مدير بنياد پژوهشي پارسه ـ پاسارگاد تاكيد كرد: احداث راه‌آهن بخشي از توسعه در كشور است و ميراث فرهنگي قصد جلوگيري كردن از آن‌را ندارد، بلكه در اين‌باره مصوبه‌ي شوراي فني سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري يعني داشتن حداكثر فاصله از نقش رستم و حداقل فاصله از جاده با توجه به ملاحظات فني راه‌آهن مورد توجه است.
محمدحسن طالبيان در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، افزود: مسير راه‌آهن بايد طوري انتخاب شود كه كم‌ترين خسارت را به ميراث فرهنگي بزند، گرچه خسارتي نبايد وارد شود و تلاش مي‌شود، با انجام كار كارشناسي، اين ميزان خسارت نيز به صفر نزديك شود. با اين حال، در اين‌باره شوراي فني، مرجع قانون‌گذار است و مصوبه‌اي دارد كه سازمان ميراث فرهنگي و وزارت راه براساس آن عمل كنند تا در نهايت، به مسيري برسند كه مطابق مصوبه‌ي شوراي فني و مطابق ضوابط ميراث جهاني كه اين شورا براساس آن تصميم‌گيري مي‌كند، باشد.
وي با بيان اين‌كه اكنون مسير جديد پيشنهادي براي راه‌آهن درحال كارشناسي است، ادامه داد: اگر قرار بود، چنين تصميم‌گيري 10 سال قبل انجام شود، كار كارشناسي بهتري صورت مي‌گرفت؛ ولي نبايد فراموش كرد كه هر سال، دانش ما نسبت به حفاظت افزايش مي‌يابد. اين مساله حتا در يونسكو نيز وجود دارد. به همين دليل است كه هر سال تصميم‌هاي جديدتري گرفته مي‌شوند. مانند مساله‌ي منظر و اصالت يك اثر كه در چند سال گذشته بسيار مهم شده است و پرونده‌ي اثري كه آن‌را رعايت نكند، در فهرست ميراث جهاني يونسكو نمي‌تواند ثبت شود.
طالبيان در ادامه درباره‌ي وارد شدن بخش خصوصي به مجموعه‌ي تخت جمشيد، توضيح داد: تلاش ما اين است كه امكان فعاليت را در بخش‌هايي كه بخش خصوصي در آن‌ها مي‌تواند فعال باشد، فراهم كنيم، بويژه اين‌كه براساس اصل 44 موظف به انجام اين كار نيز هستيم. اين بخش‌ها بيشتر شامل بخش‌هايي هستند كه مربوط به مديريت بازديد كننده‌اند. اين مديريت به معني فراهم كردن شرايط رفاهي بازديدكننده، كنترل بازديدكننده، كنترل و مديريت فروش محصولات فرهنگي، ارايه‌ي خدمات در جريان بازديدي كه از سطح منطقه انجام مي‌شود يا رستوران، هتل و تميزي مجموعه است. بنابراين براي اين كار به وارد شدن بخش خصوصي در بحث مديريت بازديدكننده نياز بود، زيرا اگر مسؤوليت بنياد پژوهشي پارسه ـ پاسارگاد در اين بخش كمتر شود، بيشتر به بخش‌هاي مرمت، حفاظت، پژوهشي و معرفي، تخصصي مي‌توان پرداخت.
او بيان كرد: به‌عنوان مثال، روزهاي عيد نوروز كه تعداد بازديدكننده زياد است، بايد مديريت وجود داشته باشد. ما براساس ضوابط جهاني درباره‌ي مسير بازديد يا وسايل جنبي مانند نور و صدا و قرارگيري آن‌ها نظر مي‌دهيم، ولي اداره كردن آن‌ها كار سختي است. اكنون نيز پروژه‌ي اين كار حاضر شده است و براي انجام آن نيازمنديم، مشخص شود كه چه كسي از آن بهره‌برداري خواهد كرد. در اين بهره‌برداري، معرفي تخت جمشيد و ارايه‌ي خدمات به بازديدكننده نيز بايد اعمال شود. در اين‌باره به‌دنبال بحث‌هاي انجام‌شده در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، از شركت‌هاي سرمايه‌گذاري خواسته شد، اگر مايل‌اند، سرمايه‌گذاري كنند، بويژه اين‌كه تخت جمشيد مهم‌ترين و پربازديدكننده‌ترين مجموعه‌ي كشور است. در اين جريان، شركت توسعه‌ي گردشگري اعلام آمادگي كرد و پيشنهاد اوليه‌اي را نيز به سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ارايه داد كه قرار شده است، اين پيشنهاد با حضور مديران مسؤول از جمله مدير پايگاه‌هاي كشور و مدير استان تكميل شود و در قالب مديريت بخش خدمات بازديدكننده به سامان برسد.
