به گزارش ایسنا، اسکندر مختاری طالقانی، پژوهشگر میراث معماری و شهرسازی در این بازدید، با اشاره به پیشینه نام‌گذاری روز تهران گفت: «چهاردهم مهر به عنوان روز تهران نام‌گذاری شده و اخیراً شورای فرهنگ عمومی استان تهران نیز آن را تصویب کرده است. حدود ۱۰ تا ۱۲ سال پیش، این اقدام برای توجه بیشتر به هویت تاریخی و فرهنگی شهر آغاز شد. امروز ما در چشمه‌علی گرد آمده‌ایم؛ زیرا تهران بر بستر همین نقطه شکل گرفته است، اینجا قلب تهران است. هدف ما این است که توجه همگان را جلب کنیم به اینکه این قلب از کار افتاده اما هنوز قابل احیاست. می‌توان آب چشمه‌علی را، که سه سال است خشک شده، دوباره به مسیر اصلی‌اش بازگرداند تا هم به شهر و هم به آیندگان تعلق گیرد.»
او ادامه داد: «چشمه‌علی فقط یک منبع آب نیست، بلکه کهن‌ترین هسته سکونت در فلات مرکزی ایران و بخشی از حافظه جمعی شهر تهران است. توسعه شهری نباید به قیمت نابودی چنین میراثی تمام شود. متأسفانه در پنج سال گذشته، با بی‌توجهی به بافت زمین و تاریخ منطقه، مسیرهای طبیعی آب مسدود شده و حیات این چشمه از میان رفته است. این همان توسعه کور است که فقط سازه را می‌بیند و از جان شهر غافل است.»
مختاری با تأکید بر ضرورت بازنگری در رویکردهای توسعه شهری افزود: «ما باید بیندیشیم که به آیندگان چه خواهیم گفت؟ این چشمه در زمان ما خشک شده است. اینکه بگوییم چه کسی مقصر بود، کافی نیست و چیزی از مسئولیت ما کم نمی‌کند. مهم این است که ببینیم خودمان چه می‌کنیم. رم هزاران چشمه دارد و همگی فعال‌اند، پاریس نیز چنین است. در هر جا که چشمه‌ای وجود دارد، در کنار آن یادمانی نیز ساخته شده است. اما ما در حق چشمه‌علی کوتاهی کردیم. هرگاه خواستیم دستی به سر و رویش بکشیم، کار را سپردیم به کسانی که آگاه نبودند و از دل آن هیچ ارزشی خلق نشد.»
این پژوهشگر میراث معماری با انتقاد از پروژه‌های ناهماهنگ با بافت تاریخی منطقه گفت: «یک طرح هندسی آوردند و در محیطی ارگانیک نشاندند، نتیجه‌اش ناهماهنگی و آسیب بود. چشمه با همه زخم‌هایی که خورده بود، هنوز زنده بود، اما ما جلوی حیاتش را به بهانه توسعه گرفتیم. برای من فرقی ندارد که علت خشک‌شدن، مترو باشد، کور شدن قنات‌ها یا ساخت‌وسازهای غیرمجاز، همه این‌ها یک معنا دارد، سستی و بی‌توجهی. باید این مسیر را به نقطه آغاز بازگرداند.»
در این گردهمایی چهره‌هایی چون ابوالحسن میرعمادی (از معماران نسل اول و از نخستین مرمت‌گران بناهای تاریخی پیش از انقلاب)، گیتی اعتماد (از پیشکسوتان برجسته شهرسازی ایران و استاد دانشگاه)، علیرضا قهاری (معمار و شهرساز و از اعضای موسس انجمن مفاخر معماری ایران)، انوشه منصوری (از بنیان‌گذاران انجمن مفاخر معماری ایران و مؤسسه مطالعات تهران کلان‌شهر)، فرانه ریاحی (معمار و شهرساز و عضو هیأت مدیره مؤسسه تهران)، احمد سعیدنیا (استاد پیشکسوت و مؤلف کتاب بنیان‌های شهر و شهرسازی در ایران) و همچنین پرشیا قره‌گوزلو از معماران جوان کشور حضور داشتند.
اسکندر مختاری با اشاره به هم‌نشینی نسل‌های متفاوت در این رویداد گفت: «ما امروز ترکیبی از نسل‌های مختلف هستیم، پیشکسوتان با تجربه و جوانان با انگیزه. این هم‌نشینی می‌تواند نویدبخش حرکتی تازه برای ارتقای کیفیت زندگی در شهر و بازگرداندن روح به کالبد تهران باشد.»
مستنداتی داریم که نشان می‌دهد مترو از ابتدا می‌دانسته مسیر آب چشمه‌علی از همین ناحیه عبور می‌کرده است
محسن سعادتی، رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرری نیز با حور در میان این جمع درباره آخرین وضعیت چشمه علی توضیح داد: «من برای پیگیری مسئله خشک‌شدن چشمه‌علی، به دادستانی رفتم و با نماینده دادستان دیدار داشتم. قرار شد یک جلسه تخصصی میان حوزه میراث فرهنگی و نماینده دادستانی برگزار شود تا مستندات مربوط به این موضوع ارائه شود. ما مستنداتی در دست داریم که نشان می‌دهد شرکت مترو از ابتدا می‌دانسته مسیر آب چشمه‌علی از همین ناحیه عبور می‌کرده، اما با وجود آگاهی از این موضوع، مسیر خط مترو را دقیقاً از وسط این مسیر آبی عبور داده‌اند. در گزارش رسمی خودِ شرکت مترو نیز آمده است که «راه آب چشمه‌علی از همین نقطه رد می‌شده و ما تونل را از بستر آن عبور دادیم.»
او افزود: «بر همین اساس قرار شد جلسه‌ای تخصصی میان مسئولان میراث فرهنگی و مدیران مترو برگزار شود تا دلایل این اقدام بررسی و برنامه احیای چشمه مشخص شود. دادستانی نیز برای بررسی دقیق‌تر موضوع، مشاوری بی‌طرف انتخاب کرده است تا داده‌ها و اطلاعات لازم را از منطقه جمع‌آوری و تحلیل کند و مشخص شود عامل اصلی این خشکیدگی چیست، مترو بوده، چاه‌های اطراف یا عوامل دیگر.»
ایسنا در روزهای آینده، مبسوط اظهارات پیشکسوتان، استادان و پژوهشگران برجسته معماری و شهرسازی حاضر در چشمه علی را منتشر می‌کند.
انتهای پیام
نظرات