برج رادكان رصدخانه‌اي با قدمت رصدخانه مراغه! حفاري‌هاي غيرمجاز، كمبود اعتبار و سنگ‌پراني مردم، تهديدي براي حيات اين برج تاريخي است
برج رادكان در شهرستان كردكوي خراسان، در بيشتر منابع به عنوان يك مقبره معرفي شده؛ در حالي كه اين برج با ويژگي‌هاي منحصر به فردش، به رصدخانه شباهت زيادي دارد.
به گزارش خبرنگار بخش ايرانشناني خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، برج رادكان در ميان سه راهي، از راه ابريشم كهن، پايه گذاري شده كه ميان توس، قوچان، مريچگان واقع است.
اين برج در ابتدا با 12 ديوار خشتي بيروني با پهنا و بلنداي برابر پايه گذاري شده كه اين ديوارها دايره را به 12 بخش 30 درجه‌اي تقسيم كرده است و هر ديوار،30 درجه از زاويه افق را در پهنه باز برج در بر مي‌گيرد. راستاي اين ديواره‌ها با راستاي نيمروز (شمال و جنوب) هماهنگي دقيقي دارد. دو در هم در دو ديوار روبروي هم براي ورود به برج ساخته شده است.
اين بنا كه برخي آن را آرامگاهي متعلق به يكي از اسپهبدان آل باوند مي‌دانند با ارتفاعي در حدود 35 متر، دو كتيبه به خط‌هاي كوفي و پهلوي دارد كه در ميان دو رديف قطار بندي آجري نقش بسته است.
اين برج به شكلي ساخته شده كه در روز اول فروردين ماه در ساعت هشت و 40 دقيقه صبح نور آفتاب از دريچه‌اي ديوارهاي برج به داخل تابيده و درست در جلوي در مي‌افتد. اين اتفاق در روزهاي قبل رخ نمي‌دهد و مثلا در روز 29 اسفند نور بالاي در و 28 اسفند بالاتر قرار دارد. دليل آن هم تغيير زاويه نور است كه مثلا اگر در روز اول 33 درجه باشد روز دوم 33 درجه و 24 دقيقه زاويه دارد. گروه نجوم خواجه نصير الدين توسي در زمان ساخت برج از اين خاصيت استفاده كردند و با اندازه گيري زاويه‌ها محاسبه دقيقي از زاويه تابش نور خورشيد به دست آوردند.
وي ادامه داد: خواجه نصير الدين توسي كه سرپرستي رصدخانه مراغه را بر عهده داشت كار ساخت آن را در سال 660 هجري قمري به پايان برد و دقيقا در همين تاريخ ساخت برج رادكان نيز كامل شد. در روز اول نوروز نور خورشيد ساعت هشت و 40 دقيقه در برج رادكان در ساعت 11 در برج كشمار و درست در نيمروز در رصدخانه مراغه با زاويه خاصي مي‌تابد.
آرين برج رادكان را بنايي بي‌مانند در دنيا دانست و اظهار داشت: اين بنا ويژگي‌هاي لازم را براي ثبت در فهرست جهاني دارد و بايد برج و محوطه اطراف آن را ساماندهي كرد. اكنون پرندگان در بعضي از دريچه‌هاي برج لانه كرده‌اند و نور از اين دريچه‌ها عبور نمي‌كند. همچنين باغداران اطراف، ديواري را ساخته‌اند كه پس از ساخت آن ديگر نمي‌توان غروب تابستان را رصد كرد. بنابراين بايد زمين و محوطه اطراف برج را براي كنترل زمان‌هاي خاص خريداري و خالي كرد. به علاوه، اين بنا با مشكل حفاران غير مجاز كه با فلزياب به جان ديوارها مي‌افتند و مردمي كه با زدن سنگ، آجرهاي بنا را خرد مي‌كنند نيز روبه‌رو است.
اين پژهشگر درباره ديگر ويژگي‌هاي برج رادكان، توضيح داد: ديوارهاي برج نوعي كرنش به داخل دارند؛ به اين معنا كه اگر همه ديوارهاي ديگر بر زمين عمود باشند، انداختن شاقول بر ديوارهاي رادكان نشان مي‌دهد كه بالاي ترك آن 10 سانتيمتر عقبتر از پايين است. همه نيم ستون‌هاي برج اين كرنش به داخل را دارند كه از نظر مهندسي، مساله مهمي است و هنوز براي آن جواب مشخصي پيدا نكرده‌ايم. شايد يكي از دلايل ايجاد اين كرنش برش سايه‌ها بوده؛ تا وقتي سايه‌ها از روي ترك‌ها جا به جا مي‌شوند، موازي آجرها شوند و شايد هم يك مساله اعتقادي بوده است.
وي اضافه كرد: ديگر ويژگي رادكان، آجرهاي هم‌اندازه آن است كه از نظر عرضي و ارتفاعي به اندازه يك دست است. اين امر داشتن يك معيار اندازه گيري براي ساخت آجر را نشان مي‌دهد كه در اندازه گيري‌هاي نجومي نيز بي تاثير نبوده است.
(دو تصوير بالايي پيوست‌شده به خبر به برج رادكان و دو تصوير پاييني به رصدخانه مراغه مربوط است).
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات