حجت‌الاسلام سید محمدحسین میرلوحی- امام جماعت مسجد امام صادق(ع) - همزمان با روز جهانی مسجد، در گفت‌وگو با ایسنا به تشریح جایگاه تاریخی و اجتماعی مساجد و کارکردهای آن‌ها در حل مشکلات فردی و اجتماعی پرداخته است.

مسجد؛ جلوه واقعی حکومت مردمی

وی با اشاره به جایگاه تاریخی مسجد گفت: اساساً از ابتدای تاریخ اسلام، مرکز تجمع مستمر مردم، مسجد بوده است. مساجد نمونه عینی و عملی حکومت مردمی هستند؛ جایی که امام جماعت با همراه کردن دل مردم و همدلی با آنان، تلاش می‌کند رشد و تعالی همه‌جانبه جامعه را پیگیری کند. این رشد شامل ابعاد مختلف زندگی از جمله ذهن، جسم، معنویت، فرهنگ، اقتصاد و معیشت مردم است.

او تاکید کرد: قدرت‌های مستکبر زمانی شکل نمی‌گیرند که قدرت در جامعه اسلامی به تک‌تک افراد توزیع شود و هر فرد خود را نسبت به آینده مسئول بداند. این مسئولیت‌پذیری زمانی معنا می‌یابد که به مردم فرصت نقش‌آفرینی داده شود. مسجد چنین جایگاهی دارد؛ زیرا همه بدون هیچ محدودیتی می‌توانند در آن حضور داشته باشند. همین امر موجب شده است که پیامبران، امامان و پیشوایان جوامع اسلامی قدرت را در مساجد تجمیع کنند تا زمینه حرکت‌های بزرگ فراهم شود.

میرلوحی با اشاره به تاریخ معاصر خاطرنشان کرد: در انقلاب اسلامی، مساجد نقطه آغاز حرکت‌های بزرگ بودند؛ از شکل‌گیری هسته‌های تأمین امنیت گرفته تا اعزام نیروها در دوران دفاع مقدس. پس از آن نیز، در انتخابات، راهپیمایی‌ها و فعالیت‌های سیاسی، مسجد محور بسیج مردم بود. حتی در ایام جنگ، توزیع کالاها و کوپن‌ها از مساجد انجام می‌شد. چون مردم خودشان متصدی امور بودند، کارها با سرعت و امنیت بیشتری پیش می‌رفت و هم‌زمان پایگاه دین نیز تقویت می‌شد.

وی در ادامه گفت: حرکت‌های جهادی همواره از مساجد آغاز شده‌اند. نمونه اخیر آن در دوران کرونا بود که مساجد با جدیت پای کار آمدند؛ از ضدعفونی معابر و اماکن گرفته تا توزیع بسته‌های ارزاق برای نیازمندان.

امام جماعت مسجد امام صادق(ع) به بُعد فرهنگی مساجد اشاره کرد و گفت: مساجد همواره مرکز فعالیت‌های فرهنگی بوده‌اند. امروز نیز در تابستان، کلاس‌های آموزشی و برنامه‌های ورزشی برای نوجوانان و جوانان در مساجد برگزار می‌شود. همچنین هیأت‌های مذهبی و یادواره‌های شهدا بخشی جدایی‌ناپذیر از حیات مساجد هستند. همه این‌ها نشان می‌دهد که مسجد در طول تاریخ، پناهگاه مردم و محور همبستگی جامعه اسلامی بوده است.

مسجد، سنگر اصلی در برابر فشارهای فرهنگی

میرلوحی با اشاره به نقش حیاتی مسجد در خنثی‌سازی جنگ نرم گفت: یکی از نکات مهمی که باید به آن توجه داشت، این است که خنثی‌کردن جنگ نرم نیز از محراب مسجد آغاز می‌شود. در برهه‌ای محراب به‌عنوان محل حرب و سازماندهی ایستادن در برابر کفار معنا می‌شد، در مقطع دیگری ایستادگی در برابر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و مقابله با ترورها از این جایگاه معنا پیدا می‌کرد. امروز نیز باید گفت که همین محراب، مسئولیت سنگینی در مواجهه با جنگ نرم و فشار فرهنگی بر عهده دارد. به ضرس قاطع می‌توان گفت اگر مسجد را از این منظر نگاه کنیم، کنار گذاشتن سیاست از مسجد یک نگاه کاملاً ضد دینی است.

او تاکید کرد: امروز جامعه ایمانی ما با انبوهی از اخبار دروغ در حوزه اقتصاد، تاریخ انقلاب، تحلیل بیانات مقام معظم رهبری و همچنین ایجاد تفرقه در میان امت اسلامی مواجه است. اگر کسی ادعا کند که این مسائل ارتباطی با مسجد ندارد، به حقیقت، ظلمی بزرگ به اساس محراب و منبر و بنیاد مسجد کرده است. حیات اصلی مسجد در شرایط امروز، پاسخگویی به پرسش‌های جوانان و نوجوانان و در گام بعدی حمله به تفکرات باطل دشمن است. مسجد نباید صرفاً حالت دفاعی داشته باشد؛ بلکه باید با صراحت در برابر جریان‌های باطل بایستد. با این حال، باید اعتراف کرد که در این زمینه بسیار عقب هستیم.

