مریم زادقاسمی- دبیر ستاد ملی مهرواره بانور و مدیر دفتر امور بانوان بنیاد هدایت – در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر این موضوع که رسالت کلی بنیاد هدایت که ایجاد و تقویت یک شبکه توانمندساز آموزشی ویژه امامان مساجد است، تعریف شده و به‌طور خاص، مأموریت خود را در توانمندسازی بانوان اثرگذار در مساجد جستجو می‌کند اظهار کرد: همسران امامان جماعت، از مهم‌ترین مخاطبان این دفتر هستند؛ چرا که آنان به‌طور طبیعی در زیست مسجدی حضور دارند و نقشی بی‌بدیل در آبادانی معنوی و اجتماعی مساجد ایفا می‌کنند. از همین‌رو، بنیاد هدایت آنان را با عنوان «شریکه‌الامام» می‌شناسد و با روایت‌گری از تجربیات این بانوان، تلاش می‌کند الگوسازی فرهنگی و انگیزشی برای دیگر همسران امامان فراهم آورد.
وی گفت:علاوه بر همسران امامان، بانوان فعال و داوطلب در فضای مسجد نیز مخاطب ما هستند. این گروه با عنوان «بانور» شناخته می‌شوند؛ یعنی بانوانی که با نور مسجد در مسیر تعالی اسلام قدم برمی‌دارند. هدف ما از این نام‌گذاری، هویت‌بخشی و برجسته‌سازی نقش زن در منظومه مسجد است. همچنین مدل خاصی به نام «راهیاری» طراحی شده که مبتنی بر ارتباط حضوری و چهره‌به‌چهره با بانوان مسجدی است و به جای صرف آموزش نظری، بر همراهی و رشد میدانی تأکید دارد. در این مدل، نشست‌های کوچک بانوان (گعده‌ها)، شناسایی ظرفیت‌ها، ایجاد شبکه‌های ارتباطی و هم‌افزایی بین بانوان کنشگر دنبال می‌شود. در حال حاضر این دفتر، با حدود ۳۰ رابط استانی و نزدیک به ۲۰۰ رابط شهرستانی در سراسر کشور همکاری دارد و شبکه‌ای گسترده و رو به رشد از بانوان مسجدی را هدایت می‌کند.
مهرواره به عنوان عملیات ملی
زادقاسمی ادامه داد: مهرواره بانور نیز یک عملیات ملی است که سالانه توسط دفتر امور بانوان برگزار می‌شود. این مهرواره سه سال متوالی برگزار شده و اهدافی چون شناسایی بانوان شاخص، هویت‌بخشی و آموزش میدانی را دنبال می‌کند. سال اول، تمرکز اصلی بر محور خانواده بود؛ در سال دوم موضوع جهاد تبیین با تأکید بر فرمایش رهبر انقلاب در دستور کار قرار گرفت و امسال، مهرواره بانور به مهم‌ترین خلأ میدان جهاد تبیین یعنی ضعف در تولید محتوای رسانه‌ای و کنشگری در فضای مجازی ورود کرده است. اکنون در آستانه راه‌اندازی هسته‌های مقاومت رسانه‌ای مساجد هستیم و تلاش می‌کنیم با اتکا به ظرفیت بانورهای فعال، گام مؤثری در عرصه روایت‌گری و اثرگذاری اجتماعی از بستر مسجد برداریم.
همه بانوان مسجدی مخاطبان ما هستند
وی ادامه داد:بخش امور بانوان بنیاد هدایت رویکرد باز و شبکه‌ای دارد؛ ما خیلی دنبال این نیستیم که افراد را به خودمان وصل کنیم و مثلاً آمار دقیقی از اعضای شبکه‌مان ارائه دهیم. اصلاً مدلی نداریم که کسی را عضو کنیم و بگوییم شما باید در سامانه‌ای ثبت‌نام کنید تا ما شما را به‌عنوان «بانور» بشناسیم. نگاه ما این است که همه بانوان فعال مسجدی، مخاطب ما هستند و وظیفه خودمان می‌دانیم که هرچقدر بتوانیم به آن‌ها خدمت‌رسانی کنیم. البته یک شبکه مجازی با عنوان «بانور» داریم که حدود ۴ هزار نفر عضو دارد. در این فضا، برنامه‌های آموزشی، گروه‌های تعاملی و فرایند شناسایی بانوان شاخص دنبال می‌شود. اما ارتباط ما با بانوان مسجدی فقط به این شبکه خلاصه نمی‌شود؛ هر زمان عملیات‌ها و رویدادهای ملی برگزار می‌شود، بانوان زیادی توسط رابطین استانی و شهرستانی ما به آن‌ها دعوت می‌شوند و مشارکت می‌کنند. در مهرواره اول که با محوریت خانواده برگزار شد، بیش از ۳۵ هزار بانو شرکت کردند. مهرواره دوم که حول جهاد تبیین برگزار شد، چون تخصصی‌تر بود، حدود ۲۰ هزار نفر مشارکت داشتند. امسال هم در مهرواره سوم که با موضوع نهضت رسانه‌ای بانوان مسجدی و تشکیل هسته‌های مقاومت رسانه‌ای طراحی شد، حدود ۲۰ هزار نفر شرکت کرده‌اند. در همین مسیر، ما به یک شبکه جدید از بانوان شاخص رسیدیم که می‌توانند در راه‌اندازی هسته‌های مقاومت رسانه‌ای ما را پشتیبانی کنند. در حال حاضر حدود ۳۰۰ نفر شناسایی شده‌اند که از این تعداد، ۱۰۰ نفر بانوی شاخص هستند که به‌عنوان شبکه پشتیبانان رسانه‌ای مساجد شناخته می‌شوند. این‌ها کسانی هستند که در آینده نزدیک، در پروژه راه‌اندازی هسته‌های مقاومت رسانه‌ای در مساجد نقش کلیدی خواهند داشت.
دبیر ستاد ملی مهرواره بانور و مدیر دفتر امور بانوان بنیاد هدایت گفت: فعالیت‌های ما بیشتر از جنس آموزش است؛ یا گروه‌هایی از بانوان به قم می‌آیند و برایشان برنامه آموزشی حضوری داریم یا از طریق اردوها و رویدادهایی مثل «حسینیه هدایت»، برایشان محتوا طراحی می‌کنیم. اصل مهم برای ما این است که از هر راهی که بشود، به بانوان مسجدی دسترسی پیدا کنیم و به آن‌ها خدمت برسانیم. ما به‌جای تمرکز روی ساختارهای اداری و ثبت‌نام رسمی، به دنبال ارتباط مؤثر و واقعی هستیم. دوره‌های آموزشی ما برای برگزیدگان معمولاً رایگان است. این افراد کسانی هستند که در یک عملیات فرهنگی یا رسانه‌ای شرکت کرده‌اند، داوری شده‌اند و به‌عنوان برگزیده انتخاب شده‌اند. جایزه آن‌ها شرکت در نشست‌ها و دوره‌های آموزشی سطح بالا و ویژه‌ای است که برایشان طراحی می‌شود. اما برخی از دوره‌ها که در قم برگزار می‌شود، ممکن است با حداقل هزینه برای شرکت‌کنندگان همراه باشد. البته در این موارد هم تلاش ما بر این است که بخش زیادی از هزینه‌ها را سازمان تبلیغات اسلامی تقبل کند، به‌ویژه هزینه‌های رفت‌وآمد. در حوزه آموزش هم ما اغلب از اساتید خودمان استفاده می‌کنیم تا هزینه‌ها کاهش یابد. با این حال، گاهی ممکن است برخی هزینه‌ها متوجه شرکت‌کنندگان باشد، اما تمام تلاش ما بر این است که آن‌ها را تا حد ممکن پایین نگه داریم و امکان حضور را برای بانوان بیشتری فراهم کنیم.
