از 8 سال پیش آرزو می‌کردند کسی قدمی بردارد و آرزوی "پدر مرمت نوین ایران" را برآورده کند، آرزویی برای تهیه‌ی «منشور مرمت ایران».
و حالا پس از گذشت این مدت و صحبت‌هایی که در طول این سال‌ها برای سپردن این وظیفه به نهادهای مختلف مطرح بود، شنیده می‌شود که با برداشتن یک قدم بزرگ‌تر در این زمینه، «منشور مرمت و معماری ایران» توسط گروهی قوی از معماران ایران تهیه شده است.
به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، جالب‌تر از این اتفاق، توجه مسعود علویان‌صدر، معاون وقت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به این قضیه در سه سال گذشته است که این وظیفه را به محمدمنصور فلامکی، چهره‌ی ماندگار رشته‌ی معماری سپرده بود.
حالا منصور فلامکی از همه‌ی اتفاقاتی که در راه تهیه‌ی این منشور پشت‌سر گذاشت، سخن گفت.
او با اشاره به تعامل جدی انجمن مفاخر معماری ایران در این پروژه با گروه تهیه «منشور مرمت و معماری ایران» اظهار کرد: سه سال پیش، روزی مهندس علویان صدر که در آن زمان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی بود، از من خواست تا در یک مراسم ناهار با وی همراه شوم، در آن زمان من از سمت و زمینه‌ی صحبت او اطلاعی نداشتم، در واقع هیچ آشنایی متقابلی با او نداشتم. در آن روز از همه چیز گفتیم و من چون شنیده بودم کارمند سازمان میراث فرهنگی است، هر قدر توانستم و لازم بود به صورت جدی یا شوخی درباره‌ی اتفاقات و ضعف‌های سازمان میراث فرهنگی کشور صحبت کردم، او پس از شنیدن صحبت‌هایم به من گفت آماده است تا بحثی را در زمینه‌ی منشور مرمت داشته باشیم.
این استاد دانشگاه بیان کرد: خواسته‌ی آقای علویان‌صدر از من این بود که تدوین «منشور مرمت و معماری» را تهیه کنم. من از این پیشنهاد غافلگیر شدم و از او دو روز وقت خواستم، با این وجود زمانی‌که عصر همان روز به دفتر کارم برگشتم، متوجه شدم که وام‌دار این قضیه شده‌ام، به همین دلیل تصمیم گرفتم به هر قیمتی شده وارد این قضیه شوم. از سوی دیگر با ارزیابی که از این اقدام داشتم، برداشتم این بود که ممکن است فرد دیگری حوصله‌ی این کار را نداشته باشد.
او افزود: با آغاز کار خود کار به ما نتیجه می‌داد، چون خود منشور ساختارِ کاری‌اش را تعیین می‌کرد و در روند کار مشخص می‌شد که چه فصل‌هایی و سرتیترهایی باید برای منشور تهیه شود.
وی با تاکید بر این‌که «منشور»، قانون یا مجموعه‌ای از بخشنامه‌ها نیست و بار جهانی در خود دارد، ادامه داد: با توجه به این‌که قبلا با منشورهای جهانی آشنا بودیم و وزارت مسکن و شهرسازی نیز «منشور مرمت شهری در ایران» را چاپ کرده بود، می‌توانستیم که این اتفاق را نیز پیش ببریم.
فلامکی در ادامه با اشاره به سرنوشت «منشور مرمت شهری در ایران» که پس از چاپ مشخص نشد 2800 نسخه از 2900 نسخه‌ی آن را امحا کردند یا ممانعت جدی برای توزیع‌اش وجود داشت یا در حالت کلی مخفی و انبار شد، توضیح داد: با این وجود «منشور مرمت و معماری ایران» به دلایل متفاوتی باید به دنیا می‌آمد، بنابراین این کار شروع شد و آقای «علویان‌صدر» با همه‌ی جدیتی که می‌توانیم از مدیریت‌های کشوری داشته باشیم، این کار را پیگیری کرد، پیگیری که در آن زمان بسیار عجیب بود.
او در ادامه با اشاره به پیگیر‌های محمدحسن طالبیان در این زمینه نیز اظهار کرد: از آنجایی که «منشور مرمت و معماری ایران» یک کار پژوهشی محسوب می‌شد، باید به جز همه‌ی تاییدیه‌هایی که در تهران می‌گرفت، برای گرفتن مجوز معاونت پژوهشی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که در راس آن دکتر برزگر بود، به شیراز می‌رفت، زمانی‌که این طرح به شیراز ارسال شد، متوجه شدیم یک گروه 16 نفره از تهران برای حمایت این منشور به شیراز رفته‌اند که خوشبختانه آقای طالبیان به موقع خود را به شیراز رساند و آن 16 نفر را از یکدیگر جدا کرد تا منشور بتواند مورد تائید معاونت پژوهشی سازمان قرار گیرد.
