به گزارش ایسنا، حسن مقدم یکی از نخستین نمایشنامه‌نویسان ایرانی است؛ نویسنده‌ای که نامش با نمایشنامه «جعفر خان از فرنگ برگشته» گره خورده و البته این تنها نمایشنامه او نیست. این روزها اجرایی تازه از این نمایشنامه در تماشاخانه «سنگلج» روی صحنه است و از سوی دیگر نمایشی مستند درباره حسن مقدم با عنوان «ح.م یک پرتره» در تالار انتظامی خانه هنرمندان ایران در حال اجراست.

به انگیزه اجرای این دو نمایش نگاهی کوتاه داریم به زندگی این نویسنده و چهره فرهنگی.

گفته می‌شود حسن مقدم زاده بهمن ۱۲۷۶ یا ۱۲۷۷ است. او به سبب شرایط خانوادگی‌ و شغل پدرش اغلب در خارج از کشور زندگی می‌کرد اما دور از وطن هم دل در گرو هم‌میهنانش داشت و همه تلاشش را برای آگاه ساختن آنان به کار می‌بست. مقدم که بزرگترین دلمشغولی‌اش کشف ناشناخته‌ها بود و به زندگی به عنوان یک آزمایشگاه می‌نگریست، خیلی زود دست به قلم شد و نخستین داستان خود را با نام «هندوانه» در استانبول منتشر کرد؛ داستانی فکاهی که با اقبال خوانندگان رو به رو شد.

او علاوه بر این، در زمینه روزنامه‌نگاری هم فعال بود و با همراهی ابوالقاسم لاهوتی مجله «پارس» را به دو زبان فارسی و فرانسوی منتشر می‌کردند. او به مدت دو سال با نگارش مقاله‌های خود در نشریه‌ای به نام ایران کوشید تا گزارشی از اوضاع و احوال مردمان دیگر کشورها به هموطنان خود در ایران ارایه بدهد تا در زمانه‌ای که خبری از فضای مجازی و دهکده جهانی نبود، مردم کشورمان نسبت به جهان پیرامون خود، آگاهی داشته باشند و بدانند در آن سوی آبها چه خبر است و مردمان دیگر ممالک چگونه زیست می‌کنند.

اما آنچه نام او را ماندگار کرد، نگارش نمایشنامه «جعفر خان از فرنگ بارگشته» بود. نگارش نمایشنامه در آن زمان نشانگر پیشرو بودن مقدم بود و از سوی دیگر او در این نمایشنامه نگاهی انتقادی به جامعه ایرانی و برخی از غربزدگی‌های آن دوره داشت.

مقدم گرچه بیشتر عمر کوتاه خود را در خارج از کشور زیست اما همواره در اندیشه ایران و توسعه میهن خویش بود و با نمایشنامه‌های خود کوشید تا در این زمینه اثرگذار باشد. او هم منتقد افکار پوسیده و خواهان تحول و پیشرفت ایران بود و هم به برخی خودباختگان فرهنگی که تنها در پی ظواهر بودند و با تقلید از فرهنگ فرنگ در تلاش بودند خود را روشنفکر و تحول‌خواه نشان بدهند، می‌تازید. مقدم از آن هنرمندانی نبود که تنها در اندیشه جلب نظرات روشنفکران باشد، بلکه برایش مهم بود تا عموم مردم با آثارش ارتباط برقرار کنند و بتواند بر آنان اثرگذار باشد.

به جز «جعفر خان از فرنگ برگشته»، آثاری دیگری همچون «نرگس»، «زن حاجی‌آقا»، «شاهزاده خانم تاجی»، «حکایت» و نیز نمایشنامه‌ای دیگر با نام «ایرانی بازی» از او به یادگار مانده است.

مقدم که جوانی جستجوگر بود، تصمیم به سفر به مصر و بازدید از آرمگاه توتان خامون گرفت. می‌شد هرچند او را از رفتن به این آرامگاه منع کردند ولی او که سری پرشور داشت و روانی ناآرام، توصیه‌ها را نپذیرفت و پا به این آرامگاه گذاشت و شاید بازی روزگار بود که این جوان بی‌قرار را به بیماری سل مبتلا کرد. آنچنانکه به او گفته شد برای درمان خود به سوییس برود ولی این اقدام هم کارگر نیفتاد و حسن مقدم در ۲۷ سالگی در آسایشگاه لیزن درگذشت.

گرچه روزگار با این جوان هنرمند و اندیشمند نامهربانی کرد و شور و شوق او را در کار فرهنگ و تلاشش را برای آگاهی مردم سرزمینش نادیده گرفت اما حسن مقدم با آثاری که از خود به یادگار گذاشت، نشان داد که با وجود عمر کوتاه می‌توان از اعصار و قرون گذشت و جاودانه شد.

گرچه او سال‌هاست که در آرامگاهی در سوییس آرمیده ، حالا نمایشنامه‌اش با کارگردانی الهام ذوالفقاریان در تماشاخانه قدیمی سنگلج روی صحنه است و همزمان نمایش «ح. میم یک پرتره» که تئاتر مستندی به نویسندگی و کارگردانی داود زاهدی درباره اوست، در تالار انتظامی خانه هنرمندان ایران در حال اجراست.

انتهای پیام