يك باستان‌شناس معتقد است كه مجموعه تپه‌هاي باستاني مارليك، آثاري براي كاوش دارند؛ با اين وجود، كشاورزان در آن منطقه به كشت محصولات خود مشغول هستند. محمدرضا خلعت‌بري در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اظهار داشت: «پيراقلعه» از جمله‌ي تپه‌هاي باستاني هم‌دوره با تپه‌ي مارليك است؛ اين تپه، محل استقرار اقوامي بوده كه گورستان آنها توسط دكتر نگهبان كاوش شده است. اكنون پيراقلعه شامل زمين‌هاي بايري است كه در اطراف آن كشاورزي مي‌شود. هرچند دكتر نگهبان آثاري را از معماري در پيراقلعه پيدا كرده بود؛ ولي از حدود 40 سال پيش در سطح زمين، هيچ اثري ديده نمي‌شود. وي كه سرپرست هيات كاوش محوطه‌ي باستاني «تول» تالش بوده است، با اشاره به اين‌كه كاوش در گورستان مارليك، از اين نظر كه مطالعات باستان‌شناسي استان گيلان را به مرحله‌ي تازه‌يي وارد كرد، اهميت دارد، به بيان تاريخچه‌اي از حفاري‌هاي انجام‌شده در مارليك پرداخت. به‌گفته‌ي خلعت‌بري، نخستين هياتي كه براي تهيه‌ي اطلس باستان‌شناسي كشور در سال 1339 به استان‌ها عازم شدند، گيلان را به‌عنوان اولين استان بررسي كردند؛ آن هيات، به سرپرستي دكتر محسن مقدم و عضويت علي حاكمي، منطقه‌ي ديلمان گيلان را مطالعه‌ي علمي باستان‌شناسي كرد. دكتر عزت‌الله نگهبان در آن سال‌ها، معاون فني اداره‌كل باستان‌شناسي بود و براي تهيه‌ي اطلس باستان‌شناسي به گيلان سفر كرد. هم‌زمان، شايعه‌هاي بسياري در مورد كشف اشياي عتيقه از تپه‌ي مارليك (چراغعلي) بين مردم پيچيده بود و درحالي‌كه شايعه‌ها ابعاد گسترده‌تري پيدا مي‌كرد، دكتر نگهبان توجه هيات كاوش ديلمان را به دو طرف سفيدرود رودبار، جلب كرد كه در نتيجه‌ي كاوش آن مناطق، محوطه‌هاي باستاني متعددي شناسايي شدند. وي با بيان اين توضيح كه تپه‌ي مارليك پيش‌از كاوش باستان‌شناسان به فردي به نام «چراغعلي» تعلق داشت و روي آن كشاورزي مي‌شد، ادامه داد: با شناسايي مارليك دو گمانه‌ي آزمايشي روي تپه زده شد كه در روزهاي نخستين كاوش، آثار بسيار ارزشمندي شامل چندين شيء مفرغي، طلايي و سفالي به‌دست آمد كه آن اشيا اهميت منطقه را مشخص كرد. پس‌از آن‌كه سرپرست هيات كاوش، گزارش خود را ارايه كرد، دكتر نگهبان از اهميت تپه مطلع شد و خود، سرپرستي هيات حفاري را برعهده گرفت؛ حفاري‌هاي دكتر نگهبان در مارليك از اوايل پاييز 1340 آغاز شد و پاييز 1341 نيز پايان يافت. در مدت آن 14 ماه، 53 گور از قبور سلاطين حاكم بر آن منطقه و آثار ارزشمند ديگري به‌دست آمد. آثار به‌دست آمده از مارليك به سلاطين اواخر هزاره‌ي دوم پيش‌از ميلاد و سده‌هاي آغازي هزاره‌ي اول پيش‌از ميلاد مربوط بود كه در دو طرف سفيدرود رودبار حكومت داشتند. هم‌چنين دكتر نگهبان با كاوش در آن منطقه به بقاياي اتاق‌هايي 8×3×4 دست يافت كه با آتش مهيبي سقف‌هاي چوبي آن‌ها فرو ريخته بود؛ او عنوان كرد كه آثاري به‌دست آمده به اقوامي مربوط است كه در آغاز عصر آهن زندگي مي‌كردند و زماني كه اقوام آريايي به داخل فلات ايران آمدند، آثار اقوامي ساكن در اين منطقه را به آتش كشيدند و خودشان در آنجا مستقر شدند؛ آن اقوام كه آريايي بودند، سلاح‌هاي مجهزي داشتند و توانستند زمين‌هاي منطقه را تحت تصرف خود درآورند. اين باستان‌شناس در ادامه گفت: دكتر نگهبان در آن زمان، اعلام كرد كه حفاري آن تپه به‌پايان رسيده است؛ او زمين‌هاي اطراف آن منطقه را خريداري كرد كه اسناد آن اراضي، به‌نام دولت شاهنشاهي ايران موجود بود و من، چند سال پيش، آن‌ها را براي دفتر حقوقي گيلان ارسال كردم تا وضعيت زمين‌ها مشخص شود. وي بيان داشت: به اين دليل كه دكتر نگهبان اعلام كرده بود، حفاري‌هاي مارليك كامل شده است و آثاري ندارد، هيچ كار ديگري در آن انجام نشد؛ تا دو سال پيش كه دكتر مستوفي ـ يكي از اعضاي هيات كاوش دكتر نگهبان ـ با اعلام اين‌كه آثاري در مارليك وجود دارد، 40 روز در آنجا كاوش كرد؛ اما هيچ اثري در مارليك به‌دست نيامد و پس‌از آن نيز پژوهش ديگري در آن منطقه انجام نشده است. خلعت‌بري در پايان، يادآور شد: مارليك مجموعه‌اي از تپه‌هاي باستاني است كه ثبت شده است و از آن‌ها حفاظت مي شود؛ ولي محوطه‌هاي اين مجموعه، زمين كشاورزي است و در آن‌ها، شالي‌كاري مي‌شود. به گزارش ايسنا، قبرها و آرامگاه‌هاي كشف‌شده در مارليك بيشتر از سنگ و گل ساخته و براي ايجاد آرامگاه‌ها از تخته‌سنگ‌هاي بزرگ طبيعي كه در سطح تپه وجود داشت، استفاده شده است. اغلب جسدها نيز با لباس رسمي و تزيينات كامل روي تخته‌سنگ و به پهلو قرار داده شده‌اند؛ در اين حالت، زانوها اندكي خميده بودند و همراه آن‌ها ظرف‌هاي تشريفات مذهبي، مجسمه‌ها، زيورآلات، اسلحه، ابزار و ادوات، ظرف‌هاي آشپزخانه و حتا اسباب‌بازي‌هاي كودكان دفن مي‌شد. دكتر نگهبان ساكنان اين منطقه را از اقوام هند و اروپايي و احتمالن قوم باستاني «ماردها» يا «امردها» دانسته است. خروج ناگهاني اقوام ساكن مارليك نيز به احتمال زياد براثر حمله‌ي ناگهاني اقوام مهاجم بوده كه دكتر نگهبان معتقد است آنها به سمت سيلك كاشان رفته و هم‌زمان با دوره ي سيلك B در آنجا ساكن شده‌اند. دكتر نگهبان از مفاخر كم‌نظير باستان‌شناسي ايران است. انتهاي پيام