علیرضا جعفری‌زند گفت: شهرهای مراغه، تبریز و سلطانیه با وجود آن‌که سه پایتخت متعلق به دوره‌ی ایلخانی‌اند، اما کم‌ترین تعداد آثار متعلق به آن دوره در این شهرها باقی مانده‌اند.

این باستان‌شناس در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با اعتقاد به این‌که وضعیت آثار تاریخی در این سه شهر اسفناک است‌، اظهار کرد: شهر مراغه نخستین پایتخت شاهان ایلخانی بود که هلاکوخان در آنجا حکومت می‌کرد. پایتخت بعد از مدتی به تبریز منتقل شد و در زمان اولجایتو به سلطانیه که اکنون جزو استان زنجان است،‌ انتقال یافت. اکنون در این سه شهر، آثار کمی از دوره‌ی ایلخانی باقی مانده است، ولی شهرهایی مانند اصفهان‌، یزد و کاشان از نظر آثار متعلق به آن دوران غنی‌ترند.

این مدرس دانشگاه با بیان این‌که تا کنون روی آثار متعلق به دوره‌ی ایلخانی پژوهش‌های زیادی انجام نشده است‌، ادامه داد:‌ برخلاف چیزی که تا کنون مطرح می‌شد، آثار متعلق به دوره‌ی ایلخانی در اصفهان از اهمیت خاصی برخوردارند.

وی گفت:‌ تا حدود سال 1330 خانه‌های بزرگ و اشرافی که به وراث می‌رسیدند به‌طور کامل تخریب نمی‌شدند، بلکه معمولا با بازسازی خانه‌ها‌، بخش‌های قابل استفاده مرمت می‌شدند. به همین دلیل، تعداد زیادی از خانه‌های تاریخی چند دوره‌ی مختلف را شامل می‌شوند.

او با بیان این‌که هیچ خانه‌ی اصیلی که همه‌ی عناصر آن به دوره‌ی ایلخانی متعلق باشد،‌ هنوز در کشور شناسایی نشده است،‌ اظهار کرد: در شهرهایی مانند اصفهان و یزد خانه‌های زیادی با قدمت سلجوقی وجود دارند که الحاق‌هایی از دوره‌ی صفویه دارند‌، حتا برخی از این بناها‌، فضاسازی‌هایی نیز دارند چون در گذشته، لودری برای پی کنی نبود و معمولا بناها کنار هم یا روی یکدیگر ساخته می‌شدند. بنابراین نباید فقط به ظاهر خانه‌های تاریخی اعتماد کرد.

جعفری‌زند بافت تاریخی شهرهای مانند یزد و اردکان را دارای بافت سالم‌تری نسبت به دیگر بافت تاریخی دانست و افزود: تا چند سال گذشته وضعیت این گونه بود و در سال‌های گذشته حتی بسیار از بناهای متعلق به سده‌ی هشتم هجری به دلیل بی‌توجهی تقریبا تخریب شده‌اند.

وی همچنین با اشاره به تخریب بخش‌هایی از بافت تاریخی اردکان در استان یزد از اوایل سال 91 گفت: بناهای تاریخی در اردکان، مانند یزد تقسیم‌بندی شده‌اند و براساس برخی پژوهش‌ها، معتقدم این خانه‌ها از نظر فرم به دورانی مانند ایلخانی و سلجوقی تعلق دارند.

او با اشاره به وضعیت آثار تاریخی تبریز و آثاری مانند مقبره‌ی نخستین ایلخان مغول مسلمان در تبریز بیان کرد: ربع رشیدی در تبریز یکی دیگر از بناهای متعلق به دوره‌ی ایلخانی است. اکنون بخش‌ اعظمی از این مجموعه‌ی دانشگاهی زیر خانه‌های مردم قرار گرفته، بنابراین پایگاه اصلی ایلخانان مغول در حال تخریب است.

این باستان‌شناس «ارگ علیشاه» متعلق به دوره‌ی ایلخانی را یکی دیگر از این آثار تاریخی دانست که به‌دلیل ساخت و ساز در کنار طاق آن، در حال نابودی است و گفت: برای ورود به «مسجد کبود» به‌عنوان یکی دیگر از آثار مربوط به دوره‌ی ایلخانی باید از یک پاساژ عبور کرد. وضعیت پایتخت ایلخانان به این صورت است‌، بنابراین شرایط دیگر مناطق و بافت‌های تاریخی را در کشور می‌توان به‌راحتی حدس زد.

جعفری‌زند با اشاره به ایجاد شدن یک سبک جدید معماری اسلامی بعد از پادشاهی «غازان‌خان» ایلخانی ادامه داد: بیشتر آثار تاریخی باقی‌مانده در کشور به دوره‌ی غازان‌خان به بعد متعلق است مانند مجموعه‌ی نطنز.

وی با تأکید بر این‌که در چند سال گذشته توجه زیادی به آثار و بناهای تاریخی نشده است، گفت: در چهار سال گذشته، امامزاده یحیی در زواره متعلق به دوره‌ی ایلخانی تخریب شد.

او بیشتر بناهای سالم باقی‌مانده‌ از دوره‌ی ایلخانی در کشور را بناهای مذهبی مانند امامزاده‌ها، مساجد و حتا مدارس دانست و اضافه کرد: امامزاده‌های باقی‌مانده از آن دوران کمتر شناخته شده‌اند.

انتهای پیام