گران‌قيمت‌ترين اثر جيرفت هنوز بازگردانده نشده است يوسف مجيدزاده: بايد براي ادامه‌ي روند بازپس‌گيري اشيا سرمايه‌گذاري كرد
دكتر يوسف مجيدزاده در نشست بررسي روند بازگشت اشياي جيرفت به ايران گفت: متأسفانه يكي از اشياي منحصربه‌فرد جيرفت كه گران‌قيمت‌ترين اثر به فروش رفته از اين منطقه بود، هنوز بازگردانده نشده است.
به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، صبح امروز (سه‌شنبه، 29 آذرماه) نشستي در موزه‌ي ملي ايران با موضوع «بررسي روند بازگشت اشياي جيرفت به ايران» برگزار شد كه در آن، باستان‌شناسان و دانشجويان مختلفي حضور داشتند.
در اين نشست، يوسف مجيدزاده ـ سرپرست كاوش‌هاي باستان‌شناسي در حوزه‌ي تمدني هليل‌رود ـ با اشاره به اين‌كه حضور و صحبت در جمع دوستان و باستان‌شناسان پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي به‌ندرت براي او رخ داده است، ابتدا به ملاقات خود با رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ـ روح‌الله احمدزاده ـ اشاره و اظهار كرد: قرار است سميناري بين‌المللي درباره‌ي اين تمدن در ارديبهشت يا خرداد‌ماه برگزار شود. رييس سازمان ميراث فرهنگي به من پيشنهاد كرد تا مديريت علمي اين سمينار را برعهده داشته باشم، من نيز از آن استقبال كردم.
وي با تأكيد بر اين‌كه صحبت امروز من در نقد كسي نيست، ولي آنچه را كه مي‌گويم، شما باستان‌شناسان بايد بدانيد، گفت: داستان بازگشت اشياي جيرفت به كشور از سال 1381 آغاز شد. آن زمان در تپه‌ي ازبكي به حفاري مشغول بودم و همان موقع، قاچاق اشيا آغاز شده بود، ابتدا آقايان گلشن و آذرنوش از من خواستند كه كار حفاري در جيرفت را انجام دهم؛ ولي به‌دليل اين‌كه مشغول كار در تپه‌ي ازبكي بودم، آن را رد كردم تا اين‌كه رييس وقت سازمان ـ سيدمحمد بهشتي ـ از من خواست به‌دليل تخصصي كه دارم، در جيرفت حفاري كنم.
او ادامه داد: زماني كه فصل نخست كاوش را انجام مي‌دادم، وزارت ارشاد سميناري را در تهران درباره‌ي رابطه‌ي ايران و كشورهاي آسياي غربي برگزار كرد كه در آنجا باستان‌شناسان خارجي حضور داشتند. آن زمان نامه‌اي مربوط به موزه‌ي لوور منتشر شده و در آن اطلاعاتي درباره‌ي اثري كه به جيرفت تعلق داشت، مطرح شده بود. من در پايان سخنراني خود در آن سمينار، اين قضيه را شرم‌آور اعلام كردم كه موزه‌اي مانند لوور به خريد و فروش اشياي قاچاق بپردازد، بويژه اين‌كه به گفته‌ي باستان‌شناسان خارجي، در جيرفت بزرگ‌ترين قاچاق اشياي تاريخي انجام شده بود و ده‌ها هزار شيء از ايران خارج شده بودند. سخنان من در آن سمينار در روزنامه‌هاي فرانسوي منتشر شد. وقتي رييس‌جمهور وقت فرانسه ـ ژاك شيراك ـ از جريان مطلع شد، دستور پيگيري موضوع موزه‌ي لوور را داد.
مجيدزاده با بيان اين‌كه وقتي به فرانسه برگشتم، دوستان فرانسوي‌ام گفتند بسياري از اشياي جيرفت در حال خريد و فروش هستند، چرا سازمان ميراث فرهنگي كاري نمي‌كند، اظهار كرد: من اين موضوع را به سرعت پيگيري كردم و نامه‌اي خطاب به رييس وقت سازمان نوشتم. در آن نامه اشاره كردم كه اشياي جيرفت به نام اشياي كشورهاي آسيايي به فروش مي‌رسند، وفرانسوي‌ها متعجب هستند كه چرا سازمان ميراث فرهنگي ايران و شخص رييس اين سازمان اقدامي نمي‌كند. همچنين از مهندس بهشتي خواستم اگر اقدامي انجام شده و نامه‌نگاري صورت گرفته است، شماره‌ي نامه‌ها را براي من بفرستند تا بتوانم در فرانسه پيگيري كنم.
او گفت: علاوه بر اين نامه كه در سال 2003 نوشتم، نامه‌ي ديگري به رييس سازمان ميراث فرهنگي فرستادم و در آن خواستم تا فعاليت‌هاي خانم انيس بنوآر را كه به‌عنوان راهنماي گردشگري در ايران فعاليت مي‌كند و يكي از مسؤولان موزه‌ي لوور است، در ايران پيگيري كنند، البته نمي‌دانم اين موضوع پيگيري شد يا خير.
وي ادامه داد: با سروصداهايي كه برپا شد، رييس موزه‌ي لوور موضوع را پيگيري كرد. يكي از مسؤولان اين موزه نيز نامه‌اي نوشت و به‌طور كامل موضوع را انكار كرد و گفت اين شيء به جيرفت تعلق ندارد و حتا به من گفتند تو با اين كار رابطه‌ي بين ايران و فرانسه را خدشه‌دار مي‌كني. سپس اين نامه به‌صورت سرگشاده براي هشت نفر از جمله وزير فرانسه و سردبير مجله‌ي آركئولوژي فرستاده شد. البته من نيز جواب آن نامه را دادم و از نظر علمي همه‌چيز را توضيح دادم، سپس نامه را براي همان افراد فرستادم.