سامانه ارتباطی برای بانوان مسجدی
زادقاسمی با تاکید بر این مطلب که در حال حاضر، ما سامانه‌ای فعال برای ثبت‌نام رسمی بانوان نداریم و به همین دلیل نیز عضویت به‌صورت عددی و قابل‌احصا گزارش نمی‌شود. رویکرد ما این نیست که افراد را الزاماً به ساختارهای رسمی و سامانه‌ای متصل کنیم، بلکه تلاش ما بر خدمت‌رسانی حداکثری به همه بانوان مسجدی است، فارغ از اینکه عضو شبکه رسمی ما باشند یا نه خاطرنشان کرد: البته در برنامه‌های سال ۱۴۰۴، طراحی و راه‌اندازی یک سامانه ویژه در دستور کار قرار گرفته است. این سامانه طراحی شده و مراحل عضویت اولیه نیز انجام شده، اما هنوز به‌صورت رسمی آن را راه‌اندازی نکرده‌ایم. هدف از این سامانه آن است که بانوان بتوانند در بستر آن با یکدیگر ارتباط بگیرند، اطلاعات خود از جمله مشخصات فردی، نام مسجد، و حتی موقعیت جغرافیایی فعالیت خود را ثبت کنند و فعالیت‌هایشان را به اشتراک بگذارند. این فضا بستری خواهد بود برای دیده شدن و هم‌افزایی میان بانوان فعال مسجدی در سراسر کشور. تا زمان بهره‌برداری رسمی از این سامانه، اصلی‌ترین بستر ارتباطی بانوان فعال ما، شبکه ملی بانور است؛ گروهی در فضای پیام‌رسان ایتا که بانوان مسجدی در آن گرد هم آمده‌اند و به تبادل تجربه و دریافت آموزش می‌پردازند.
گسترش شبکه بانوان مسجدی در سراسر کشور
وی گفت: در حال حاضر، شبکه امور بانوان بنیاد هدایت در ۲۹ استان به‌صورت قطعی فعال است و در ۲ تا ۳ استان دیگر نیز در حال تغییر و بازآرایی شبکه هستیم. به زودی این پوشش به تمامی ۳۱ استان کشور خواهد رسید. علاوه بر آن، شهر تهران نیز به‌صورت جداگانه در این ساختار دیده شده است. در هر استان، ما یک رابط استانی فعال داریم که با دفتر امور بانوان بنیاد هدایت به‌صورت مستمر در ارتباط است. وظیفه این رابطان، توسعه ارتباط با بانوان مسجدی در سطح شهرستان‌ها و شناسایی نماینده‌های بانور در هر منطقه است. این شبکه در قالب سلسله‌مراتب مشخصی از اداره کل تبلیغات اسلامی استان‌ها حمایت و هدایت می‌شود. از طریق همین ساختار استانی و شهرستانی، برنامه‌هایی نظیر دوره‌های آموزشی حضوری، عملیات‌های میدانی، شناسایی بانوان فعال مسجدی و دعوت آن‌ها برای مشارکت در برنامه‌های بنیاد به‌صورت منظم انجام می‌شود. این پیوستگی ساختاری موجب شده تا فعالیت‌ها در سراسر کشور انسجام بیشتری پیدا کند و ارتباط با بانوان فعال مسجدی در اقصی‌نقاط کشور تسهیل شود.
زادقاسمی گفت: مخاطبان اصلی ما بانوان کنشگر مسجدی هستند و فعالیت‌های آنان در تعامل و هم‌افزایی با دیگر کنشگران مسجد، به‌ویژه در شبکه امامت، دنبال می‌شود. در بنیاد هدایت، شبکه امامت و بخش آقایان تحت مدیریت معاونت راهبری فعالیت می‌کند و بسیاری از عملیات‌ها به صورت مشترک بین بانوان و آقایان اجرا می‌شود. در بسیاری از برنامه‌ها، امام جماعت به‌عنوان محور عملیات قرار دارد و بانوان نیز به‌عنوان بخشی از بدنه کنشگر مسجد، در جریان برنامه‌ریزی و اجرا مشارکت می‌کنند؛ نمونه‌ای از این عملیات مشترک، برنامه‌ای با عنوان «هم‌رَسم» است که امسال طراحی شده و به دنبال راه‌اندازی هسته‌های مقاومت رسانه‌ای در مساجد با محوریت امام جماعت است. این هسته‌ها قرار است با نظارت امام و مشارکت فعال بانوان کنشگر، فعالیت رسانه‌ای انجام داده و در حوزه تولید محتوا در فضای مجازی توانمند شوند. قدم اول این طرح، در مهرواره سوم برداشته شد و در ادامه، توسعه و تعمیق آن در بستر مساجد و با همکاری میان بانوان و آقایان دنبال می‌شود.
