این مترجم زبان ترکی در گفت‌وگو با ایسنا درباره ترجمه جدید خود «عمه رزا» نوشته سوگی سویسال و اینکه برای اولین‌بار این نویسنده ترک در ایران معرفی می‌شود، گفت: روال کاری من همین‌طور است و کارهای قبلی من هم همین‌طور بود و برخی نویسنده‌های ترک را برای اولین‌بار معرفی کرده‌ام. دغدغه این ‌شکلی دارم که به جای نویسنده‌های پرفروش، نویسنده‌هایی را که واقعاً به لحاظ ادبی و هنری خوب هستند، لحاظ کنیم.

او سپس درباره سوگی سویسال گفت: دو یا سه محور می‌شود برای کارهایش در نظر گرفت؛ یکی اینکه در ترکیه جزء نویسنده‌های آوانگارد حساب می‌شود؛ یعنی جزء اولین کسانی که به اصطلاح به ادبیات مدرن می‌پردازند و برای همین قالب عمده کارهای او نوولا (رمان کوتاه) است. این نویسنده جوان‌مرگ هم شده است و خیلی از منتقدان می‌گویند خیلی حیف شد، اگر می‌ماند و می‌نوشت شاهد شاهکارهایی از او بودیم. 

غریب افزود: اولین ویژگی سویسال مدرنیته است، داشتن نگاه مدرن به همه چیز در یک جامعه سنتی. البته مادر سویسال آلمانی و پدرش ترک است. او متولد آلمان است و در آنجا زندگی کرده است و بعد به ترکیه برمی‌گردد بنابراین ما با یک نویسنده مدرن با تحصیلات مدرن در یک جامعه سنتی که خیلی شبیه کشور ماست، روبه‌رو هستیم. سویسال به لحاظ فکری سوسیال دموکرات است به همین دلیل در آثارش به مسائل اجتماعی توجه بسیاری دارد. سبک نویسندگی‌اش هم رئالیسم اجتماعی است بنابراین دغدغه اول او مسائل اجتماعی است. از طرف دیگر او فمینیست است، پس از بین این مسائل اجتماعی، مصائب زنان بیشتر توجهش را جلب می‌کند که این موضوع هم خیلی شبیه جامعه ماست.

این مترجم سپس گفت: با توجه به رویکرد فکری‌اش سویسال اذیت می‌شود زیرا آن زمان رویکرد سیاسی ترکیه کاملا برعکس بود. او یک فمینیست بود که این مسئله در ترکیه خیلی چالش‌برانگیز بود و به زندان می‌افتد، بارها تبعید و ممنوع‌القلم می‌شود، اما در زندان هم ادامه می‌دهد و با زنان زندانی مصاحبه می‌کند و نتیجه‌اش کتاب می‌شود. در مجموع می‌توانیم بگوییم مضمون اصلی همه کارهای او بدون استثنا مسائل اجتماعی و مسائل زنان است.

او با اشاره به اینکه نویسندگان دیگری داریم که به مسائل اجتماعی و زنان می‌پردازند، درباره وجه تمایز سویسال با دیگر نویسنده‌ها گفت: او با توجه به مرامش به رئالیسم اجتماعی می‌پردازد و بنابراین خیلی واقع‌گرایانه می‌پردازد و همه کارهایش  همین‌طور است، حتی کارهایش با واقعیت نسبتی هم دارد. سویسال در مصاحبه‌اش گفته بود  «عمه رزا» بسیار شبیه خاله خودش است. او در شخصیت‌پردازی‌ها، طرح و پیرنگ کارهایش به واقعیت ملموسی که خودش با آن‌ها درگیر است، می‌پردازد و آشکارا آن را می‌گوید.

