جنوب بغداد حتی شهرهای تهران و قم را نیز هدف قرار دهند.

به نظر می‌رسد که عراق انگیزه‌های فراوانی برای شروع مرحله جدید جنگ موشکی داشته است. جنگ شهرها بر عمومیت و گسترش وخامت جنگ افزود و تلاش سازمان ملل را برای آتش بس تسریع کرد. از طرفی این جنگ وسیله‌یی برای وارد آوردن ضربه به ایران بود زیرا پیچیدگی‌های سیاسی متأثر از آن در مقایسه با جنگ نفتکش‌ها در خلیج فارس کمتر بود و در عین حال مردم ایران و پشتیبانی آنها از جنگ را تحت تأثیر قرار می‌داد. عراق به سرعت در هدف نخست خود به موفقیت دست یافت و جنگ موشکی توجه جهانی را به خود جلب کرد.

حملات عراق شاید هم برای جدایی اتحاد شوروی از ایران طراحی شده بود که در این صورت عراقی‌ها تا حدی به این هدف دست یافتند. دولت ایران چند روز بعد اعلام کرد که قطعات کشف شده از موشک‌هایی که عراق پرتاب کرده بودند نشان می‌دهد که این موشک‌ها [متعلق به] شوروی بوده و در سال‌های ۱۹۸۵ و ١٩٨٦ [١٣٦٤ و ١٣٦٥ش] تولید شده‌اند. این موشکها احتمالاً بخشی از محموله ۳۰۰ فروندی موشک‌های اسکاد ـ بی بوده اند که اتحاد شوروی در سال ١٩٨٦ [١٣٦٥ش]، تحویل عراق داده بود.

ایران آشکارا از اتحاد شوروی به دلیل تحویل موشک‌های مورد استفاده عراق انتقاد کرد. دولت ایران اجازه داد یک آشوب کاملاً برنامه ریزی شده در مخالفت با شوروی در ٦ مارس [١٦ اسفند] انجام شود که با حمله به سفارت شوروی در تهران پایان یافت و در همان روز تظاهرات منتهی به حمله دیگری نیز علیه کنسولگری شوروی در اصفهان انجام شد به رغم تفاوت برآوردهای الگوی کلی حملات انجام شده.

منابع موجود دیگر از آن حکایت می‌کردند که عراق تا ٦ مارس ۱۹۸۸ [١٦ اسفند ١٣٦٦ش] حدود ۳۳ بار تهران و ۳ بار قم را هدف قرار داده است.

به نظر می‌رسد انواع مختلف موشک‌های اسکاد مورد استفاده عراق بــه سر جنگی‌هایی با وزن بین ۱۳۵ تا ۲۵۰ کیلوگرم مجهز بودند، اما قدرت وارد آوردن تلفات بالای انسانی را نداشتند با وجود این صدای این موشک‌ها به هنگام نزدیک شدن به هدف از فاصله دور شنیده می‌شد، در هنگام انفجار صدای مهیبی ایجاد می‌کردند؛ شیشه‌های منازل تا فواصل زیادی از محل انفجار شکسته می‌شد و هر موشک حدود ٦٠ کشته و ۱۳۰ مجروح برجای می گذاشت.

ایران هم به نوبه خود ١٦ موشک اسکاد به سوی عراق شلیک کرد که ۱۲ فروند از آنها به طرف بغداد پرتاب شدند. عراق می‌توانست به طور متوسط سه موشک در روز شلیک کند در حالی که ایران حداکثر یک موشک شلیک می‌کرد. موفقیت عراق دو دلیل داشت؛ اول تا حدی به دلیل ناکامی ایران در دست‌یابی به موشک‌های جدید و دوم تولید نشدن موشک در داخل خاک ایران.

 ایران به شلیک موشک‌های «عقاب» ادامه داد و در مجموع ١٠٤ فروند از این موشک‌ها را شلیک کرد، اما برد موشک‌های عقاب حداکثر ٤٠ کیلومتر بود و دقت آنها تنها برای هدف قرار دادن اهداف بزرگ مناسب بود. سر جنگی موشک‌های عقاب ۷۰ کیلوگرم وزن داشت، اما ایران نمی‌توانست آنها را هدف گیری کند و به همین دلیل این موشک‌ها دقت یا میزان تلفات بالایی نداشتند. ایران در نهایت تنها می‌توانست این موشک‌ها را به شهرهای عراقی نزدیک مرز نظیر بصره، ابو الخصیب، الزبیر، ام القصر، مندلی، خانقین و بانمیل شلیک کند.

ایران از منابع گوناگون به تعداد بیشتری موشک اسکاد - بی دست یافت. این کشور در طول ۵۲ روز جنگ شهرهاذز سال ۱۹۸۸ (۱۳۶۷)   تعداد ۷۷ موشک اسکاد دیگری را که از کره شمالی گرفته بود، شلیک کرد که ٦١ فروند از آنها به بغداد، ۹ فروند به موصل، ۵ فروند به کرکوک، یک فروند به تکریت و یک فروند نیز به سوی کویت شلیک شد. ایران در هر روز حداکثر ۵ موشک پرتاب می‌کرد، اما یک بار هم ظرف ۳۰ دقیقه ۳ موشک شلیک کرد. در مجموع ایران به طور متوسط تنها یک موشک در روز شلیک می‌کرد و هنگامی که جنگ شهرها به پایان رسید، فقط ۱۰ تا ۲۰ موشک اسکاد داشت

منبع:

کتاب، درس‌های جنگ مدرن: جنگ ایران و عراق، نویسنده : کردزمن ، آنتونی - نویسنده : واگنر ، آبراهام‌آر. - مترجم : یکتا ، حسین - زیرنظر : حیدری ، عبدالمجید - مقدمه : علایی ، حسین - ویراستار : نوروزی ، گودرز ، انتشارات مرز و بوم.

انتهای پیام