به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، حجت‌الاسلام سیداحسان رفیعی‌علوی در این اجلاس، گفت: در جهانی که گفتمان حقوق بشر طی دهه‌های اخیر، عمدتاً در چارچوب جریان یکجانبه گرایی غالب و در سایه تصرفات تفسیری خاصی از ماهیت انسان شکل گرفته است، ضرورت بازاندیشی ریشه‌ای در مبانی این گفتمان، بیش از هر زمان دیگری رخ نموده است.

وی افزود: اینجا، باید صراحتاً تأکید کنیم که مقصود از «شرق» در این رهیافت، صرفاً یک قلمرو جغرافیایی محدود نیست؛ بلکه شرق، جغرافیای فرهنگی عظیمی است به وسعت پنج قاره؛ پهنه‌ای که انسان فرهنگی در آن، زیستی معطوف به صلح، کرامت، تنوع و همزیستی شرافتمندانه را تجربه کرده است.

رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) با تاکید بر اینکه حقوق بشر شرقی، نه پروژه‌ای منطقه‌ای، بلکه تلاشی برای بازاندیشی حقوق بشر در مقیاس جهانشمول و متناسب با تنوعات تمدنی و ارزش‌های مشترک انسانی است، ابراز کرد: حقوق بشر مدرن، در مقام حدوث، بر مبنای تصویری لیبرال و سکولار از انسان بنیاد نهاده شد؛ تصویری که انسان را گسسته از پیوندهای سنتی، اجتماعی و مسئولیت‌های اخلاقی تصویر می کرد.

رفیعی‌علوی افزود: توسعه این گفتمان، نه به اتکای قدرت استدلالی خویش، بلکه به پشتوانه هژمونی قدرت های مسلط صورت گرفت و اینک، با دو بحران بنیادی مواجه است؛ نخست، بحران مشروعیت فرهنگی که در بسیاری از جوامع، حقوق بشر رایج دیگر بازتاب دهندهی واقعیات معنوی و تمدنی آنان نیست و دوم، بحران کارآمدی عملی که در آن حقوق بشر رایج، در قبال فجایع گسترده انسانی، جنگ‌ها، مهاجرت‌های اجباری و خشونت های ساختاری، نتوانسته پاسخی شایسته و کارآمد عرضه کند.

وی با بیان اینکه رهیافت شرق فرهنگی، با پایبندی به اصول کرامت ذاتی انسان، عدالت فراگیر، همبستگی اجتماعی و مسئولیت پذیری اخلاقی، چشم اندازی نوین در عرصه بازآفرینی حقوق بشر جهانی ارائه می دهد، ادامه داد: این رهیافت بر چهار رکن بنیادین استوار است: اول؛ اصالت فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در تعریف هویت انسانی و حقوق او، دوم؛ پیوند وثیق میان حقوق و مسئولیت‌های اجتماعی، اخلاقی و تمدنی، سوم؛ بازتعریف کنشگران حقوق بشر، با گشودن میدان برای جوامع دینی، فرهنگی و تمدنی و چهارم؛ نهادسازی حقوقی برای کنشگری مؤثر ادیان، فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در توسعه حقوق بشر جهانی، و فراهم آوری امکان حمایت معنوی آنها از گفتمان حقوق بشر.

رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به اینکه بی گمان راهی که پیش روی ماست، راهی است دشوار، پرپیچ و خم و البته امیدبخش، ابراز کرد: تحقق آرمان‌های حقوق بشر بر مبنای عدالت و کرامت انسانی، مستلزم ایجاد همبستگی پایدار و سازنده میان تمدن‌ها و ادیان، نقش آفرینی نخبگان فکری و علمی، و بازخوانی ریشه‌ای نقاط تنش و اختلاف در روابط میان فرهنگ ها بر پایه انسان فرهنگی و عدالت تمدنی است.

رفیعی‌علوی همچنین، گفت: ما نیازمند برپایی هرمنوتیکی عملی برای چندجانبه گرایی فرهنگی هستیم؛ هرمنوتیکی که بر اصول عدالت، کرامت ذاتی انسان و همزیستی محترمانه تمدن‌ها استوار شود. این مسیر اگرچه دشوار است، اما نمی توان و نباید از گفت وگو، تعامل خالق و گشودگی در برابر دیگر فرهنگ ها هراس داشت.

وی اجلاس بین‌المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی را فراتر از یک نشست علمی دانست و گفت: این رویداد، آغاز یک کنشگری راهبردی در سطح حقوق بین‌الملل بشری است. مدلی که با تولید استدلال‌های عمیق، نظام‌مند و بومی در حقوق بشر بر پایه رهیافت شرق فرهنگی، به دنبال آن است که به تدریج، اصول و ارزش‌های این رهیافت را در ساحت قواعد آمره بین‌المللی و عرف های نوظهور بین المللی تثبیت کند.

