به گزارش ایسنا، کارخانه ریسندگی و بافندگی جَنوبْ یزد به بنیانگذاری رضا صراف‌زاده یزدی ـ نماینده این شهر در مجلس شورای ملی و شهره به مارشال مجلس ـ در سال ۱۳۲۹ خورشیدی تأسیس شد. محصول کارخانه طبق آمارهای موجود ۹۰۰ بقچه بود و نزدیک به ۷۰۰ نفر در آن شاغل بودند. این کارخانه با مساحت ۴۵ هزار و ۵۰۰ مترمربع و زیربنای ۱۳ هزار و ۶۵۰ مترمربع با فضاهای اصلی، فرعی، جانبی و خدماتی که برج بلند تهویه آن با معماری که تداعی‌کننده بادگیرهای یزد است، در سال ۱۳۵۷ با حکم دادگاه انقلاب مصادره شد و تا سال ۱۳۸۰ در اختیار بنیاد مستضعفان بود و بعد از آن هم تعطیل شد.

در سال ۱۳۹۴ شهردار وقت یزد خبر داد که کارخانه جنوب یزد که روزگاری یکی از قطب‌های نساجی این دیار بود و چند سالی هم از تعطیلی آن می‌گذرد، با مصوبه شورای اسلامی شهر یزد، توسط شهرداری یزد از بنیاد مستضعفان به مبلغ ۳۶ میلیارد تومان خریده شده است. پول خرید کارخانه به این شکل پرداخته می‌شود مبلغ ۸ میلیارد تومان آن نقدا و ۲۰ میلیارد تومان به صورت زمین و ۸ میلیارد تومان باقی مانده نیز در موقع انتقال سند به بنیاد مستضعفان.

در سال ۱۴۰۱ بنیاد مستضعفان با مصوبه پرویز فتاح که آن زمان رئیس بنیاد مستضعفان بود، تصمیم می‌گیرد بخشی از فضای این کارخانه را به موزه تار و پود یا فرش، تبدیل کند. به همین دلیل کارخانه جنوب در سال ۱۴۰۲ از سوی شهرداری یزد به مؤسسه فرهنگی موزه‌های بنیاد مستضعفان به منظور بهره‌برداری موزه‌ای به مدت ۵۵ سال واگذار می‌شود.

مرمت یکی از ساختمان‌های این کارخانه به وسعت حدود ۶ هزار متر از تابستان ۱۴۰۲ آغاز شده و اکنون درحال تجهیز است. هنوز زمان دقیقی برای افتتاح این موزه اعلام نشده است. با این وجود گفته می‌شود ۹۵ درصد کار موزه پیشرفت داشته است. کارگران نیز این روزها سخت مشغول کارند تا فاز نخست این موزه تا پایان سال افتتاح شود.

اما کارخانه جنوب که زمانی مهم‌ترین کارخانه ریسندگی در جنوب ایران به شمار می‌آمد، قرار است تبدیل به چه موزه‌ای شود؟ طبق طرح موسسه فرهنگی موزه‌های بنیاد مستضعفان، در موزه تار و پود قرار است فرش‌ها و قالیچه‌هایی از دوره قاجار و متأخر و همچنین پارچه‌هایی از زمان آل بویه و اواخر قاجار، ترمه، دارایی و انواع و اقسام دست‌بافته‌ها از مناطق کویری، مرکزی و نیمه جنوبی ایران، به نمایش گذاشته شود.

در کنار این دست‌بافته‌ها، قرار است خیمه‌گاه خاندان قاجار که مرمت شده است، در بخشی از موزه به نمایش درآید.

تمام این دست‌بافته‌ها از مخزن بنیاد مستضعفان به این موزه منتقل خواهد شد.

در بخش دیگری، دارهای قالی علم شده و کارگاه‌های پارچه‌بافی نیز شبیه‌سازی شده است که افزون بر نمایش شیوه بافت قالی و پارچه، امکان مشارکت و تعامل بازدیدکننده در فرآیند تولید دست‌بافته‌ها را فراهم می‌کند. مظفری‌زاده، پژوهشگران صنایع دستی که مسئولیت آماده‌سازی این بخش از فضای موزه را دارد، می‌گوید: مولاژ برخی از دستگاه‌های بافندگی مانند ترمه و قالی، ساخته شده و با تکنولوژی ۱۸۰ سال پیش آماده بهره‌برداری است. قرار است بافنده‌های متخصص پشت این دستگاه‌ها بنشینند و پارچه‌هایی که از یاد رفته است، احیا کنند.

این پژوهشگر و طراح دارهای قالی در موزه تار و پود اضافه می‌کند: ۱۳ دار و کارگاه توسط تیم متخصص مطالعه به همان سبک و سیاق قدیمی ساخته و جانمایی شده است. برخی از آنها مانند لبافی‌بافی دیگر وجود ندارد اما اینجا می‌توان آن را هم دید و هنرمندی قرار است این دست‌بافته را تولید کند.

در کارخانه ریسندگی، دستگاه‌هایی وجود داشت که پس از نقل و انتقال، بخشی از آنها فروخته شده است اما گفته می‌شود تعدادی از آن دستگاه‌ها باقی مانده است که قرار شده در موزه تار و پود به نمایش گذاشته شود.

تاریخچه شفاهی کارخانه ریسندگی یزد به عنوان مهم‌ترین مرکز تولید ریسندگی و بافندگی در جنوب کشور نیز تدوین شده و قرار است به عنوان یک سند مهم معرفی شود.

کارخانه جنوب یزد با معماری بومی این منطقه که بیش از ۷۰ سال است دوام آورده و از این نظر، اثری شاخص به شمار می‌آید، در خیابان آیت‌الله کاشانی یزد، روبروی پارک هفتم تیر و در کنار موزه نور روشنایی (قصر آینه) واقع شده است.

انتهای پیام