سنجش مستمر برای ارتقای اثرگذاری برنامه‌ها
وی با تاکید بر این مطلب که ما تلاش می‌کنیم به‌صورت دوره‌ای عملکرد خود را ارزیابی کنیم تا نقاط قوت را تقویت و نقاط ضعف را اصلاح نماییم. این ارزیابی‌ها به ما کمک می‌کند مسیرهای اشتباه را تکرار نکنیم و در برنامه‌ریزی‌های آینده با دقت بیشتری حرکت کنیم تصریح کرد: به‌طور معمول هر چند ماه یک‌بار ارزیابی‌ها انجام می‌شود، اما یکی از مهم‌ترین بسترهای سنجش فعالیت‌ها، برگزاری مهرواره سالانه است. این مهرواره هرساله از میلاد حضرت زینب سلام‌الله‌علیها آغاز می‌شود و تا میلاد حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها ادامه دارد که یک دوره چهل‌روزه را شامل می‌شود. اگرچه گاهی به دلیل استقبال بالا یا نیاز به گسترش موضوع، برخی محورها تمدید می‌شوند، اما اصل برنامه به‌صورت سالانه برگزار می‌گردد. پس از پایان هر دوره، فرآیند داوری آثار، انتخاب برگزیدگان و در نهایت برگزاری دوره‌های آموزشی ویژه آنان انجام می‌شود. البته این نکته را نیز باید یادآوری کرد که هرچند مهرواره یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ماست، اما تمام فعالیت‌های ما به آن محدود نمی‌شود و طرح‌ها و عملیات‌های متنوع دیگری نیز در جریان قرار دارد.
بانوان، قلب تپنده فعالیت‌های مسجدی
زادقاسمی ادامه داد: از آغاز فعالیت شبکه بانور، یکی از اصلی‌ترین نتایجی که به‌روشنی در میدان مشهود شد، این بود که بانوان یکی از مؤثرترین عناصر در پویایی و حیات مساجد هستند. در بسیاری از موارد، این بانوان‌اند که با روحیه ایمانی، تلاش مخلصانه و دغدغه‌مندی خود، روح را در کالبد مسجد جاری می‌کنند. درصد بالایی از مخاطبان مساجد را بانوان تشکیل می‌دهند و حضور مؤثر آنان، موجب رونق گرفتن فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و تربیتی مسجد می‌شود. همان‌طور که خداوند در قرآن کریم فرموده، آبادکنندگان واقعی مساجد، اهل ایمان و خشیت از خداوندند؛ بانوان مسجدی دقیقاً در همین مسیر گام برمی‌دارند. آنان از جان و دل برای آبادانی مسجد تلاش کرده‌اند و درک عمیقی از مفهوم مسجد به‌عنوان پایگاه زندگی دارند. آبادانی مسجد تنها به ابعاد فیزیکی آن محدود نیست، بلکه وقتی مسجد به محلی برای رفت‌وآمد مردم، آرامش خاطر و حل گره‌های ذهنی و اجتماعی‌شان تبدیل می‌شود، آن‌گاه می‌توان گفت مسجد زنده و آباد است. ما در این مسیر تلاش کردیم بانوان فعال در این عرصه را شناسایی، معرفی و روایت کنیم؛ چرا که روایت این تجربه‌ها، موجب انگیزش دیگر بانوان علاقه‌مند به مسجد می‌شود. بسیاری از بانوان منتظرند مسجدی با ویژگی‌های کامل و مثبت آماده شود تا وارد عمل شوند؛ ما تلاش کرده‌ایم این ذهنیت را تغییر دهیم و بگوییم: تو باید برخیزی و با گفتن یک «یا علی» قدم در مسیر آبادانی مسجد بگذاری. این انگیزه‌بخشی، یکی از مهم‌ترین ثمرات و دستاوردهای بخش امور بانوان بنیاد هدایت بوده است.
انتهای پیام
نظرات