فلامکی با اشاره به تغییر رئیس معاونت پژوهشی سازمان پس از برگشت معاونت پژوهشی از شیراز به تهران، اظهار کرد: از آن‌جائی‌که امضای دکتر برزگر در تائید پای این منشور بود، رئیس جدید که یک خانم بود اعلام کرد این منشور مشکلی ندارد، فقط فرصتی یک هفته‌ای برای مطالعه‌ی آن و تائید نهایی گرفت.
وی با اشاره به این‌که هنوز جوابی از آن رئیس داده نشده است، بیان کرد: از آن زمان حدود سه سال گذشته و آن یک هفته هنوز به پایان نرسیده است، چند احتمال در این زمینه وجود دارد یا خواندن این منشور سخت بوده یا مطالبی داشته که امکان خواندنش نبوده است یا مطالبی در این منشور درج شده بود که در شان هیچ کشوری مانند کشور ما نیست!
او با تاکید بر این‌که هیچ‌کدام از این اتفاقات خللی در روند تهیه‌ی «منشور مرمت و معماری ایران» وارد نکرد و گروه کار خود را ادامه داد، افزود: گروهی از مرمت‌گران جوان کمک کردند و منشور آماده شد. این منشور در ذات خود مدرکی قانونی است و دیگر نیازی ندارد که از مجامع قانونی عبور کند، علاوه براین‌که منشور باید بتواند همه اتفاقاتی که احتمال رخ دادنشان در آینده هست را قبلا ببیند و درباره‌ی آن‌ها نظر دهد.
این متخصص در شهرسازی فنی از دانشگاه میلان، با تاکید براین‌که در این مرحله منشور آماده‌ی تصمیم‌گیری مسئولان بود، ادامه داد: منشور مگر با یک توافق همگانی از هیچ راه دیگری نمی‌تواند به دنیا بیاید، به همین دلیل برای چاپ آن با افراد در وزارتخانه‌های مختلف و سازمان میراث فرهنگی تماس گرفته شد تا براساس این هدف که قبل از چاپ منشور، مفاد آن را به اطلاع همه‌ی افراد علاقمند و کسانی که می‌توانند کار مرمتی جدی در کشور انجام دهند، (نه شبیه کاری که برخی افراد روی مجموعه‌ی سعدالسلطنه یا سرای وزیر داشتند) برسانیم.
به گفته وی، جواب درخواست‌ها و پیگیری‌ها برای نظر دادن درباره‌ی «منشور مرمت و معماری ایران» مجموعه یادداشت‌هایی بودند که کمک کردند تا تصمیم نهایی درباره‌ی به دنیا آمدن آن گرفته شود.
او تاکید کرد: در نهایت راهی پیدا کردیم تا منشور را به گروهی 65 نفره از معلم‌ها، سیاست‌گذاران و متخصصان یا فرمانگذاران این قضیه در سطح کشور تقدیم کنیم تا روی آن نظر دهند و پس از آن این را به گروه بعدی یعنی جوانان دادیم، تا آن‌ها نیز نظر خود را در این زمینه بدهند.
وی با اشاره به استقبال نکردن هیچ‌کدام از این گروه 65 نفره افزود: علاوه بر انتخاب آن 65 نفر، به صلاحدید خود به 12 نفر دیگر این منشور را تقدیم کردم تا پس از مطالعه نظرات خود را ارائه دهند، اما هیچ‌کدام از آن تعداد در این باره جوابی به ما نداد،به جز یک نفر از آن گروه 12 نفره، یعنی «اسکندر مختاری طالقانی» که نظر خود را به صورت مکتوب به ما اعلام کرد.
او اضافه کرد: حتی گروهی نیز توسط یکی از اعضای سازمان معماری و شهرسازی کشور، معرفی و با توزیع منشور قرار شد با برگزاری جلسه‌ای نظرات نهائی در این زمینه جمع‌آوری شود که آن جلسه هم تشکیل نشد، چون حتی یک نفر هم آن را نخواند،حتی مدیران وزارتخانه به آن جلسه نرفتند.
او که فارغ‌التحصیل درجه‌ی دکترا از دانشگاه ونیز ایتالیا است، بیان کرد: نتیجه کاملا مشخص بود، برخلاف آن‌چه تصور می‌کردیم به هیچ چیزی نخواهیم رسید، خطر از آن بدتر این بود که سرنوشت «منشور مرمت و معماری ایران» همان باشد که کتاب چاپ شده‌ی «منشور مرمت شهری ایران» داشت!