رئیس دانشگاه باقرالعلوم در ادامه بیان کرد: رسالت جمع حاضر، نه صرفاً در نقد گذشته، بلکه در ساختن آینده ای نو برای حقوق بشر جهانی است؛ آینده‌ای که در آن، کرامت، عدالت، تنوع و معنویت انسانی، در کانون نظم حقوقی بین‌الملل قرار گیرد. اینجا و اکنون، ما با یک فرصت تاریخی رو به رو هستیم؛ فرصتی که اگر با خردورزی، تدبیر، صبر و عزم راسخ همراه شود، خواهد توانست افق‌های تازه ای بر پهنه تاریخ بگشاید. 

باسیروا آسومان رئیس فراکسیون مسلمانان کشور اوگاندا نیز در این مراسم با بیان اینکه این رویداد بسیار مهم است چرا که چشم‌انداز زیبایی از حقوق بشر را ترسیم می‌کند، درباره نقش دین در موضوع حقوق بشر گفت: در شرق باورها و ادیان مختلفی ظهور و بروز کرده‌اند، دین اسلام، هندوییسم، بودیسم و دیگر ادیان تنها بخشی از ادیان در شرق هستند که برای مدت‌های طولانی حضور داشتند. برای مثال دین اسلام بیش از ۱۴۰۰ سال قبل در شرق ظهور کرد.

 با بیان اینکه در شرق ۶ دین بزرگ وجود داشته است، افزود: ادیان خیلی قبل‌تر از آنچه امروز به عنوان نظام حقوق بشر شناخته می‌شود به این موضوع پرداخته‌اند؛ در اسلام حقوق بشر از فرموده‌های خداوند متعالی است.

رئیس فراکسیون مسلمانان کشور اوگاندا سپس با تاکید بر اینکه مسلمانان یکی از منابع مهم در حقوق بشر بودند، اظهار داشت: اصول مربوط به حقوق بشر را می‌توانیم از قرآن کریم و احادیث استخراج کنیم و دین ما اسلام مقدم‌تر نسبت به سایر ادیان در حوزه حقوق بشر است؛ اینکه گفته می‌شود حقوق بشر از غرب شروع شده است یک تعبیر غلط است.

آسومان سپس گفت: حقوق بشر همیشه وجود داشته است و برای مثال چیزی که به آن حقوق بشر مدرن می‌گویند نه در سال ۱۹۴۸ میلادی یا ۱۹۵۱ و ۱۹۶۶ به وجود نیامده است بلکه در ادیان ما وجود داشته است، برای مثال ماده یک حقوق بشر که درباره کرامت انسانی صحبت می‌کند یا مواد دیگر از حق زندگی و امنیت و اینها صحبت می‌کنند مسائلی است که از ۱۴۰۰ سال قبل اسلام درباره‌اش صحبت کرده است. 

رئیس فراکسیون مسلمانان کشور اوگاندا با اشاره به اینکه غربی‌ها خیلی بعدتر درباره این موضوعات صحبت کردند و مفهوم حقوق بشر مربوط به غربی‌ها نیست، تاکید کرد: بنابراین ما نباید دنباله‌رو آنها در زمینه حقوق بشر باشیم؛ به خصوص ما که از جهان شرق هستیم، حتی ما که از آفریقا هستیم نیز باید چنین قاعده‌ای را رعایت کنیم. در منطقه آفریقا سنت‌ها همیشه در حوزه حقوق بشر فعال بوده‌اند. 

وی ادامه داد: حقوق بشر اصولی جهان شمول دارد اما شامل جنبه‌هایی نیز می‌شود که در هیچ‌جایی مشابه آن وجود ندارد، بنابراین باید به تفاوت‌ها باید احترام گذاشته شود و در قوانین بین المللی این حوزه نیز چنین می‌بینیم.

رئیس فراکسیون مسلمانان کشور اوگاندا با بیان اینکه می‌توانیم در این خصوص یک کنوانسیون داشته باشیم و مواردی که با آنها موافق نیستیم و یا ملاحظات‌مان را نسبت به آنها یادداشت کنیم؛ برای مثال غرب از فرهنگ همجنس گرایی حمایت و توصیه می‌کند، اما این مساله حقوق بشری نیست بلکه برخلاف آن است ولی آنها چنین موضوعی را ترویج می‌کنند.

وی با بیان اینکه درباره چنین نظر و مخالفتی درباره اینکه همجنس گرایی مساله‌ای حقوق بشری نیست، من را به خیلی کشورها راه نمی‌دهند، افزود: چرا که معتقدم هموسکشوال (هم جنسگرایی) را در قانون اوگانادا به رسمیت نشناختنم و با آن مخالفم. برای همین دیدگاه نمی‌توانم به آمریکا، اروپا و بسیاری کشورها سفر کنم، حتی به عنوان عضو پارلمان کشور اوگاندا. 

