تعداد روزنامه‌ها در جهان در زمان‌هاي خاص مانند انتخابات عمومي به طور طبيعي با حضور مطبوعاتي كه تنها در زمان قبل از انتخابات منتشر مي‌شوند افزايش مي‌يابد. اين روزنامه‌ها با هدف تبليغات براي كانديداي خاص به دليل عطش ذهن پرسشگر مخاطبان جهت رسيدن به انتخاب صحيح با ديد باز يا بعضا تخريب عمل مي‌كنند و در نتيجه شمار مخاطبان روزنامه‌ها هم زياد شده، به طوريكه حتي روزنامه‌هاي منتشره در دوره انتخابات را كه از سابقه انتشار برخوردار نيستند نيز مطالعه مي‌كنند.

قاعده حاكم بر مطبوعات جهان در دهمين دوره انتخابات رياست جمهوري كشورمان نيز حاكم بود. روزنامه‌ها پيش و پس از انتخابات با رويكردهاي خاص خود به انتشار اخبار و اتفاقات مربوط به كانديداهاي مختلف و تحليل آن‌ها پرداختند. اما تيراژ روزنامه در ايران به عوامل خاصي بستگي دارد كه مخاطب يكي از آن‌هاست؛ رقابت‌هاي نابرابر مطبوعات حكومتي و دولتي با مطبوعات بخش خصوصي با يارانه‌هايي كه دريافت مي‌كنند، كاغذي كه براي چاپ مي‌گيرند و حمايت‌هاي خاصي كه مي‌شوند، قدرت رقابت را از روزنامه‌هاي بخش خصوصي مي‌گيرد و اختلاف تيراژ بين روزنامه دولتي و خصوصي را چشم‌گير مي‌كند. صاحبان سرمايه و افراد بانفوذ نيز از ديگر عوامل موثر بر عملكرد رسانه‌هاي متمايل به خط مشي مستقل در ايران است.

به گزارش خبرنگار رسانه خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با اين اوصاف، يكي از شاخص‌هاي بررسي ميزان موفقيت روزنامه‌ها در عملكرد آنان طي روزهاي بعد از انتخابات، ميزان افزايش يا كاهش مخاطبان آنان است. به اين منظور، با تعدادي از مديران مسوول روزنامه‌هاي مختلف كه امكان ارتباط با آن‌ها فراهم بود، گفت‌وگو كرده و اين موضوع را از آنان جويا شديم.

اما برخي از تحليل‌ها از افزايش تعداد مخاطبان و برخي از كاهش آن در اين ايام سخن گفته و بعضا دليل استقبال كم مردم از مطبوعات، دلايلي چون مخاطره‌آميز شدن فضا براي كار رسانه‌ها، محدوديت‌هاي به‌نسبت زياد رسانه‌هاي داخلي و نيز ورود شفاف‌تر‌ سايت‌ها و رسانه‌هاي غيرمكتوب ديداري و شنيداري مثل شبكه‌هاي ماهواره‌هايي در عرصه سياست از دلايل اقبال كم عمومي نسبت به مطبوعات عنوان مي‌شود.

محمد سلطاني‌فر ـ استاد ارتباطات ـ از جمله تحليلگران گروه دوم بوده كه معتقد است به عنوان يك استاد ارتباطات با ديدن مشتريان باجه‌هاي روزنامه‌فروشي و كساني كه روزنامه مي‌خرند، احساس مي‌كنم مخاطبان نسبت به آنچه بايد اتفاق مي‌افتاد، ضعيف‌تر عمل مي‌كنند؛ اين موضوع از تعداد كم مراجعه‌كنندگان و نگاه آنان به عناوين و تيتر روزنامه‌ها مشخص است.

به گفته بيژن مقدم ـ مدير مسوول روزنامه جام جم ـ هم تيراژ اين روزنامه تغييري نكرده است و دليل آن داشتن مخاطبان خاص و هميشگي است.

رضا صابري ـ مدير مسوول روزنامه اعتدال ـ با اين توجيه كه روزنامه هيچ دخالتي در انتخابات نداشته و وارد حوزه سياست نشده است، ميزان مخاطبان را بعد از انتخاب نسبت به قبل از آن بدون تغيير عنوان كرد.

اعتقاد برخي مديران روزنامه به تغيير نداشتن آمار مخاطبان در اين ايام در حالي است كه محمدسعيد احديان ـ سردبير روزنامه خراسان - از افزايش 2/2 درصدي مخاطبان اين روزنامه با توجه به تيراژ آن خبر داد و سيد نظام موسوي - مدير مسوول روزنامه جوان - هم از افزايش تعداد مخاطبان اين روزنامه بعد از انتخابات سخن گفت.

امامي ـ مدير مسوول روزنامه فرهنگ آشتي - از دو برابر شدن تعداد مخاطبان اين روزنامه خبر داده است و محمدكاظم انبارلويي ـ سردبير روزنامه رسالت - نيز با بيان اين كه رسالت روزنامه‌اي تحليلي است و مردم به تحليل نياز دارند، افزايش مخاطبان آن را در ايام مذكور تاييد كرده است.

محمدعلي وكيلي - مدير مسوول روزنامه ابتكار - هم به دليل آنچه مشي مستقل و منصفانه روزنامه تحت مديريتش عنوان مي‌كند، تعداد مخاطبان روزنامه ابتكار را رو به رشد عنوان كرد.