وي اظهار داشت: به‌زودي جلسه‌هايي برگزار مي‌شوند و اگر نتايج به سود تخت جمشيد باشند، طرح اجرا خواهد شد و اگر اشكال‌هايي داشته باشد، پس از رفع آن‌ها اقدام مي‌شود؛ ولي به هر حال، اين پروسه بايد پيش رود و بايد قسمت‌هايي كه به مديريت تخصصي نياز دارند و مديريت بخش خصوصي آن‌را مي‌تواند انجام دهد، به بخش خصوصي واگذار شوند.
طالبيان در پاسخ به پرسش خبرنگار ايسنا درباره‌ي وضعيت مرمت نقش رستم، با بيان اين‌كه از قديم در نقش رستم يك مرمت كلاسيك وجود داشته است، گفت: در اين مجموعه از زماني كه بنياد پژوهشي پارسه ـ پاسارگاد را‌ه‌اندازي شده، تلاش شده است كه تمام انرژي در ابتدا صرف مراقبت از آثار شود و كمتر در آن‌ها مداخله صورت گيرد. در نتيجه، مرمت در بعضي بخش‌ها به‌كندي پيش مي‌رود و در بعضي ديگر با سرعت بيشتر انجام مي‌شود.
وي افزود: با توجه به اين‌كه پارسه ـ پاسارگاد نخستين منطقه‌ي تاريخي با حجم گسترده در كشور است كه طرح جامع آن در سال 1383 پس از حدود چهار سال كار، آماده و در كميته‌ي فني سازمان مطرح و مصوب شده، مسير كارش روشن است و فقط بايد وضعيت سرمايه‌گذاري در آن مشخص شود.
او همچنين درباره‌ي مرمت آثار تخت جمشيد، بيان كرد: تكنيك مرمت در تخت جمشيد، تكنيك رايج ايتاليايي‌ها در پيش از انقلاب بوده كه پس از آن نيز ادامه پيدا كرده است و تلاش مي‌كنيم، در بعضي روش‌هاي فني از دانش جهاني استفاده كنيم؛ ولي براي اين‌كه در مرمت به دانش بيشتري دست پيد اكنيم، بخش‌هايي را كه مرمت آن‌ها به دانش بالاتري نياز دارند، ادامه نمي‌دهيم. به اين ترتيب، اگر در جايي كه جنبه‌ي اضطرار داشته باشد، كاري انجام دهيم، خيلي آرام در اين راستا حركت مي‌كنيم تا تامين اعتباري براي برگزاري چند دوره‌ي آموزشي، فني و استادكاري بين‌المللي براي مدت طولاني صورت گيرد.
طالبيان تاكيد كرد: برنامه‌ي اين دوره‌هاي آموزشي براي دستيابي به دانش بالاتر تهيه شده است و در صورت تامين اعتبار به‌سرعت كار را مي‌توان آغاز كرد.
او درباره‌ي ترك‌هايي كه در بعضي آثار نقش رستم وجود دارند و اين‌كه مرمت در اين بخش‌ها ضروري است يا خير، توضيح داد: مرمت تطويل عمر ميراث فرهنگي است و هيچ‌گاه جلوي نابودي آثار را نمي‌توان گرفت، بلكه فقط طول عمر آن‌ها را مي‌توان زياد كرد. بنابراين در جاهايي كه چنين ترك‌هايي وجود دارند، تا جايي كه احساس كنيم، خطري وجود ندارد، به آن‌ها دست نمي‌زنيم، ولي به محض اين‌كه متوجه شويم كه وضعيت خطرناكي دارند، مرمت را شروع خواهيم كرد. به همين دليل ممكن است، ترك‌هايي مشاهده شوند كه هيچ اقدامي هم براي آن‌ها انجام نمي‌شود، زيرا فعلا نيازي به مداخله نيست.
