تهیه‌ی نقشه را دکتر عزت‌الله نگهبان (پدر باستان‌شناسی ایران) از سال 1333 آغاز کرد. او آن زمان برای تهیه‌ی نقشه، یک دستورالعمل ابتدایی به‌دست آورد و افراد زیادی را در کار، دخیل کرد؛ اما پس از گذشت 60 سال، پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی همچنان در ابتدای راه تهیه‌ی «نقشه‌ی باستان‌شناسی» کشور است.

به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، پس از نخستین اقداماتی که دکتر نگهبان برای تهیه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی ایران انجام داد، حدود سال 1380، دکتر محمدرحیم صراف - باستان‌شناس - در این زمینه کارهایی کرد و تا زمان بازنشستگی، آن‌ها را ادامه داد؛ اما بعد از سال 1386، با تغییر پی‌درپی مدیران در این حوزه، اطلاعاتی که توسط این باستان‌شناس پیشکسوت تهیه شده بود‌، ناپدید شد!

گروه دیگری از سال 1388 به سرپرستی عباس مقدم - رییس سابق پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی - مسوولیت تهیه‌ی این نقشه را برعهده گرفت؛ اما هیچ اطلاعی از گذشته، از جمله از تحقیقات دکتر صراف در اختیار نداشت. به همین دلیل، کار تهیه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی تقریبا از صفر آغاز شد.‌

درباره‌ی روند تهیه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی و سرانجام آخرین تلاش‌ها برای تهیه‌ی این نقشه، عباس مقدم به خبرنگار ایسنا توضیح داد: وقتی مرحله‌ی نخست تهیه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی به پایان رسید، مشکلات موجود در نقشه مشخص و راهی ایجاد شد تا کارها بر مبنای اصولی انجام شود؛ این اقدامات در شش دسته، طبقه‌بندی شد و نخست براساس نقشه‌ی‌ کشور‌، با استفاده از سیستم UTM شبکه‌بندی انجام و برای هر کدام از اطلاعات اصلی، یک شماره‌ی واحد در نظر گرفته شد. در ادامه، مناطق مختلف کشور به‌صورت «شماره عددی» نام‌گذاری و سپس مختصات فرستاده‌شده از طرف استان‌ها تصحیح شد.

وی با تأکید بر اهمیت تهیه‌ی نقشه‌ی پایه برای تکمیل نقشه‌ی باستان‌شناسی، اظهار کرد: با تهیه این نقشه متوجه شدیم، اشتباه‌های موجود در اطلاعات رسیده به پژوهشگاه، در چه مناطقی است تا بتوانیم آن‌ها را به‌صورت کامل تکمیل کنیم. در برخی موارد نیز متوجه شدیم، برخی نقاط در ایران، خالی از اطلاعات هستند. بنابراین روی نقاط خالی، تمرکز کردیم تا اطلاعات در آن نقاط تکمیل شوند.

مقدم با اشاره به اختصاص بودجه از سوی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای برطرف کردن نواقصی که در برخی اطلاعات استان‌ها وجود داشت، گفت: برطرف کردن این نواقص با توجه به بودجه‌ای که سالانه برای این پروژه اختصاص می‌یابد، ممکن است تا چندین سال به طول انجامد.

او همچنین با اشاره به این‌که نقشه‌ی اولیه بر مبنای اطلاعات قابل دسترس، نقشه‌ای ملموس است، تأکید کرد: مدیران اداره کل استان‌ها می‌توانند بر مبنای اطلاعات مناسب، مدیریت خوبی در این حوزه داشته باشند. حتا می‌توان یک‌هزار پروژه‌ی عمرانی را براساس اطلاعات و نقشه‌ی پایانی‌ و با ضوابط و مقررات تعیین کرد.

مسوول تهیه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی کشور با تأکید بر پایش و برطرف کردن اشتباه‌های مفهومی برنامه‌های کاوش و مطالعه در این حوزه براساس نقشه‌ی باستان‌شناسی که توسط استان‌ها به پژوهشکده‌ی‌ باستان‌شناسی می‌رسد، اظهار کرد: زمانی که پژوهشگر قصد دارد در یک نقطه از ایران، پژوهش علمی انجام دهد و آن را به پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی اعلام می‌کند، نخست او را موظف می‌کنیم تا نقاطی را که پروژه در آن‌ها در دست انجام است، مشخص کند و هنگامی که کار در این حوزه به پایان می‌رسد، همه‌ی اطلاعات در نقشه‌ی باستان‌شناسی قرار می‌گیرد.

وی تأکید کرد: با این وجود، جای خوشبختی است که پس از این همه سال، به این مرحله‌ی ابتدایی از تهیه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی کشور رسیده‌ایم.

مقدم با یادآوری این‌که تهیه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی کشور از سال 1388 آغاز شد، اما با اجرایی شدن طرح «دورکاری» بین سال‌های 1389 تا 1391 متوقف شده بود‌، گفت: اکنون هیچ برنامه‌ای به پژوهشکده‌ی باستان شناسی نمی‌آید که توسط نقشه‌ی باستان‌شناسی کشور بررسی نشود. در واقع، همه‌ی برنامه‌ها از پژوهشکده مجوز می‌گیرند، اما در سامانه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی کنترل می‌شوند.

او با بیان این‌که از همه‌ی استان‌ها اطلاعات و جزییات در حوزه‌ی باستان‌شناسی وجود دارد، ادامه داد: چون نقشه‌ی پایه در این زمینه وجود نداشته و مدیران نمی‌دانستند اطلاعات در این حوزه چگونه است، بنابراین مدیریت درستی در آن زمان انجام نشد و بسیاری از نقاط در طول سال‌های گذشته اصلا بررسی نشدند یا برخی نقاط چندبار مورد بررسی باستان‌شناسی قرار گرفتند.

وی افزود: اگر آن زمان روند انتقال اطلاعات از استان‌ها به پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی انجام شده بود، حالا باید اطلاعات از پژوهشکده به استان‌ها برگشت داده می‌شدند. با این وجود، امسال قصد داریم سیستم شبکه‌بندی و اطلاعات پایه را به همه‌ی استان‌ها آموزش دهیم تا هر اطلاعاتی که به پژوهشکده می‌رسد، صحیح‌تر و سالم‌تر به حرکت خود ادامه دهد.

مسوول تهیه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی کشور درباره‌ی پیش‌بینی زمان به پایان رسیدن پروژه‌ی تهیه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی کشور، اظهار کرد:‌ فرزند‌، نوه‌، نتیجه و نبیره من هم اگر روی تکمیل نقشه‌ی باستان‌شناسی کشور کار کنند، این نقشه به پایان نمی‌رسد. پهنه‌ی ایران آن‌قدر وسعت دارد که نمی‌توان با چندبار کاوش باستان‌شناسی ادعا کرد که همه‌ی اطلاعات از محوطه‌ی تاریخی به‌طور کامل به‌دست آمده است. همیشه باید در حال افزودن اطلاعات درباره‌ی محوطه‌های تاریخی به این نقشه باشیم.

انتهای پیام