تخریب بافت‌های تاریخی یکی از مهم‌ترین مواردی است که در هر شهر تاریخی توجه دوست‌داران میراث فرهنگی را به خود جلب می‌کند. بافت تاریخی اردکان در چندماه گذشته یکی از مناطقی بوده که به‌دلیل تخریب‌ها و ساخت و سازهای بی‌رویه در آن، هشدارهایی از سوی دوست‌داران میراث فرهنگی و همچنین مسئولان این حوزه درباره‌ی حفاظت از آن داده شده است.
در این‌باره، مسعود علویان‌صدر در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با تأکید بر این‌که در عرصه‌ی میراث فرهنگی حوزه‌های مختلفی وجود دارد که باید برخورد و مداخله‌های متفاوتی با آن‌ها داشت، اظهار کرد: بافت‌ها و بناهای تاریخی یکی از مهم‌ترین عرصه‌ها در این بحث هستند که شیوه‌ی برخورد و آسیب‌شناسی کاملا متفاوتی نسبت به یکدیگر دارند.
وی با تأکید بر وجود چهار الگو با نحوه‌ی مداخله در حوزه‌ی بافت‌های تاریخی، مداخله‌ی نوگرایانه را نخستین نوع برخورد با این نوع بافت‌ها دانست و تأکید کرد: در این نوع مداخله، سامان‌دهی محوطه‌ی شهری برای بهبود کارکرد با تحریک کالبد، یعنی بازسازی و نوسازی انجام می‌شود. این اتفاق به توجه به ارزش و تاریخ گذشته‌ی بافت مانند خیابان‌کشی‌های دوره‌ی پهلوی نیاز ندارد.
او مداخله‌ی فرهنگ‌گرایانه را دومین نوع مداخله در برخورد با بافت‌ها و بناهای تاریخی دانست و ادامه داد: در این نوع مداخله، معاصرسازی با توجه به حفظ ثروت فرهنگی و بدون دخالت مستقیم کارکردها و با احترام به کالبد قدیم انجام می‌شود. همچنین نوسازی در این‌گونه بافت‌ها، با این نوع مداخله کمتر است و به‌سازی و بازسازی بافت انجام می‌شود، ولی بهبود شرایط ساکنان در اولویت قرار دارد.
وی بافت‌های تاریخی مانند ابیانه، میمند و ماسوله در ایران و بافت تاریخی ونیز در ایتالیا را از جمله بافت‌هایی دانست که با مداخله‌ی فرهنگ‌گرایانه مدیریت می‌شوند.
علویان‌صدر مداخله‌ی فرانوگرایانه را که تلفیقی از دو مداخله‌ی نوگرایانه و فرهنگ‌گرایانه است سومین نوع مداخله در برخورد با بافت‌های تاریخی دانست و اظهار کرد: تجارب کاری در پردیسان، فهادان یزد و بافت تاریخی نراق از جمله نمونه‌های کاری در این نوع مداخله‌اند.
معاون میراث فرهنگی کشور مداخله‌ی مردم‌گرایانه را با مد نظر قرار دادن این چارچوب که به درک فضای شهر بیشتر از خلق آن فضا توجه شود، چهارمین نوع مداخله در بافت‌های تاریخی دانست و گفت: در این نوع مداخله، قبل از طراحی، به برنامه‌ریزی فکر می‌شود و مقیاس برنامه‌ریزی در سطح شهر است. از جمله نمونه‌های موفق در این نوع مداخله، نیاسر کاشان است که مشارکت مردم در آن به خوبی نمایان است.
او ادامه داد: در این نوع مداخله، مشارکت در زمینه‌های مربوط به توسعه‌ی شهری را با بهره‌گیری از همه‌ی عناصر که مداخله‌ی مفید و موثری را با حفظ میراث فرهنگی و مشارکت‌های مستقیم و غیرمستقیم به‌دنبال داشته باشد، باید مورد توجه قرار داد. در واقع، در این نوع برخورد، الگوهای رفتاری ما به‌سازی، نوسازی و ایجاد شروع یک زندگی جدید را به‌دنبال دارد.
وی بافت تاریخی اردکان را یکی از بافت‌هایی دانست که شیوه‌ی مداخله در آن باید مردم‌گرایانه باشد و افزود: باید نیازهای مردم را از زوایای مختلف ببینیم و در راستای توسعه و اهدای کارکردهای کلیدی تلاش کنیم.
علویان‌صدر در ادامه با اشاره به برنامه‌ریزی برای مرمت 600 مسجد در سراسر کشور، گفت: حفاظت از مساجد برای ما اصل و توسعه در این‌گونه بناها فرع است مانند مزار جام که در طول قرن‌ها، توسعه‌ای موزون یافته است. در واقع می‌توانیم الگوهای توسعه‌ی مطلوب را در ساختارهای مختلف شهری رصد کنیم. در اردکان نیز باید نحوه‌ی اتصال فضای خانه را با این‌گونه فضاهای مذهبی طراحی کنیم، یعنی ایجاد یک هم‌پیوندی با عنصرهای اصلی داشته باشیم.
وی با تأکید بر این‌که اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد به اعضای هیأت‌های امنا در بناهای مذهبی تأکید کرده است که هر طرح برای اجرا شدن در بنایی تاریخی، باید توسط میراث فرهنگی هم بررسی شود، بیان کرد: به رییس این اداره کل اعلام کرده‌ایم که هر رویکردی را در بافت تاریخی اردکان باید با مداخله‌ی مردم‌گرایانه و با بهره‌گیری از روش‌های مختلف از جمله به‌سازی، نوسازی، مرمت و احیا باید دنبال کند تا بتوان همه‌ی قابلیت‌ها را در احیای یک اثر به کار گرفت. به همین دلیل، NGOها و همه‌ی عناصر و شخصیت‌هایی که می‌توانند در احیای این بافت‌ها کمک کنند اجازه‌ی پیگیری این مسائل را دارند.
علویان‌صدر با تأکید بر این‌که برخورد سلبی، مقاومت ایجاد می‌کند گفت: اگر ما راهی ارائه کنیم، قطعا اعضای هیأت‌های امنا با درک درست این‌گونه فضاها با ما همراه می‌شوند.
معاون میراث فرهنگی کشور با اشاره به ایجاد هسته‌های توسعه در شهر شیراز، اظهار کرد: در این هسته‌ها، یک مرکز - محله انتخاب و با تملک یکسری خانه‌ها، در حفاظت از این بافت تاریخی مشارکت می‌کنیم. در آنجا الگوهای مختلف به‌سازی و مرمت می‌شوند و و صرفا ضوابط و مقررات برای بنا تثبیت می‌شوند. در این طرح، دانشگاه هنر شیراز با اداره کل میراث فرهنگی مشارکت می‌کند و همسو با ما، مرمت این بافت‌های تاریخی را برعهده دارد.
او افزود: قصد داریم رویکرد جدیدی را آغاز کنیم و با استفاده از سرمایه‌های مردمی و مشارکت آن‌ها، یک شیوه‌ی مداخله‌ی تلفیقی را که حوزه‌های فرهنگ‌گرایانه و نوگرایانه را به‌دنبال دارد پیش می‌بریم.
انتهای پیام
نظرات