میرلوحی گفت: وقتی پرسش‌های جوانان و نوجوانان در محراب و منبر مسجد پاسخ داده نمی‌شود، طبیعی است که حضور در مسجد محدود به سالمندان خواهد شد و اگر هم جوانانی حضور داشته باشند، بیشتر در قالب جمع‌های محدود و خودجوش فعالیت می‌کنند. این در حالی است که یکی از نقش‌های حیاتی مسجد باید پرداختن مداوم، مستمر و به‌روز به فشارهای فرهنگی و جنگ شناختی و هیبریدی باشد که امروز بر جامعه حاکم است.

نقش مسجد در امنیت، رفاه و همبستگی محله

میرلوحی با اشاره به طرح‌های بنیاد هدایت از جمله «مسجد جامعه‌پرداز» و «اطلس مساجد» تأکید کرد: طبعاً مسجد باید خودش را به‌عنوان یک مرکز محله ببیند. طرح‌هایی که این هدف را دنبال می‌کنند، طرح‌های بنیادی و جدی هستند؛ البته به شرط آنکه صرفاً در قالب جزوات و آیین‌نامه‌ها باقی نمانند. این یک نکته حیاتی است که هر مسجد، قبله آن محله است؛ از همه جهت. مسجد باید آرامش جامعه و محله خود را، چه در بُعد امنیتی و چه در بُعد روانی، تأمین کند و همچنین مراقب رفاه اعضای آن محله باشد. حتی توجه به بیماران و افراد آسیب‌پذیر محله نیز باید در دستور کار مسجد باشد.

وی با اشاره به سیره پیامبر اکرم(ص) گفت: وقتی پیامبر می‌دیدند یکی از نمازگزاران در مسجد حاضر نشده است، فوراً علت را جویا می‌شدند و اگر بیمار بود به عیادت او می‌رفتند. این همان الگویی است که باید در طرح‌ها دنبال شود؛ الگویی که امام جماعت، نمازگزاران و همه کسانی که در اداره مسجد دخیل هستند، متصدی واقعی امور محله باشند و خود را جدای از این فضا نبینند.

بازتعریف نقش مساجد در نزدیکی مردم

امام جماعت مسجد امام صادق(ع) با اشاره به اهمیت فعالیت‌های مساجد در دوران بحران و فشارهای اجتماعی و فرهنگی گفت: در شرایط کنونی و بحران‌ها، نخستین نکته آن است که انسان باید عالم به زمانه خود باشد، همانطور که امیرالمومنین(ع) فرمودند: العالِمُ بِزَمانِهِ لا تَهجُمُ عَلَیهِ اللَّوابِس؛ کسی که با مسائل زمان خود آشنا باشد، در برابر شبهات آسیب نمی‌بیند.

میرلوحی ابراز کرد: اگر بخواهیم مردم به یکدیگر نزدیک شوند، باید برنامه‌ها مبتنی بر ادبیات اصیل انقلاب، تبیین احکام خدا، تفسیر قرآن و احادیث و بازخوانی تاریخ اسلام باشد. صرف جمع کردن سالمندان کافی نیست؛ در بحران‌ها و جنگ‌ها، نیاز به نیروی جوان و فعال داریم که پای کار بایستد و مسائل را روشن کند.

او درباره فعالیت‌های پیشنهادی مساجد توضیح داد: مساجد باید دوباره نقش خود را در آمادگی‌های دفاعی و امنیتی بازیابند، آموزش‌های عملیاتی، امدادی و حفاظت اطلاعاتی را ارائه دهند و اطلاع‌رسانی کنند. از سوی دیگر، تجهیز مساجد با صندوق‌های قرض‌الحسنه برای حمایت از کسب‌وکارها و افراد آسیب‌پذیر در فشارهای اقتصادی بسیار مهم است. اهالی محل می‌توانند ضامن شوند تا این افراد بتوانند بحران را پشت سر بگذارند.

میرلوحی همچنین به اهمیت برنامه‌های بصیرتی و جلسات پرسش و پاسخ اشاره کرد: اساتیدی که با نسل جوان آشنایی دارند باید دعوت شوند، اما اولویت با امام جماعت است که به زبان روز مسلط باشد و جلسات پرسش و پاسخ مستمر برگزار کند. فقدان این جلسات یکی از نقاط ضعف فعلی است؛ این جلسات باعث می‌شود نسل جوان نیاز خود را در مسجد برطرف کند و حضور آن‌ها پررنگ‌تر و نزدیک‌تر به مسجد شود.

انتهای پیام