اما كاوه اشتهاردي - مدير مسوول روزنامه ايران - تعداد مخاطبان اين روزنامه را برخلاف آنچه برخي سايت‌ها اظهار داشته‌اند، در پيش و پس از انتخابات، ثابت بيان كرد و غلامرضا قلندريان - مدير مسوول روزنامه قدس -هم با اشاره به اينكه تغييري در فروش اين روزنامه و تعداد برگشتي‌هاي آن وجود نداشته است، با بيان اينكه بازديد از سايت روزنامه افزايشي است، نتيجه گرفت كه در كل، تعداد مخاطبان روزنامه تغيير نكرده است.

اما برخي از استادان علوم ارتباطات معتقدند ميزان مخاطبان روزنامه‌ها پس از انتخابات كاهش پيدا كرده است كه اين تنها به عملكرد روزنامه‌ها مربوط نمي‌شود و دلايل متعدد ديگري نيز در اين موضوع دخيلند.

محمد سلطاني‌فر در گفت‌وگو با خبرنگار رسانه ايسنا، با بيان اين كه به عنوان يك استاد ارتباطات با ديدن مشتريان باجه‌هاي روزنامه‌فروشي و كساني كه روزنامه مي‌خرند، احساس مي‌كنم مخاطبان نسبت به آنچه بايد اتفاق مي‌افتاد، ضعيف‌تر عمل مي‌كنند، گفت: اين موضوع از تعداد كم مراجعه‌كنندگان و نگاه آنان به عناوين و تيتر روزنامه‌ها مشخص است.

وي همچنين اظهار كرد: مقداري سرخوردگي و نگراني سياسي بين فعالان حوزه مطبوعات وجود دارد كه باعث مي‌شود اين گروه دست به عصا راه رفته و حتي خود به نحوي عمل كنند كه نتيجه كارشان مطلوب مخاطبان فهيم حوزه نشر و مطبوعات نباشد.

اين استاد دانشگاه در واكنش به بيان مديران مسوول بسياري از روزنامه‌ها مبني بر افزايش مخاطب روزنامه متبوع خود بعد از انتخابات با بيان اينكه دو چيز را از دو گروه نبايد پرسيد و آن سن از خانم‌ها و تيراژ روزنامه‌ها از مديران مسوول است، زيرا پاسخ صحيح و صريحي نمي‌شنوي، خاطرنشان كرد: هيچ مدير مسوولي تعداد تيراژ روزنامه خود را عنوان نمي‌كند تا با استناد به آن و فروش و برگشتي روزنامه‌ها صحت سخنان آنان را تاييد كرد.

وي با تاكيد بر اين كه تيراژ‌ مطبوعات در كشور ما بسيار پايين است تصريح كرد: در شرايطي مانند انتخابات رياست جمهوري، قبل از انتخابات رسانه‌هاي ديداري و شنيداري خارجي منتظر اتمام مناظره‌هاي تلويزيوني و برنامه‌هاي رسانه ملي در اين باره بودند تا بعد از آن تحليل كنند و به نوعي مي‌توان گفت در عرصه انتخابات از رسانه‌هاي داخلي عقب بودند. اما در حال حاضر با توجه به شرايط حاكم بر مطبوعات و رسانه‌هاي داخلي، رسانه‌هاي خارجي تحليل مي‌كنند و بعد مسوولان داخل كشور در جهت خنثي كردن گفته‌هاي آن‌ها برمي‌آيند. دليل جابه‌جايي اين تقدم و تاخر نياز به بررسي آسيب‌شناسانه و اصولي و پيدا كردن راه‌حلي جامع دارد.

اما معاون امور مطبوعاتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در گفت‌وگو با ايسنا عملكرد مطبوعات و خبرگزاري‌ها را در اين ايام خوب ارزيابي كرده و گفته بود: عملكرد مطبوعات و خبرگزاري‌ها اجازه نداد به فضاي تحريك و اغتشاش دامن زده شود.

عليرضا ملكيان در بررسي خود از عملكرد مطبوعات و خبرگزاري ها در دوران قبل و بعد از انتخابات رياست جمهوري تصريح كرده بود: در دوران انتخابات تعداد كمي از مطبوعات قوانين انتخابات را ناديده گرفتند كه ما به تذكر به آنان بسنده كرديم. بعد از انتخابات با توجه به ارتباط خوب ما با نشريات و خبرگزاري‌ها، آن‌ها خوب عمل كردند. البته ممكن است برخي نشريات خيلي به قوانين پايبند نبودند، اما در مجموع برداشت ما اين است كه مطبوعات و خبرگزاري‌ها خوب عمل كردند.

با اين اوصاف، با توجه به اينكه برخي مشغله‌هاي فرهنگي - هنري يا تفريحي مردم در ايام قبل و بويژه پس از انتخابات، براساس اظهارات دست‌اندركاران كه بررسي و دريافت خبرنگاران ايسنا نيز بر آن صحه مي‌گذارد، كاهش قابل توجهي داشته است كه اين خود مي‌توانسته مخاطبان بالقوه‌اي براي اخبار و رسانه‌هاي مختلف پديد آورد، حال اين پرسش پيش روي ماست كه آيا كاهش مخاطبان روزنامه‌ها - براساس آنچه از زبان كارشناسان و دست‌اندركاران در بالا آمد - آيا به‌دليل سرخوردگي جو عمومي جامعه، ازجمله نسبت به اخبار و فضاي سياسي بوده، يا برعكس، به‌دليل سوق يافتن مخاطبان به ساير كانال‌هاي ارتباطي و خبرگيري؟

انتهاي پيام