مشاهدات و بررسیهای میدانی ایسنا نشان میدهد نیروی انتظامی شهرستان تنکابن در محوطه بنای تاریخی شهربانی، دست به ساختوساز زده و با نقض آشکار قوانین میراثی اقدام به احداث سازهای با چندین ستون کرده است. پیگیری و رصد خبرنگار ایسنا و مقایسه عکسهای ماهوارهای در وضعیت قبل و بعد، به وضوح نشانمیدهد که تغییرات غیرقابل بازگشت در حیاط مجموعه میراثی و احداث سازه در عرصه یا حریم این بنای تاریخی رخ داده است.
ساختمان شهربانی یک بنای تاریخی مربوط به دوره پهلوی اول است که در مجاورت پل تاریخی چشمه کیله و در خیابان دکتر فاطمی شهر تنکابن واقع شده است. این اثر در تاریخ ۲ مهر ۱۳۵۳ با شمارهٔ ثبت ۱۵۲۲ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و هماکنون بخشی از آن با کاربری انتظامی، محل استقرار واحد آگاهی و نظاموظیفه شهرستان تنکابن است.
پیشتر در خبرها آمده بود که بنای تاریخی شهربانی تنکابن قرار است با تغییر کاربری به موزه تبدیل شود. رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری تنکابن در این باره گفته بود: «در بازدید اخیر مدیرکل میراث فرهنگی و صنایع دستی از تنکابن، به همراه شهردار پیشنهاد دادیم ساختمان شهربانی تنکابن از سوی این نهاد به وزارتخانه معرفی، تا اعتبار لازم برای تبدیل آن به موزه تأمین شود.»
داریوش رحیممشایی با اشاره به حمایت نماینده مجلس از این طرح اظهار کرده بود: «در صورت تأمین اعتبار، ساختمان و زمین شهربانی تملک شده و این نهاد به مکانی دیگر منتقل میشود تا این بنای تاریخی به یک قطب فرهنگی در تنکابن تبدیل شود.»
حالا نه تنها طرح موزه شدن بنای تاریخی شهربانی تنکابن روی کاغذ مانده، بلکه در میدان عمل، تجاوز و تعرض به حریم و عرصه این بنای تاریخی کلید خورده است؛ موضوعی که واکنش مدیرکل میراث استان مازندران را در پی داشت.
حسین ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی مازندران، چهارشنبه ۱۶ مهرماه در گفتوگو با خبرنگار ایسنا بر «رسانهای نشدن» این اتفاق تاکید کرد و تنها به این اظهارات بسنده کرد که، «جلو پروژه گرفته شده و در حال رایزنی با فرماندهی کل انتظامی استان و تعیین تکلیف این پروژه هستیم تا با تعامل، موضوع حلوفصل شود.»
اما نکته جالب در میان سخنان مدیرکل این بود که او از ساختوساز در این اندازه و ابعاد اطلاع نداشت و معتقد بود که باید این اقدام با نظارت میراث انجام میشد.
این گفته در شرایطی است که مطابق قوانین، هرگونه ساختوساز در عرصه و حتی حریم آثار تاریخی بر اساس ضوابط وزارت میراث فرهنگی، مغایر قانون است.
منظور از «عرصه» آثار میراث فرهنگی، محدودهای است که در پروندۀ ثبتی اثر ملی تشریح شده و «حریم» نیز محدودهای است که به منظور حفاظت از یکپارچگی و موجودیت اثر ملی تعیین میشود که شامل عوامل کالبدی، کارکردی و معنایی بوده که حیات اثر ملی به آنها وابسته است.
به طور کلی حریم آثار تاریخی به فضا و مساحت محدودی از اطراف یک بنا یا مجموعه تاریخی اطلاق میشود که به منظور حفاظت فیزیکی و فرهنگی از آن اثر، باید از هرگونه دخل و تصرف و ساختوساز غیرمجاز در آن پرهیز شود.
این حریم برای هر اثر تاریخی از سوی وزارت میراث فرهنگی و صنایع دستی کشور تعیین میشود. حریمها معمولاً به دلایلی نظیر حفظ چشمانداز و ایجاد فضای مناسب برای بازدیدکنندگان تعیین میشوند اما مهمترین علت تعیین حرایم آثار و ابنیه میراثی، جلوگیری از آسیبهای احتمالی به آثار تاریخی است.
