محمد خدادی ـ مدیرعامل اسبق ایرنا، معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دوازدهم و دانشآموخته دکتری مدیریت رسانه دانشگاه تهران، با سابقه بیش از ۴۰ساله در رسانههای داخلی و خارجی ـ در آستانه سالگرد تأسیس خبرگزاری دانشجویان ایران، در گفتوگویی با ایسنا شرکت کرد و با مرور فراز و نشیبهای این خبرگزاری، ۱۰ توصیه کلیدی را برای بازگشت به جایگاه اصیل و اثرگذار ایسنا مطرح کرد.
این توصیهها بر پایه بررسی روند ایسنا در سالهای گذشته تا کنون، از سوی محمد خدادی مطرح شد.
۱. بازگشت به ریشههای دانشجویی و بهرهگیری از یک ظرفیت بیبدیل
خدادی با بیان اینکه ایسنا به عنوان خبرگزاری دانشجویی به نظر میرسد تا حدی از ظرفیت دانشجویی خود فاصله گرفته است، گفت: استفاده از ظرفیت دانشگاه و دانشجویان در بستر کار رسانهای تا حدی کمرنگ شده و به رسانهای شبیه به دیگر خبرگزاریها تبدیل شده است. اگر از ظرفیت دانشجویان برای کار خبری استفاده کنید و در محیط دانشگاه قرار داشته باشید، میتوانید از این به عنوان یک نقطه قوت تخصصی بهرهبرداری کنید. ببینید این چه ظرفیت بیبدیلی است که جز ایسنا رسانه دیگری نمیتواند داشته باشد. قطعاً به طور مثال خبرگزارهایی مانند ایرنا، مهر، تسنیم و فارس، حتی صداوسیما هم در دانشگاهها نمیتواند چنین جایگاهی داشته باشد، به دلیل اینکه زیستبوم ایسنا در داخل دانشگاه و با محوریت دانشجو شکل گرفته است. در خود دانشگاه بستری به نام علوم ارتباطات و رسانه وجود دارد؛ چه تعداد دانشجوی رسانه در دانشگاه داریم، چه تعداد استاد دانشگاهی در این حوزه فعال هستند.
۲. پرهیز از تبدیل شدن به رسانهای نیمهرسمی و کلی
او با بیان اینکه این مشکل تنها مختص ایسنا نیست، گفت: اکثر رسانهها در کشور میان نام و محتوای خود فاصله زیادی دارند و کارکرد اصلی آنها به رسانهای نیمهرسمی تبدیل شده است. این مشکلی است که همه رسانههای ما دارند. کارکرد آنها از روزی که مأموریتشان تعریف شده فاصله گرفته و ظرفیتی که در اختیارشان قرار گرفته عملاً نادیده گرفته میشود و نسبتی بین نام و هدف رسانه با عملکرد عملا وجود ندارد بلکه همه شبیهه هم شدهاند. این نسبت برای کارکرد تخصصی دسترسی و تمرکز و استفاده در آن موضوع بوده است؛ مانند ایلنا برای محیط کارگری، ایسنا برای دانشجویی و ... . این ضعف بسیار بزرگی است که عملا اثر رسانه را کمرنگ کرده است.
۳. دوری از آفت انتصابهای سیاسی و تأکید بر تخصص
خدادی با اشاره به تأثیر تغییرات سیاسی بر مدیریت رسانهها گفت: تغییرات با تغییر دولتها وارد میشود. تغییر مدیریت و انتصاب مدیران همسو با جریانات سیاسی و دور شدن از فضای حرفهای. این یکی از آفتهای رسانهای ماست. بیشتر از اینکه فردی ماهر باشد، منصوب است. در حالی که ایسنا نیاز به یک مدیر ماهر دارد. رسانه که پُست سیاسی نیست. اما در این سالها احساس میشود که به این سمت گرایش پیدا کرده و این یک آفت جدی شده است. این تغییرات، زیستبوم ایسنا را دچار مشکل کرده، فراز و نشیبهای بسیاری را بر آن تحمیل کرده است که عمدتا منجر به زیان ایسنا و البته تضعیف نیروی ماهر آن شده است.
۴. روزآمدی مستمر و عبور از روشهای تاریخمصرفگذشته
او با تأکید بر ضرورت تحول پویا گفت: سال ۹۲ و زمانی که در ایرنا بودم بر این تاکید داشتم که هر کاری که ما میکردیم دیگر نباید انجام دهیم، تاریخ مصرفش گذشته است حتی تاکید کردم که یک کار دیگر باید انجام دهیم که من هم نمیدانم چیست. باید تلاش کنیم بدانیم که چه باید کرد که در صحنه رسانه اثرگذار بود. لذا خروج از روال سنتی و کارکردهای رایج، رمز بقای رسانه است و باید به دنبال روزآمدی باشیم. تغییرات در محیط رسانه به صورت لحظهای اتفاق میافتد. خبرگزاری ما باید آماده تغییر و تحول باشد. از فضای کلی و عمومی به فضای دغدغهمحور و زمانمند تبدیل شود. باید بداند که باید دائماً در حال تغییر باشد.
