به گزارش ایسنا به نقل از مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس و مجاهدت های سپاه،مرتضی قاضی ؛ نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس در یادداشتی با موضوع ضرورت‌ها و الزامات ترجمه در حوزه دفاع مقدس آورده است:
خلق ادبیات جهانی، نیازمند مترجمانی است که هم پای نویسندگان بومی، ادبیات را با ابزار زبان و ترجمه از ساحت ملی به ساحت بین‌المللی منتقل کنند.
اگر جهانی بودن ادبیات و تاریخ دفاع مقدس، هدف «نهضت ترجمه معکوس» متون دفاع مقدسی باشد و رسالت ترجمه به‌صورت عام، رفع سوءتفاهم‌های تاریخی و فرهنگی میان ملت‌ها و دولت‌ها و به‌صورت خاص، انتقال ارزش‌هایی چون ایثار و ازخودگذشتگی در راه آرمان (دین و وطن) و مقاومت و پایداری در برابر اشغالگری و جنگ‌افروزی و جنگ‌طلبی دشمنان و مبارزه با مظاهر ظلم و استکبار باشد، برای رفع سوءتفاهم‌های زبانی و فرهنگی مندرج در برخی ترجمه‌های دفاع مقدسی چه باید کرد؟
چگونه متنی که در زمینه تاریخی، فرهنگی و دینی متفاوت و دستگاه ارزشی و ایدئولوژیک خاصی پدید آمده است، با حفظ اصالت خود و مطابقت با متن مبدأ، در زبان مقصد به‌درستی دریافت شود؟ چه باید کرد تا با تمام تفاوت‌های زیانی و فرهنگی و سیاسی، ترجمه به‌جای ایجاد تفاهم، به خلق سوءتفاهمی نزد مخاطب نینجامد.
سیاست‌های کلی ترجمه و نشر در حوزه دفاع مقدس چیست و سیاست‌گذاران این حوزه چه نهاد یا نهادهایی هستند و چه هدف یا اهدافی را در بلندمدت و کوتاه‌مدت دنبال می‌کنند؟
در فرآیند تولید کتاب ترجمه معکوس در حوزه دفاع مقدس، از انتخاب اثر تا انتخاب مترجم و ویراستار و ترجمه و ویراستاری و سرانجام، نشر و توزیع و نقد و رونمایی آن، چه افراد و چه نهادهایی حضور دارند؟ آورده هریک چیست؟ در این فرآیند چه نقشی می‌پذیرند و چه تأثیری می‌گذارند؟ چه شناختی از مخاطب و نیازهای او دارند و از این فرآیند زمان‌بر و هزینه‌بر، کدام هدف سازمانی و ملی را دنبال می‌کنند؟
نهادهای مسئول و واسط در ارتباطات فرهنگی در زمینه ترجمه کدام‌اند؟ میزان مشارکت و سهم ناشران خصوصی در تولید ترجمه‌های دفاع مقدسی چیست؟ اصولاً چه کتابی با چه موضوعی، از چه ژانر و گونه ادبی یا تاریخی و با چه رویکردی به مقوله جنگ و دفاع مقدس و برای چه مخاطبی و به چه زبانی باید ترجمه شود.
حوزه‌های زبانی مقصد دارای اولویت در پروژه فرهنگی انتقال تجربه‌ها و ارزش‌های دفاع مقدس ملت ایران کدم‌اند؟ آیا منطق جغرافیایی (برای نمونه، کشورهای همسایه و همجوار) در برابر منطق زبانی یا مذهبی یا منافع مشترک سیاسی و ایدئولوژیک (جبهه واحد یا متحد علیه دشمنانی مشترک) در اولویت است؟
برای مخاطب عراقی عرب‌زبان به‌طور ویژه، چه تمهیدی اندیشیده شده است که در مواجهه با روایت ایرانی از جنس مشترک، همدلانه و از منظر تجربه انسانی مشترک و عبرت‌ها و درس‌های تاریخی تکرارناشدنی با آن رویارو شود؟ آیا هدف، تعمیق فاصله و زخم‌هاست یا التیام دردها و رنج‌هایی مشترک که مسبب آن (رژیم بعثی)، دیگر بازیگر فعال یا مسئول در میدان سیاست عراق نیست؟
چه باید کرد که روایت ایرانی در بیان واقعیت، در مقابل داخلی و خارجی لکنت نداشته باشد و درعین‌حال در مواجهه مخاطب بالقوه، باعاطفه و عقل و وجدان عمومی، سربلند بیرون بیاید؟ چگونه روایت ایرانی اصالت خود را حفظ کند و حقیقت را تمام و کمال بیان کند و حتی اگر گذشته و حال مخاطبی را به چالش کشید، راه را برای آینده‌ای عاری از سوءتفاهم باز کند؟
از حیث زبان‌شناختی و ترجمه شناختی، الزامات عام ترجمه معکوس از فارسی برای مخاطب خارجی و الزامات خاص در حوزه ترجمه دفاع مقدسی چیست؟ صرف ترجمه تحت‌اللفظی متن برای انتقال ارزش‌ها و تجربه‌ها و میراث جنگ به مخاطبی که ایران جغرافیایی و فرهنگی را نمی‌شناسد و در آشفته‌بازار سیاست بین‌الملل از تاریخ جنگ ایران و عراق، تصویر مغشوشی دارد، کفایت می‌کند؟ یا به استاندارد دیگری از ترجمه بر اساس پروتکل‌های خاص بازنویسی و گویا سازی نیاز داریم؟ انعکاس زبان و لحن راویان در زبان مقصد چگونه باید انجام شود؟ ملاحظات فرهنگی و احیاناً سیاسی ترجمه، جهان‌شمول‌اند، یا ممکن است از زبانی به زبان دیگر و از فرهنگی به فرهنگ دیگر و از زمینه‌ای تاریخی و سیاسی به زمینه‌ای دیگر فرق کنند و نیازمند نگاهی بومی و منطقه‌ای‌اند؟
و سرانجام، از منظر مخاطب و بازار نشر و توزیع، آیا کتاب‌های ترجمه‌شده به دست مخاطب واقعی می‌رسد؟ آیا با توجه به تعریف مراکز سازماندهی و نظارت، سازوکاری برای بالا بردن بازدهی و بازتعریف چرخه تولید ترجمه معکوس، بر اساس نیازهای واقعی و با توجه به رابطه زمان و هزینه و نیروی انسانی، اندیشیده شده و صورت گرفته است؟
شیوه عرضه این آثار در نمایشگاه‌های بین‌المللی تابع چه استاندارد نمایشگاهی است؟ آثار تولیدشده چگونه در خارج از کشور در چرخه توزیع قرار می‌گیرند و به دست مخاطب می‌رسند؟ موانع حضور در بازار جهانی نشر برای نشر و توزیع آن‌ها چیست؟ تحریم‌های مالی چه تأثیری بر روابط فرهنگی و مشخصاً انتشار و انتقال کالاهای فرهنگی (مانند کتاب و فیلم) داشته‌اند؟ راه‌حل‌های جایگزین برای عبور از تحریم‌ها و حضور درصحنه فرهنگی بین‌المللی و رساندن پیام‌ها به مخاطب خارجی چیست؟
مجموعه این پرسش‌ها و پرسش‌های خرد و کلان فراوان دیگر، لزوم بازاندیشی و هم‌اندیشی در امر ترجمه معکوس، به‌صورت عام و ترجمه معکوس آثار دفاع مقدسی به‌صورت خاص را ناگزیر می‌کند.
بسیاری از این پرسش‌ها در جلسات تصمیم‌گیری یا صحبت‌های غیررسمی میان کارفرما و مترجم و ویراستار و ناشر مطرح می‌شوند و پاسخ‌های مقطعی و موردی می‌یابند؛ اما رویه‌ای متحد و روالی جامع در این خصوص وجود ندارد و از سازمانی به سازمانی و از مرکزی به مرکزی و ناشری به ناشری و حتی از مترجمی به مترجمی دیگر، این تجربه‌ها متفاوت و گاه متضاد و متناقض‌اند.
منبع:
نگین ایران؛ فصلنامه علمی-تخصصی مطالعات جنگ ایران و عراق، شماره ۶۷، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس و مجاهدت‌های سپاه، صص ۵۸،۵۹
انتهای پیام
نظرات