به گزارش ایسنا، محمدمنصور فلامکی همچنان از ادامه‌ی کار در این زمینه ناامید نشد و این‌بار با کمک خانم مهندس بحرینی و آقای مهندس اکبری بار دیگرمنشور را به صورت کلی بازنویسی و ساختار دقیقی را برای آن تدوین کردند.
او در این زمینه نیز گفت: لازم می‌دانستیم این کار را محقق و پیگیری کنیم، به همین دلیل با دو نفر از مهندسان در این حوزه یک بحث تحلیلی روی همه‌ی کلمات این کتاب که 200 صفحه بود و ساختار دقیقی داشت، انجام دادیم و همه‌ی کلمات به کار برده شده در منشور جای مناسب خود و بار مناسب خود را گرفتند و به ترتیبی که باید سنجش‌گذاری شدند، همچنین قرار شد در این بحث به ترتیبی تدوین شود تا این ساختار تجزیه و تحلیل شده و روی آن بار دیگر اعمال نظر شو، که البته این کار اکنون در حال انجام است.
فلامکی با تاکید براین‌که منشور دارای یک ساختار جدی است و می‌تواند با هر منشور دیگری در هر جای دنیا با این موضوع برابری کند، ادامه داد: به دلیل متاخر بودن ایران نسبت به کشورهای دیگر، این منشور باید بار و مسئولیت دیگری نسبت به دیگر منشورها داشته باشد، به همین دلیل در نهایت موفق شدیم نظر حدود 200 نفر از متخصصان کشور درباره‌ی این منشور را بگیریم و قرار است همه‌ی آن‌ها به صورت منضبط و مشخص در جلسه‌ی بعدی که به احتمال زیاد در سازمان میراث فرهنگی کشور برگزار می‌شود مطرح و معرفی شود و شاخص‌های اصلی در این زمینه ارائه شوند.
او افزود: با انجام این اقدامات «منشور مرمت و معماری ایران» به عنوان مجموعه‌ای که مورد تائید متخصصان کشور است، معرفی می‌شود و نظر همه‌ی متخصصان به صورت مشخص بازتاب پیدا می‌کند.
وی منشور را مجموعه‌ای از تصویب متخصصان دانست که با تصویب آن‌ها به دنیا می‌آید و گفت: اعلام می‌کنیم که برای نخستین‌بار در کشورمان توانستیم سندی را آماده کنیم که از یک زمینه‌ی علمی، اجتماعی بدون هدف‌گیری خاص برمی‌خیزد و هدف اصلیش نگه‌داشتن ثروت‌های فرهنگی کشور است.
او زمینه‌ی اصلی سخن منشور را یک فضای میان دانشی دانست که از دانش‌های دیگر استفاده می‌کند تا معماری‌ها را بهتر درک کرده و تجزیه و تحلیل کند و ادامه داد: مشارکت شهروندان به شرط دانا کردن، آموزش دادن و آگاه کردن درباره‌ی بناهای تاریخی لازم است. این مشارکت فعال باید مثبت و متکی بر شناخت و به عنوان یکی از عناصری باشد که در منشور دیده می‌شود.
قانون میراث فرهنگی ایران متاخر و ناتوان است
این استاد دانشگاه در ادامه بیان کرد: اگر کسی از من بپرسد که سازمان میراث فرهنگی علیرغم همه‌ی ادعاهایی که می‌کند، چگونه عمل می‌کند، می‌گویم که با وجود قانون متاخری که این سازمان دارد، در زمینه‌ی پاسخگویی به سخت‌ترین مسائل ناتوان خواهد بود.
فلامکی ادامه داد: قانون میراث فرهنگی مصوب، متعلق به سال‌های گذشته است و هیچ غریبه‌ای آن ننوشته استف بلکه در کشور ما و متخصصان خودمان آن را نوشته‌اند، اما متخصصانی که در یک حلقه‌ی همفکر و نه متخصص آن را نوشته و در مجلس شورای اسلامی فقط به کسانی نشان داده شد که متخصص نبودند، اما قانونگذار بودند و هیچ اطلاعاتی درباره‌ی معماری و مرمت بناهای تاریخی نداشتند.
او تاکید کرد: این قانون برای میراث فرهنگی کاری نمی‌کند، بلکه نسبت به تمام قوانین و مقرراتی که ما قبلا درکشورمان اجرا می‌کردیم، متاخر است. بنابراین تا زمانی‌که این قانون وجود دارد نمی‌توان کاری کرد!
فلامکی گفت: این قانونی نبود که از دست همه‌ی متخصصان بیرون بیاید، بلکه از دست گروه کوچکی از متخصصان بیرون آمد، در حالی که اکنون بحث گسترده‌ای درا ین زمینه است ولازم است که همه‌ی افراد درباره‌ی آن نظر دهند.
انتهای پیام
نظرات