عین‌له غریب با بیان اینکه سویسال شخصیتی آیرونیک  و فلسفی دارد، گفت: مباحثی را که در خاورمیانه عادت داریم با اشک و آه و گریه و داد و بیداد مطرح کنیم، سویسال با یک آیرونی‌ آن را به هجو و هزل می‌کشد و با شوخ‌طبعی خاصی آن‌ را بیان می‌کند. علاوه بر این دغدغه‌هایش خیلی اگزیستانسیالیستی هستند، دغدغه‌های بنیادینی که در طول تاریخ بشر بوده، هست و خواهد بود اما او شبیه افلاطون و سقراط این مباحث بسیار بنیادین را بسیار بسیار ساده مطرح می‌کند. شاید شبیه سعدی، سهل و ممتنع  است. اگر قسمت‌هایی از این نوولای «عمه رزا» یا دیگر کتاب‌هایش را جدا کنیم، شاید خیلی‌ها فکر کنند قسمتی از یک کتاب کودک است؛ یعنی جملات بسیار ساده، کاملا آگاهانه  و به دور از صناعات ادبی است و دشوارنویسی‌های رایج را ندارد. جالب چیزی است که ما درباره داستان به آن عادت‌ کرده‌ایم که درست نقطه مقابل مضمون‌هایی است که این نویسنده ترک به آنها می‌پردازد. تصور کنید او از دردهای اگزیستنس زنانه در یک جامعه سنتی تا خرخره مردسالار می‌نویسد و خود شخصیت «عمه رزا» در طول داستان از طرف همه مردهای خانواده‌اش، شوهر، پدر و مسئولان مدام تا حد مرگ اذیت می‌شود اما بسیار انسان شوخ‌طبعی است، کلاً مزاح می‌کند و همه چیزها را به هجو می‌کشد و به ساده‌ترین شکل ممکن به زبان می‌آورد. به نظرم این فرمولی است که بهتر است ما هم در جامعه‌مان، نویسندگان و روشنفکرهایمان به کار بگیرند.

 او درباره اینکه چرا سراغ «عمه رزا» رفته و آیا مخاطب ایرانی می‌تواند با این رمان ارتباط بگیرد، توضیح داد: روال کارم برای ترجمه اینگونه است که چند سال روی یک نویسنده کار می‌کنم، درباره مجموعه کارهایش تحقیق می‌کنم  و دست آخر بر اساس ترکیبی که خودم از دل تحقیق  درآورده‌ام، شروع به ترجمه می‌کنم. دوسه سالی بود که روی سویسال کار می‌کردم و به نظرم او در نوولای «عمه رزا» مباحثی را که گفتم با وضوح و عمق بیشتری مطرح می‌کند و چون دقیقا جامعه ما دچار همین دغدغه‌هاست، می‌توانم بگویم از بین آثارش، این کتاب بیشترین رابطه را می‌تواند با مخاطب ایرانی برقرار کنند.

این مترجم درباره اینکه این کتاب سلیقه مخاطب ایرانی خواهد بود، گفت: عادت داریم مباحث را  هرچه دشوارتر باشد و  هرچه بیشتر نفهمیم، عده‌ای بیشتر به دلشان می‌نشیند، بعید است از این کتاب خوششان بیاید زیرا بسیار ساده و صریح صحبت می‌کند و به جای اینکه آن جدیت و خشونت را داشته باشد، خیلی شوخ‌طبعانه پیش می‌رود اما فکر می‌کنم جوان‌ها به ویژه زن‌های جوان حرف‌های شخصیت عمه رزا و برخوردهایش با مشکلات مردسالارانه موجود به دلشان بنشیند.

در نوشته پشت جلد «عمه رزا» آمده است: عمه رزا فکر می‌کند پرنسس است. اما زندگی‌اش به هفته‌نامه  چهره‌به‌چهره با شما پیوند خورده است؛ به داستان پاورقی‌ها و اعلانات نیازمندی‌ها. هربار مجله را تورق می‌کند. سر از ماجرا و رابطه‌ای نافرجام درمی‌آورد. در اولین تورق نماشای عکس سواره‌نظام ملکه ویکتوریا سودای آکروبات شدن در سیبری را در ذهن او بیدار می‌کند و این چنین تمام عمر را به حفظ تعادل در کوران حوادث و مخاطرات  زندگی می‌گذراند. عمه رزا اما از سقوط نمی‌ترسد، هر بار دل می‌بازد و فریب می‌خورد و تاوان می‌دهد. چون تنها گناه معصومانه‌اش این است که می‌خواهد زندگی را تمام و کمال تجربه کند، با سعادت و مکافاتش، عمه رزا فکر می‌کند پرنسس است و لابد شه‌زاده خیالاتش با اسبی سفید برای نجات او از راه می‌رسد. غافل از آنکه زندگی چندان شباهتی به پاورقی‌های هفته‌نامه‌های عامه‌پسند ندارد.

انتهای پیام