راشد بن حمد البلوشی رئیس فراکسیون مسلمانان کشور اوگاندا گفت: رهیافت شرقی شامل دیدگاه‌ها و نگرش فرهنگ‌های متنوع آسیایی، خاورمیانه، کنفوسیوسی و هندی هستند که در مقابل تفکر لییبرالی غربی قرار می‌گیرد که بر فرد محوری تکیه می‌کند و برخلاف تمدن‌های شرقی حقوق جماعت و گروه‌ها را نادیده می‌گیرد.

رئیس کمیته حقوق بشر سلطنت عمان سپس با بیان اینکه در تفکر شرقی 4 اصل داریم، درباره این ارکان چنین توضیح داد: تمرکز بر جماعت قبل از شخص و فردیت، ادغام حقوق و تکالیف با یکدیگر، مرجعیت معنوی و رکن آخر انقدری که دیدگاه اسلامی نسبت به فردیت غربی دارد؛ فردیت غربی از نگاه اسلام باعث از هم پاشیدگی خانواده و ضعف اخلاقی شده است.

رئیس کمیته حقوق بشر سلطنت عمان با بیان اینکه اگر به طور خلاصه رهیافت شرقی و غربی را مقایسه کنیم، در نگاه لیبرال غربی مرجعیت حقوق متعلق به لیبرال غربیست اما در شرق اخلاق و شریعت دارای مرجعیت است، افزود: در نگاه غربی آزادی مطلق است اما در نگاه اسلامی آزادی محدود و توام با شرع و جامعه است. در نگاه غرب اولویت با فرد است اما در اسلام با اولویت بر جماعت است. همچنین در غرب اولویت با حقوق است اما در نگاه اسلامی و شرق حقوق و تکالیف یک توازنی دارند.

البلوشی سپس درباره اجلاس بین المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی اظهار داشت: اهمیت اجلاس در چند موضوع قابل تعریف است؛ اول اینکه رویداد در کشور ایران برگزار می‌شود که تلاش دارد یک الگوی جایگزین برای تفکر بین المللی (مبتنی بر نگاه غربی) ایجاد کند. دوم این کنفرانس تلاش دارد مواضع کشورهای اسلامی و شرقی را یکسان کند و از سویی تلاش دارد تا از هویت فرهنگی و دینی حمایت کند و چالش‌هایی داخلی که با آن مواجه هستیم را بتواند حل و فصل کند.

وی با اشاره به تجربه سلطنت عمان و ریشه‌های تاریخی و فرهنگی این کشور در حوزه حقوق بشر تصریح کرد: نگاهی به تاریخ این کشور نشان می‌دهد عمان نگاهی متعادل دارد؛ تاریخ عمان از هند تا شرق آفریقا با فرهنگ‌ها و تمدن‌های گوناگونی برخورد داشته و از فرهنگ‌های مختلف هندی، آسیایی و حتی ایرانی تاثیر داشته است.

رئیس کمیته حقوق بشر سلطنت عمان خاطر نشان کرد: با این نگاه که اشاره شد، سلطنت عمان برای زنان جایگاه ویژه‌ای قائل بوده است و زنان در تجارت این کشور حضور داشتند و پست‌های سیاسی و اداری مختلفی در این کشور را به دست آوردند.

البلوشی در ادامه، درباره تعهداتی که سلطنت عمان در حوزه حقوق بشر در عرصه بین‌الملل دارد نیز این‌طور گفت: این کشور هفت توافق حقوقی بین المللی از جمله موارد اصول نه گانه حقوق بشر را پذیرفته و به آنها ملحق شده است، البته در بعضی موارد تحفظاتی نیز داشته است. به خصوص جاهایی که این توافقات با شرعیات در تعارض بودند. سلطنت عمان با توجه به قانون اساسی این کشور تاکید می‌کند که توافقات بین المللی جزء قوانین داخلی کشور محسوب می‌شوند بعد از اینکه در مجلس کشور مورد تصویب قرار می‌گیرد.

رئیس کمیته حقوق بشر سلطنت عمان در پایان با اشاره به اینکه سلطنت عمان یک الگوی برجسته در خصوص حقوق بشر ارائه کرده که مبتنی بر آرامش، صبر و احترام به فرهنگ‌های مختلف است، تاکید کرد: تجربه عمان در حوزه حقوق بشر منجر به این شده تا اصلاح حقوقی ناشی از اقدامی از داخل کشورهای خودمان است و باید با حکمت محقق شود؛ در سلطنت عمان نگاه اعتدالی باعث شده تا ما از فشارهای ناگهانی که از سوی کشورها اعمال می‌شود محفوظ بمانیم و توانستیم مفهوم حقوق بشر را بازسازی کنیم.

نخستین اجلاس بین‌المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی به همت دانشگاه باقرالعلوم(ع) و با همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، با حضور ۴۰ میهمان بین‌المللی از ۲۲ کشور از ۸ و ۱۰ اردیبهشت ماه سال جاری در تهران، قم و اصفهان برگزار می‌شود.

انتهای پیام