يك باستان‌شناس توضيح داد: در زمان پادشاهي شاپور دوم، شهر جديدي بر ساحل راست رودخانه‌ي کرخه پايه‌ريزي شد که امروزه آن‌را ايوان کرخه مي‌ناميم. در ساخت اين شهر از سبک معماري رومي الهام گرفته شد. اين شهر به‌شکل مستطيل بود که چهار کيلومتر طول و يک کيلومتر عرض داشت و يك باروي مستحکم از خشت آن‌را دربرگرفته بود.
مهدي اميدفر به خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در خوزستان، گفت: اين شهر باستاني در دوران جنگ تحميلي به‌دليل موقعيت جغرافيايي، آسيب‌هاي جدي و فرواني ازسوي نيروهاي عراقي ديد. از جمله‌ي آسيب‌هاي وارده‌شده به اين محوطه، استفاده از حصارهاي آن به‌عنوان سنگر و تخريب سازه‌هاي منسوب به کاخ در بخش جنوبي اين شهر مهم به‌وسيله‌ي گلوله‌هاي خمپاره بود که خسارت‌هاي جبران‌ناپذيري را بر اين شهر وارد كرد.
وي ادامه داد: ساخت باسکول 60 تني در بخش شمالي درون محوطه‌ي ايوان کرخه، چهره‌ي اين شهر ساساني را مخدوش و آسيب جبران‌ناپذيري را بر پيکره‌ي آن وارد كرده است. متأسفانه تاکنون پي‌گيري جدي براي جابه‌جايي اين باسكول انجام نشده است. هم‌چنين عبور جاده‌ي آسفالت، ديواره‌ي شرقي ايوان کرخه را بريده است و پس از پيمودن مسافتي از درون محوطه، جبهه‌ي شمالي را قطع و به‌سوي سه‌راهي فرودگاه ادامه پيدا مي‌کند.
او مدعي شد: حفاران غيرمجاز با هدف يافتن اشياي باستاني، آسوده‌خاطر از نبود پوشش مستمر و حفاظت دقيق، به حفر چاله‌هاي عميق در سطح محوطه‌ي باستاني اقدام كرده‌اند؛ به‌عنوان نمونه، تاکنون دو حفره به کشف و تخريب کوره‌ي سفال‌پزي منجر شده كه اکنون نيز به‌حال خود رها شده است.
به گفته‌ي عضو هيأت مديره‌ي انجمن دوست‌داران ميراث فرهنگي شوش، از ديگر مشکلات مهم و بزرگي که سال‌هاست، گريبان‌گير ايوان كرخه شده، فعاليت کشاورزي در منطقه است که با حفر چاه عميق، ساخت کانال آب‌رساني و تسطيح و شخم زدن زمين، آسيب‌هاي جدي به محوطه‌ي باستاني وارد شده‌اند.
اميدفر اظهار داشت: دانشگاه آزاد اسلامي واحد دزفول که متولي تعليم و تربيت دانشجويان رشته‌ي باستان‌شناسي است، دانشگاه درون اين شهر باستاني را براي انجام عمليات کشاورزي در اختيار گرفته است. نکته‌اي که بسيار قابل تأمل است، اين است که به گفته‌ي مسؤولان دانشگاه آزاد اسلامي دزفول حدود يك‌صد هکتار از زمين‌هاي بخش شمالي درون محوطه‌ي ايوان کرخه که جزو حريم درجه‌ي يک به‌شمار مي‌آيند، در سال 1374 از اداره‌ي منابع طبيعي خريده و براي آموزش دانشجويان به مزرعه‌ي آموزش کشاورزي تبديل شده و به آن دانشگاه واگذار شده است.
اين باستان‌شناس يادآوري كرد: در ماده‌ي 26 قانون مدني و قانون حفظ آثار ملي ذكر شده است که آثار ملي قابل تملک خصوصي نيستند و طبق ماده‌ي 558 قانون مجازات اسلامي، محوطه‌هاي تاريخي ثبت‌شده که در حفاظت سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري هستند، هرگونه تعرض به آن‌ها خلاف قانون است. بر اين اساس، در سال 1383 در اين‌باره توسط سازمان ميراث فرهنگي خوزستان پي‌گيري‌هاي صورت گرفتند که تاکنون بي‌نتيجه مانده‌اند و هم‌چنان محوطه‌ي 390 هکتاري ايوان کرخه به‌حال خود رها شده است.
وي تأكيد كرد: محوطه‌ي باستاني ايوان کرخه هنوز تخريب مي‌شود. هرچند در اين ميان، سازمان ميراث فرهنگي تلاش‌هايي را براي آزادسازي و پي‌گيري مجازات حفاران و تعرض کشاورزان به محوطه انجام داده و محوطه‌ي يادشده درحال طي کردن مراحل مقدماتي تعيين حريم است، ولي رسيدگي هرچه سريع‌تر به وضعيت ايوان کرخه و اقدام براي جلوگيري از روند تخريب و تعرض‌ها، امري بديهي و واجب است.
اميدفر اضافه كرد: رومن گيرشمن ـ باستان‌شناس ـ در سال 1950 ميلادي به‌مدت يک‌ماه آن‌را بررسي كرد و تاکنون فعاليت‌هاي دقيق و گسترده‌ي باستان‌شناسي در اين محوطه صورت نگرفته‌اند. با ادامه‌ي چنين روندي ممکن است، از شهر ايوان کرخه مانند جندي‌شاپور و ديگر شهرهاي ساساني دشت خوزستان در چند سال آينده به‌جز يك نام چيزي باقي نماند.
هم‌چنين در اين‌باره، سخنگوي انجمن دوست‌داران ميراث فرهنگي خوزستان (تاريانا) در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا در خوزستان، بيان كرد: پس از گرفتن يك‌صد هكتار از اراضي محوطه‌ي باستاني ايوان كرخه توسط دانشگاه آزاد دزفول، خواستار توقف اين تعرض شديم. اين انجمن از سازمان ميراث فرهنگي خوزستان جلوگيري از نابودي ايوان كرخه را خواسته است.
مجتبي گهستوني ادامه داد: در نتيجه‌ي گرفتن يك‌صد هكتار از اراضي محوطه‌ي باستاني ايوان كرخه واقع در 25 كيلومتري شمال غرب شوش توسط دانشگاه آزاد اسلامي واحد دزفول به‌عنوان مزرعه‌ي تحقيقات كشاورزي، تاكنون 25 درصد اين محوطه نابود شده است.
او اظهار داشت: بنا بر شواهد موجود، سال‌هاست كه دانشگاه آزاد دزفول اقدام به تعرض به اراضي محوطه‌ي باستاني ايوان كرخه براي استفاده به‌عنوان مزرعه‌ي آموزشي كرده و عمليات كشت و زرع را آغاز كرده است.
گهستوني گفت: تخريب اين محوطه كماكان ادامه دارد و وجود جاده‌ي آسفالت كه از ميان محوطه مي‌گذرد، تعرض به آن و روند تخريب را ساده كرده است.
وي يادآور شد: محوطه‌ي باستاني ايوان كرخه، يكي از شهرهاي مهم امپراتوري دوره‌ي باستان بوده، به سبك رومي ساخته شده و در سال 1313 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است و ادامه‌ي دخل و تصرف‌هاي دانشگاه آزاد موجب نابودي اين محوطه مي‌شود.
سخنگوي انجمن دوست‌داران ميراث فرهنگي خوزستان افزود: در نامه‌اي، از رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان خوزستان، رفع تعرض به محوطه‌ي باستاني ايوان كرخه و خروج فوري دانشگاه آزاد دزفول و جاده‌ي احداثي از محوطه را از طريق قانوني خواسته‌ايم. هم‌چنين انجمن دوست‌داران ميراث فرهنگي خوزستان آمادگي خود را براي همكاري با سازمان ميراث فرهنگي براي رفع تعرض از محوطه‌ي باستاني ايوان كرخه اعلام مي‌كند.
انتهاي پيام
نظرات