بر اساس قانون حفاظت و احیای آثار ملی، هرگونه ساختوساز در حریم آثار تاریخی نیازمند کسب مجوز از وزارت میراث فرهنگی است. این قانون به منظور پرهیز از هرگونه تأثیر منفی بر ارزشهای تاریخی و فرهنگی آثار طی ضوابط خاص لازمالاجراست و باید رعایت شود.
در مجموع قوانینی چون قانون اساسنامه سازمان وقت میراث فرهنگی کشور مصوب ۱۳۶۷/۲/۱، قانون مرتبط به حفظ آثار ملی مصوب ۱۳۰۹/۸/۱۲ و قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵/۷/۲ برای این منظور تدوین شدهاند و هرگونه تخلف از این ضوابط بر حسب نوع جرم میتواند به حبس از یک تا سه سال و پرداخت خسارت منجر شود.
به عنوان مثال در ماده ۵۶۴ قانون مجازات اسلامی درباره حفاظت از آثار تاریخی آمده است که هر کس بدون اجازه سازمان میراث فرهنگی و بر خلاف ضوابط مصوب اعلام شده از سوی سازمان مذکور به مرمت یا تعمیر، تغییر، تجدید و توسعه ابنیه یا تزیینات اماکن فرهنگی– تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی مبادرت نماید، به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال و پرداخت خسارت وارده محکوم میشود.
نکته دیگر، به استناد اظهارات مدیرکل میراث فرهنگی استان مازندران، ظاهرا نیروی انتظامی بدون کسب مجوز از مراجع قانونی اقدام به احداث این سازه کرده است، و تا کنون عملیاتی را شامل تجهیز کارگاه، پیریزی و اجرای فونداسیون، دپوی مصالح و آهنآلات، قالبگیری و اجرای ستونها تا ارتفاعی که از پشت دیوارهای محصور محوطه انتظامی قابل رؤیت نباشد، انجام داده است.
از حجم و عرض ستونها و پیریزی و زیربنای سازۀ در حال احداث در محوطه شهربانی تنکابن پیداست که حتی ضوابط و محدودیت ارتفاعی برای اثر تاریخی در نظر گرفته نشده است؛ چراکه مطابق مقررات در محدوده املاک مجاور عرصه آثار ملی، هرگونه ساختوساز به ارتفاع بیش از ارتفاع بام اثر ملی ممنوع است. بدانیم که بر اساس ماده ۱۱ طرح حمایت از مرمت و احیای بافتهای تاریخی– فرهنگی، شهرداریها مکلف به قلع و قمع ساختوسازهای فاقد پروانه ساختوساز یا تخلفات مرتبط با ارتفاع و هرگونه ساختوساز مغایر با موازین میراث فرهنگی در حریم بافتها و بناهای تاریخی کشور هستند.
ناگفته نماند که پیگیری خبرنگار ایسنا از دیگر مراجع شهرستانی نیز به اتخاذ راهبردی شبیه و نظیر رویکرد مدیرکل میراث فرهنگی مازندران مبنی بر سکوت خبری منتج شده بود و حال با گذشت نزدیک به ۲ ماه از صحبتهای مدیرکل میراث مازندران درباره توقف پروژه، مشاهدات میدانی ایسنا از حرکت و اجرای چراغ خاموش این طرح خبر میدهد.
اینکه این اقدام، چه زمانی و چرا منجر به تعرض و نقض آشکار قوانین شده یک سوی ماجراست که باید متولیان به آن پاسخ دهند، سوی دیگر اتفاق اما مربوط به نهاد و دستگاهی است که خود باید مجری قانون و برقرارکننده نظم باشد.
در پایان پرسشها این است که آیا سازه غیرمجاز تخریب شده و اعاده به وضع سابق خواهد شد؟ و از همه مهمتر آیا این بنای تاریخی که معرف هویّت تاریخی و فرهنگی ایران و تنکابن است از گزند و آسیب در امان مانده و به عنوان میراثی ماندگار برای نسلهای آتی باقی خواهد ماند؟
انتهای پیام
نظرات