۵. تغییر پارادایم از پوششی به سوژهای بودن
خدادی با بیان اهمیت سوژهیابی گفت: کارکرد سوژهای در مقابل کارکرد پوششی، نقد اصلی به جریان رسانهای ماست. جریان رسانه ما بیشتر دنبال پوشش (کنفرانس ها ـ مراسم ـ دیدارها و...) است. در حالی که پوشش دیگر ارزش خبری ندارد. تازه خبر، دیگر متعلق به شبکههای اجتماعی است. اولا رسانه باید دنبال بعد از خبر باشد؛ یعنی چیستی چرایی و چگونگی خبر برای مخاطب و علاوه بر آن باید دنبال سوژه مورد نیاز ـ تقاضای مخاطب باشیم ـ آنچه که دیگران نمیدانند یا دسترسی ندارند را برایش فراهم کنیم.
او یادآور شد: در دوران فعالیتم در ایرنا بر این تاکید داشتم که ۳۰ درصد پوشش و ۷۰ درصد سوژه باشد. این نظریه من در آن زمان بود و حتی دستور دادم اداره خبر آمارگیری کند که هرکس چند مطلب تهیه میکند، چند مورد سوژه بوده است. پوشش، کار بسیار راحتی است.
۶. شناخت دقیق مخاطب و پاسخ به نیاز واقعی
او بر لزوم مخاطبشناسی تأکید کرد و گفت: شما باید پاسخگوی نیازها باشید، نه اینکه نیاز را خودتان تشخیص دهید. آیا ما بخشی داریم که وظیفهاش مخاطبشناسی باشد؟ شناسایی تقاضا برای رسانه باشد؟ شما تولیدکننده اطلاعات هستید، اگر تقاضای اطلاعات را نشناسید، برای چه کسی اطلاعات تولید میکنید؟ این مسئله بسیار تعیینکننده است.
۷. بازگشت به الگوی موفق گذشته و احیای نقش مدرسهای
خدادی با اشاره به دوران طلایی ایسنا گفت: دوران موفقیتهای ایسنا بسیار درخشان بود. دورانی که الگوهای نوینی خلق کرد و پیشرو شد. در این بخش میتوانید از سبک و روش و مدلهایی که در گذشته منجر به موفقیت شد، الگوبرداری کنید. یکی از کارکردهایی که من به یاد دارم تربیت نیروی ماهر بود. امروز شاهد صادرات نیروی انسانی ایسنا به رسانههای مختلف هستیم. افرادی که پرورش یافتند و در جایجای دیگر مورد استفاده قرار گرفتند و میزان بهرهبرداری دیگران از نیروهای ایسنا بیشتر از خود این رسانه است. نقش مدرسهای تربیت کادر رسانهای ماهر باید بازگردد.
در این بخش باید سرمایهگذاری جدی شود.
۸. شفافسازی ماهیت: خبرگزاری یا پایگاه اطلاعرسانی؟
او با اشاره به تفاوت ماهوی این دو گفت: تفاوت کارکرد میان خبرگزاری و سایت بزرگ چیست؟ در حالی که خبرگزاری رسانهای برای رسانههاست. آیا اصرار بر خبرگزاری بودن دارید؟ پس باید سبک خود را تغییر دهد؟ خبرگزاری در دنیا منبع اطلاعات برای سایر رسانههاست، نه منبع اطلاعات برای مخاطب عام و این یکی از نقصهای خبرگزاریها در ایران است.
۹. جایگزینی قاطع کیفیت به جای کمیت
خدادی به معضل کمیتگرایی پرداخت و گفت: کارکرد کیفی باید جایگزین کارکرد کمی شود. امروز یکی از مشکلات رسانه در ایران کمیت است. آیا دادن ۱۰ خبر بهتر است یا ۱۰۰ خبر!؟ چه کسی گفته است که از یک استان خاص باید اخبار زیادی منتشر کرد. دلیل این مسئله چست؟ کیفیت عملاً یکی از نقصهای ساختاری رسانه ماست. به همین دلیل امروز ۹۰ خبرگزاری داریم، ۴۰۰ روزنامه سراسری داریم، ولی ضریب نفوذ رسانههایمان چرا پایین است؟
۱۰.افزایش مهارت نقد در مقابل تخریب ـ سو گیری به جای طرفداری در تولید اطلاعات
خدادی یاوآور شد: یکی از بحران های اصلی جریان تولید اطلاعات سو گیری سیاسی ـ جناحی ـ دولتی است که عملا به دلیل نداشتن مهارت تبدیل به طرفداری و حمایت شده است. همزمان نداشتن مهارت تولید نقد منجر به تخریب شده است. این ریشه در مدل تولید اطلاعات تبلیغی دارد در حالی که نیاز مردم تولید اطلاعات تبیینی، مبتنی بر شناخت، همه سونگر و کنار هم قرار دادن نظرات موافق و مخالف و ... است.
انتهای پیام
۱۰ توصیه به خبرگزاری دانشجویان ایران
محمد خدادی: ایسنا از ظرفیت دانشجویان برای کار خبری استفاده کند
محمد خدادی در آستانه بیستوهفتمین سالگرد راهاندازی ایسنا درباره فعالیت این خبرگزاری هشدار میدهد که در خطر فاصله گرفتن از مأموریت دانشجویی خود است. او خواهان بازگشت به زیستبوم دانشجویی و احیای نقش مدرسهای ایسنا شد.
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بیاحترامی به اشخاص، قومیتها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزههای دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر میشود.
نظرات