مدير بنياد پژوهشي پارسه ـ پارساگاد ادامه داد: آرامگاه‌هاي نقش رستم همه روي كوه قرار دارند و وجود ترك، درختچه و آب فقط به نقش رستم مربوط نيست، بلكه اين بيماري تمام كتيبه‌هاي سنگي است كه روي كوه هستند و براي بررسي وضعيت آن‌ها نيز يك كميته‌ي نجات‌بخشي در سازمان تشكيل شده است. بنابراين تميز كردن درختچه‌ها يا منحرف كردن مسير آبي كه در اين كوه‌ها جريان دارد، بايد به آرامي انجام شود، زيرا اگر با سرعت باشد، ممكن است به خطا برويم. با اين روش، جريان حفاظت و مرمت در مجموعه‌ي بنياد پژوهشي پارسه ـ پاسارگاد نظام‌مند مي‌شود، گرچه هنوز تا رسيدن به نقطه‌ي مطلوب فاصله است. براي رسيدن به اين نقطه، به سرمايه‌گذاري بيشتر نياز است تا يك بنياد به تمام معنا پژوهشي، تحقيقاتي و نظارتي مجهز را بتوان داشت.
وي درباره‌ي اقداماتي كه براي رسيدن به اين هدف در بنياد انجام مي‌شوند به خبرنگار ايسنا توضيح داد: نظمي كه اكنون در مستندسازي، تهيه‌ي نقشه و آرشيو در بنياد وجود دارد، نسبت به گذشته، تحول اساسي پيدا كرده، به‌گونه‌اي كه دسترسي هر محقق به اطلاعات امكان‌پذير است. تمام گزارش‌هايي كه به گذشته مربوط هستند، بازنگري مي‌شوند تا مرتب‌سازي و براي انتشار آماده شوند. درحال حاضر نيز در كارگاه‌ها هر اتفاقي كه مي‌افتد، به‌طور اصولي ثبت مي‌شود تا به اين ترتيب، براي استفاده و اقدامات بعدي در آينده و نيز براي نقد و قضاوت كارهاي انجام‌شده، سندي وجود داشته باشد.
او تاكيد كرد: براساس ضوابط ميراث جهاني نخستين وظيفه‌ي ما، كمتر مداخله كردن و بيشتر مراقبت كردن است و اين‌كه از تمام مداخله‌هايي كه انجام مي‌شوند، مستندسازي صورت گيرد كه اين كار در بنياد پژوهشي پارسه ـ پاسارگاد به‌طور جدي درحال انجام است، ولي با اين حال، براي رسيدن به نقطه‌ي استاندارد كه نيازمند وجود آزمايشگاه‌هاي مجهز و فضاي كافي و مونيتورينگ (پايش) در همه‌ي زمينه‌هاست، كارهاي زيادي داريم.
طالبيان به گفته‌ي خود، بالاترين اهدافي را كه تصور مي‌كند، آموزش مداوم و توليد استادكار و افراد ماهر در زمينه‌هاي مختلف ميراث فرهنگي همراه معرفي بهتر مجموعه به ايرانيان و جهانيان و البته جلب مشاركت افراد بومي است. در اين راستا، براي آموزش استادكار و كارشناس، تفاهم‌نامه‌هايي براي برگزاري دوره‌هاي آموزشي تدوين شده‌اند كه اكنون منتظر تامين اعتبار آن هستند و حتا به يونسكو براي اسپانسر جهاني درخواست داده‌اند تا به اين ترتيب، براي برنامه‌هاي آموزشي، بخشي از هزينه‌ها را سازمان ميراث فرهنگي تامين كند و بخشي ديگر را يونسكو تا يك كار مشاركتي جهاني در اين‌باره انجام شود.