اين باستان‌شناس در ادامه‌ي صحبت‌هاي خود توضيح داد: پس از اين اتفاق‌ها، دادگاهي در فرانسه براي بازپس‌گيري يكي از اشياي جيرفت برگزار شد. اين شيء بسيار منحصربه‌فرد شبيه يك لگن بود كه در كف آن، 12 ماهي ساخته‌شده از صدف وجود داشت و در بيرون ظرف، نقش‌هايي از مار بود. در اين‌باره رييس دادگاه تقريبا قانع شد، ولي ناگهان فردي كه بعدها از موزه‌ي لوور بركنار شد، نامه‌اي را آورد، مبني بر اين‌كه اين شيء به ايران تعلق ندارد. به اين ترتيب ما در دادگاه باختيم.
او با اشاره به كمك بسياري از افراد در اين جريان از جمله دادخدا سالاري ـ رييس وقت دادگاه انقلاب در جيرفت ـ گفت: بعدها آقاي سالاري تصاوير اشيايي كشف‌شده از خانه‌ي يك قاچاقچي را به من داد. در آن ميان، تصويري از آن ظرف منحصربه‌فرد كه ما در دادگاه نتوانستيم مالكيت خود را نسبت به آن ثابت كنيم، وجود داشت؛ ولي با وجود آن‌كه خواستم موضوع را پيگيري كنم، گفتند فعلا چيزي نگو چون مسأله در حال بررسي است، ولي نمي‌دانم چه شد كه اين ظرف منحصربه‌فرد هنوز به ايران بازگردانده نشده است.
به گفته‌ي مجيدزاده، اين شيء ارزشمند گران‌ترين اثري است كه تا كنون از جيرفت به فروش رفته و قيمت آن 750هزار يورو بوده است.
وي در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود اظهار كرد: بعدها در گالري بركت، 22 شيء را ديدم كه قرار بود به فروش برسند و از آنجا كه معتقد بودم اين اشيا به جيرفت تعلق دارند خواستم براي گرفتن همه‌ي آن‌ها اقدام كنم، ولي به من گفته شد فقط درباره‌ي آن‌هايي كه صد درصد مطمئنم نظر كارشناسي دهم، زيرا اگر نظرم درباره‌ي يكي از آن‌ها اشتباه باشند، بقيه‌ي آثار نيز تحت‌الشعاع قرار مي‌گيرند. به همين دليل، فقط 18 اثر را توانستيم انتخاب كنيم. در نهايت، پس از بررسي‌هاي متفاوت و برگزاري دادگاه‌هاي مختلف، امسال مالكيت اين اشيا توسط ايران در دادگاهي در لندن به اثبات رسيد.
مجيدزاده با اشاره به اين‌كه اين مهم است كه ما توانستيم اين اشيا را از انگليسي‌ها پس بگيريم، گفت: در طول اين چند سال نه‌تنها تشكري از من نشد، بلكه اتهام‌هايي را به من زدند. اين در حالي است كه من كتابي را منتشر كرده‌ام كه به‌عنوان سند در روند بازگرداندن اشيا مفيد بود.
وي همچنين به يكي از نمايندگان مجلس اشاره و بيان كرد: نماينده‌ي جيرفت به‌دليل اين‌كه واژه‌ي «تمدن هليل‌رود» را به كار مي‌بردم، در مجلس عليه من سخنراني كرد، در حالي كه چنين تمدن عظيمي قطعا به يك شهر تعلق ندارد و نمي‌توان آن را فقط به جيرفت مربوط دانست.
او در ادامه با نمايش دادن تصاويري از 18 شيء بازگردانده‌شده و توضيح درباره‌ي آن‌ها گفت: اميدوارم سازمان ميراث فرهنگي همكاري لازم را انجام دهد تا عكاس‌هايي را بتوانيم به استان‌هاي مختلف كشور بفرستيم تا از تمام اشيايي كه منتسب به جيرفت هستند، عكس‌برداري شود، زيرا مي‌خواهيم آن‌ها را در يك كتاب چاپ كنيم تا بسياري از اشيا را كه در كشورهاي خارجي، از كويت گرفته تا ژاپن، وجود دارند به ايران برگردانيم، همان‌طور كه توانسته‌ايم 136 اثر را بازگردانيم.
مجيدزاده همچنين تأكيد كرد: سازمان ميراث فرهنگي براي ادامه دادن روند بازپس‌گيري اشيا بايد سرمايه‌گذاري كند، زيرا هزينه‌ي استخدام يك وكيل در كشورهاي خارجي بسيار زياد است و از آنجا كه بسياري از آثار غارت‌شده ميلياردها تومان ارزش دارند، هزينه كردن چند ميليون تومان براي بازگرداندن اين اشيا ارزش دارد.
او در پايان خطاب به باستان‌شناساني كه در نشست حضور داشتند، پيشنهاد كرد: تلاش كنيد عقده‌ي خودكم‌بيني را كنار بگذاريد و هر آنچه را كه يك خارجي منتشر مي‌كند، وحي منزل ندانيد. ما مي‌توانيم در هنر خود از گذشته تا امروز بازنگري كنيم و اين كاري است كه بايد باستان‌شناسان جوان انجام دهند.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات