متن گفت‌وگوی ایسنا با امیرمسعود شهرام‌نیا - مدیرعامل مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران - که در جریان بازدید از خبرگزاری دانشجویان ایران به مناسبت روز خبرنگار انجام شد در پی می‌آید.
- یکی از زیرمجموعه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که تغییر و تحولات ارزی بر روی آن تأثیر بیش‌تری می‌گذارد مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی است. با توجه به وضعیت پیش‌آمده چه برنامه‌هایی را در پیش خواهید گرفت و این موضوع چه تأثیری بر حضور ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی خواهد داشت؟ آیا سیاست‌های شما تغییر خواهد کرد؟
- اگر بگوییم تأثیری ندارد، قطعا درست نیست. علاوه بر این‌که شرایط ارزی خاصی برای کشور پیش آمده، رویکرد دولت صرفه‌جویی است. مشکلات جدی‌ای در وضعیت اقتصادی پیش آمده که طبیعتاً در بودجهها و سیاستگذاریهای مبتنی بر ردیف بودجه تأثیر گذاشته است. به تبع روی ما هم بی‌تأثیر نیست؛ با این تفاوت که در مجموعه وزارت ارشاد و معاونت فرهنگی بیشترین هزینه ارزی را ما مصرف می‌کنیم.
از ابتدای امسال جلسات متعددی را با دکتر جوادی (معاونت فرهنگی وزارت ارشاد) و دکتر صالحی (وزیر ارشاد) داشتیم و در این مورد بحث کردیم. حتی در مقطعی به خاطر این‌که رئیس‌جمهور صراحتا اعلام کرده در سفرهای خارجی و شرکت در محافل بین‌المللی صرفه‌جویی داشته باشیم، تصمیم گرفتیم حضور ایران را تعطیل کنیم. این گزینه روی میز قرار گرفت اما قاطبه دوستان مخالف بودند و دلیل‌شان این بود که بخشی از حضور ما در مجامع بین‌المللی نمادین است و حضور نداشتن ما پیام بدی را مخابره می‌کند. البته این به معنای این نیست که دلیل حضور ما آبروداری برای جمهوری اسلامی است، اما نرفتن ما تأثیر منفی می‌گذارد. قرار بر این شد هم به جهت کمی کاهش داشته باشیم، هم در صرفه‌جویی جدی عمل کنیم و هم این‌که سعی کنیم با افزایش کیفیت با وجود کمیت و صرفه‌جویی لطمهای به اثرگذاری اهداف‌مان نزنیم. تقریبا با این مبنا جلو رفته‌ایم و جدولی که برای امسال تنظیم شده مبتنی بر این هدف است. برای نمایشگاه کتاب فرانکفورت هم این سیاست مبنای عمل ما بوده است و بر اساس این نگاه برنامه‌ریزی کرده‌ایم. امیدواریم در عمل بتوانیم بر اساس آن عمل کنیم.
گمانم این است که تا پایان سال کاهشهایی را چه در متراژ حضور، چه در دفعات حضور و چه در تعداد نفرات اعزامی داشته باشیم. اما امیدوارم با برنامهریزیهایی که انجام شده لطمهای به کیفیت حضور و برنامه‌هایی که انجام می‌شود وارد نشود.
- در زمینه برگزاری نمایشگاه‌های استانی کتاب که همواره محل بحث بوده و موافقان و مخالفانی داشته تغییراتی خواهید داشت؟
- نگاههایی که به نمایشگاه‌های استانی شده بیشتر از تهران به سمت استانهاست. من مبدع این کار نبودم و به نحو دیگری اجرا میشد. توجه داشته باشید نگاه‌مان در مورد نمایشگاه‌های استانی به استان‌ها و شنیدن حرفهای آن‌ها باشد. قبول دارم در شیوه سنتی اداره نمایشگاه‌های استانی آسیبهایی به کتاب‌فروشی‌های استانی وارد میشد. ما بخشی از این آسیبها را شناسایی و سعی کردیم تا آن‌ها را برطرف کنیم و با تغییری که در شیوه اجرا و سیاست‌ها ایجاد کرده‌ایم به نظر می‌رسد توانستیم این آسیبها را به حداقل برسانیم. ولی از قبل مزایای فراوانی وجود داشت و دارد. تلاش‌مان این است که مزایا را تقویت کنیم تا به هرحال احساس نشود که تبعیض وجود دارد.
منظورم از نگاه استانی این است که در بسیاری از استانهای ما، فضای کتاب‌فروشی‌های موجود پاسخگوی نیاز جامعه کتابخوان یا حتی دانشجویان و دانشآموزان استان نیست. استان‌هایی داریم که تعداد کتابفروشیهایشان خیلی کم است و اگر تعداد عناوین را بشمارید در یک استان بزرگ در مجموع ۱۰هزار عنوان کتاب نمیتوان پیدا کرد، اما ما در نمایشگاه ۵۰هزار عنوان کتاب عرضه می‌کنیم.
برای این‌که مزیت‌ها را حفظ کنیم تا به کتاب‌فروشی آسیب نرسد چند کار انجام داده‌ایم؛ یکی از راه‌ها این است که بنهایی که در اختیار مردم قرار می‌دهیم در طول ایام نمایشگاه و حتی دو هفته بعد از نمایشگاه در کتاب‌فروشی‌های استان فعال است. در طول سال ۹۶ از مجموع یارانه تخفیف نمایشگاه‌های کتاب تقریبا حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد - که استان به استان متفاوت است - در کتاب‌فروشی‌ها مصرف شد. طبق بررسی‌های ما فروش کتاب در کتاب‌فروشی‌های استان در طول نمایشگاه افت پیدا نکرد بلکه به خاطر توزیع بن‌کارت‌ها افزایش هم داشت.
اتفاق دومی که در سال گذشته شکل گرفت و بنا داریم آن را ادامه دهیم این است که برخی از ناشران نمایندگانی را به استان‌ها می‌فرستادند تا کتابهایشان را عرضه کنند. ما ناشران دانشگاهی و آموزشی را تشویق کردیم تا فروش کتاب در استان را از طریق نمایندگی‌هایی که دارند انجام بدهند. از سال گذشته شاهد این هستیم که کتاب‌فروشی‌های استان‌ها، کتاب‌های ناشران دانشگاهی و آموزشی را عرضه می‌کنند اما در مورد ناشران عمومی و کودک مایل به این کار نیستیم زیرا یکی از برکات و مزایای نمایشگاه‌های استانی ارتباط رودرروی ناشران و مردم است. برای ناشران مهم است که با مردم تعامل داشته باشند و بازخورد بگیرند، اما این موضوع برای ناشران آموزشی و دانشگاهی خیلی مطرح نیست و می‌توانند به گردش مالی کتاب‌فروشی‌ها کمک کنند.
علاوه بر این‌ها، با زمانبندی نمایشگاه‌های استانی کتاب سعی کردیم کمتر به کتاب‌فروشی‌ها آسیب برسد. برخی ماه‌ها مانند ماه مهر برای کتاب‌فروشی‌ها مهم است. سعی کرده‌ایم تا می‌شود نمایشگاه را از مهر دور کنیم. البته مشکلی که داریم گاهی ادارات کل استان در این موضوع مقاومت می‌کنند و تمایل دارند نمایشگاه را به مهر و آبان بکشانند.
تابستان فصل مطالعه و بازبینی نمایشگاه‌های استانی ماست. برنامه‌هایی داریم و در جلساتی که تشکیل می‌دهیم بر روی آن‌ها کار می‌کنیم. در دور جدید نمایشگاه‌های استانی که از اواسط شهریور آغاز می‌شود تغییرات دیگری خواهیم داشت.
- موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی به خاطر گردش مالی‌ای که دارد مورد حساسیت است و از طرف رسانه‌ها رصد می‌شود. سیاست‌های شما در قبال این ماجرا چیست و شفافیت فعالیت‌های موسسه برای برطرف کردن ابهام‌ها چگونه است؟
- بُلد شدن گردش مالی موسسه به خاطر نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است. اگر نمایشگاه بین‌الملللی کتاب تهران را از موسسه جدا کنید در موسسات معاونت فرهنگی از رده اول تنزل پیدا کنیم و حجم معاملات مالی‌مان کمتر است.
درباره شفافیت هم من نمی‌خواهم بگویم خیلی شفاف بوده‌ایم و همه آمار و ارقام اعلام شده است. اما فکر می‌کنم از جمله فعالیت‌هایی که خیلی دقیق گزارش ارائه می‌دهد نمایشگاه کتاب تهران است. نمایشگاه کتاب تهران از پنج سال پیش به فاصله دو ماه از نمایشگاه، بیلان مالی نمایشگاه را روی سایت نمایشگاه قرار می‌دهد. بیلان دوره سی و یکم هم آماده شده و طی چند روز آینده بر روی سایت بارگذاری می‌شود.
ضمن این‌که طبق بخش‌نامه جدیدی که وزیر ارشاد ابلاغ کرده‌اند و اساسا بخش‌نامه دولت است، ما ملزم هستیم همه موارد را شفاف‌سازی کنیم و گزارش‌های مالی در مورد نمایشگاه‌های استانی و در مورد نمایشگاه‌های خارج از کشور را ارائه دهیم. حوزه هزینه‌کرد ما حوزه شفاف و روشنی است، خصوصا نمایشگاه‌های استانی و خارج از کشور مشخص است. ما قبل از این‌که به استانی برویم آمار و ارقام دقیق یارانه‌ای را که اختصاص می‌دهیم اعلام می‌کنیم. زمانی که می‌گوییم یک میلیارد تومان به این معنا است که ۲۰ درصد یارانه است و ۸۰ درصد را مردم تأمین می‌کنند. از ۲۰ درصد هم ۱۰ درصدش را استان تامین می‌کند و ۱۰درصدش را ما. ما دقیق می‌دانیم برای یک میلیار تومان ۱۰۰ میلیون تومان یارانه می‌دهیم. حتی آمادگی داریم عددهای دیگر را اعلام کنیم؛ این‌که مثلا چند نفر به نمایشگاه رفته‌اند، هزینه اقامت در هتل، هزینه بار و... که همه مشخص است و محاسبه‌شان دشوار نیست. در نمایشگاه‌های خارج از کشور هم همین است. ما ملزم هستیم همه هزینه‌های نمایشگاه کتاب فرانکفورت را اعلام کنیم و اعلام خواهیم کرد. عمده هزینه ما اجاره غرفه است. بدون آن‌که هزینه را اعلام کنیم می‌توانید به سایت نمایشگاه فرانکفورت بروید، آن‌جا آمار و ارقام دقیق قیمت غرفه مشخص است و می‌توان محاسبه کرد. سایر هزینه‌ها مانند هزینه‌های ماموریت خارج از کشور تابع آیین‌نامه سفرهای خارجی است و مطلقا اجازه نداریم بیشتر از آیین‌نامه هزینه کنیم، یعنی اگر کارمندی بخواهد به خارج از کشور اعزام شود ملزمیم مطابق آیین‌نامه ماموریت‌های خارجی عمل کنیم.
فکر می‌کنم در شرایط کنونی شفافیت وجود دارد اما این قول را می‌دهیم، که قول شخصی من نیست، بلکه الزاماتی است که از طرف دولت ایجاد شده، هزینه‌کردها را اعلام کنیم و ان‌شاءالله اعلام خواهیم کرد.
انتهای پیام
نظرات