مدير بنياد پژهشي پارسه ـ پارسارگاد در ادامه درباره‌ي رنگ‌هايي كه در آثار سنگي نقش رستم يا مجموعه‌هاي ديگر در اطراف وجود دارند، گفت: در بعضي از اين آثار، لايه‌هايي هستند كه لكه‌هايي از رنگ را شامل مي‌شوند. اين لايه‌هاي رنگي دو گروه‌اند؛ يك گروه كه از ابتدا مشخص بوده‌اند، مانند كاخ تچر و يك گروه ديگر در زير لايه‌ي خاك پنهان بوده‌اند. با توجه به اين‌كه اين رنگ‌ها طبيعي هستند، تا زماني كه در زير خاك و لايه‌ها قرار داشته باشند، سالم باقي مي‌مانند.
وي در اين‌باره به هرتسفلد ـ كاوشگر تخت جمشيد ـ اشاره كرد و يادآور شد: زماني كه او جبهه‌ي شرقي آپادانا را از زير خاك بيرون آورد، چنين رنگ‌هايي را ديد؛ ولي بعد از حدود 10 روز كه به محل بازگشت، هيچ اثري از رنگ‌ها ديده نمي‌شد. بنابراين مشخص است كه تخت جمشيد رنگي بوده است، ولي بيشتر رنگ‌ها زير سقف بوده‌اند. بخش ديگري از رنگ‌ها نيز كه از ابتدا بيرون بوده، با طبيعت به تعامل رسيده است، ولي آن‌ها‌يي كه بيرون نبوده‌اند، به محض قرار گرفتن در معرض هوا و طبيعت دچار فرسايش مي‌شوند.
او افزود: حال با اين شرايط، در نقش رستم با يك چالش روبه‌رو مي‌شويم، زيرا از يك سو، در بعضي جاها در زير لايه‌هاي رسوبي رنگ وجود دارد و ازسوي ديگر، خود لايه‌هاي رسوبي كه يك جريان اسيدي دارند، آسيب‌رساني به اثر را سبب خواهند شد. بنابراين آنچه در اينجا مطرح مي‌شود، اين است كه علاوه بر تثبيت رنگ‌ها، لايه‌هاي اسيدي كه به نقش‌برجسته‌ها آسيب مي‌رسانند، نيز پاك شوند. به همين دليل، كار مرمت در اين قسمت بسيار دشوار و پيچيده است و اينجاست كه گفته مي‌شود، مرمت يك كار ميان‌رشته‌يي است كه در كنار خود به علوم ديگري مانند باستان‌شناسي، معماري، زمين‌شناسي، مواد و مصالح و شيمي نياز دارد.
وي اضافه كرد: با اين حال، در هر جا كه در معرض آسيب شديد باشد، كار را شروع مي‌كنيم و در نقش رستم نيز جاهايي هستند كه بايد كارهاي آزمايشگاهي روي آن‌ها انجام شوند. در اين راستا، برنامه‌اي را به پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ارايه كرديم كه در بعضي بخش‌هاي اين منطقه بايد پژوهش انجام شود كه جزو پروژه‌هاي پژوهشكده‌ي حفاظت و مرمت قرار گرفته است.
طالبيان در پايان درباره‌ي پرونده‌ي توسعه‌ي ثبت جهاني تخت جمشيد، توضيح داد: درحال آماده‌سازي اين پرونده هستيم، ولي از آنجايي كه اين كار بسيار گسترده است، به زمان زيادي نياز دارد و با توجه به اين‌كه كه آماده كردن آن تبعات مثبتي را دارد، اصرار داريم كه اين كار به‌طور كامل انجام شود، زيرا به اطلاعات پايه‌يي مانند نقشه‌هاي دوره‌هاي مختلف باستان‌شناسي، وضعيت عرصه، حريم، مالكيت و ديگر نظام‌هاي زيربنايي منطقه و تحولات دوره‌هاي مختلف نياز است. همچنين بررسي‌هايي را درباره‌ي شبكه‌ي آبرساني اين مجموعه مي‌توان انجام داد كه جمع‌آوري اين اطلاعات علاوه بر اين‌كه به سود مجموعه است، سبب راحت‌تر پذيرفته شدن پرونده نيز خواهد شد. البته پرونده‌ي توسعه‌ي تخت جمشيد (الحاق نقش رستم و نقش رجب به تخت جمشيد) را زودتر مي‌توان آماده كرد، ولي براي دستيابي به آنچه در منظر فرهنگي پارسه مد نظر است، به يكي دو سال زمان نياز داريم.
انتهاي پيام
نظرات