فتحالله مجتبايي عنوان كرد: معادلسازي براي همهي واژههاي بيگانه؛ آب در هاون كوبيدن
فتحالله مجتبايي معتقد است: ورود واژههاي بيگانه ناگزير است و براي برخي از اين واژهها ميتوانيم معادل بگذاريم؛ اما معادلسازي براي همه واژههاي بيگانه، آب در هاون كوبيدن است.
اين استاد دانشگاه و پژوهشگر پيشكسوت دربارهي اين موضوع كه ورود واژگان بيگانه چقدر براي زبان فارسي تهديد محسوب ميشود، به خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، گفت: زبان يك فرايند طبيعي است كه در شرايط مختلف از انسان ظاهر ميشود. در هر جامعهاي هم زبان در حال تحول بوده است. ورود واژگان بيگانه را نميتوان تهديد به حساب آورد. خود زبان يك دستگاه تصفيه دارد و بعد از مدتي خودش را تصفيه ميكند. جاي نگراني نيست؛ چون زبان يك پديدهي طبيعي است و دارد حركت ميكند. همانطور كه جامعه حركت ميكند، زبان هم با آن حركت ميكند. از اينكه چند لغت خارجي وارد زبان ميشود، ناموس زبان اشكالي پيدا نميكند.
او در ادامه دربارهي فينگليشنويسي نيز گفت: اگر فارسي را به درستي با خط انگليسي بنويسند، هيچ اشكالي ندارد. گاهي زبان به دو خط نوشته ميشود؛ اينها تعصبات خشك بيجاست، عوض اين كارها بايد يك الفباي لاتين درست را براي فارسي به وجود بياورند كه آن هم نوشته شود و به كار بيايد. اين اتفاق خودش به غنا و گسترش زبان فارسي كمك ميكند. خطي را هم كه ما الآن داريم، مال ما نبوده است و از عربي گرفتهايم.
مجتبايي سپس دربارهي عملكرد فرهنگستان زبان و ادب فارسي در معادلسازي واژهها، گفت: برخي از واژههايي كه در فرهنگستان تصويب ميشود، ضروري و كارآست. اما خود زبان يك سيستم تصفيه و صافي دارد كه آن واژههايي را كه لازم باشد، از اين صافي ميگذراند و حفظ ميكند. آنهايي هم كه لازم نباشند، دور ريخته ميشوند.
او افزود: زبان علمي در همه جاي دنيا مشخص است. اگر لغاتي را كه معادلسازي ميكنند، بريزند داخل زبان فارسي، زبان فارسي از زبان چيني هم سختتر ميشود. ورود واژههاي بيگانه ناگزير است. براي برخي از اين واژهها ميتوانيم معادل بگذاريم؛ مثلا به «ترن» بگوييم «قطار» و به جاي «الكتريسيته» بگذاريد «برق». اما تعداد اين واژهها آنقدر زياد است و هجوم آنقدر شديد است كه شما نميتوانيد براي همهي اين واژهها معادل بگذاريد.
مجتبايي ادامه داد: اهل علم معادل واژهها را قبول نميكنند. معادلسازي براي همهي واژهها، آب در هاون كوبيدن است؛ زيرا هجوم به اندازهاي شديد است كه مانند اين ميمانند شما با بيل و خاك بخواهيد جلو سيل بايستيد. دنيا زبان علم را پذيرفت. علم زبان خودش را دارد و مردم هم زبان خودشان را دارند.
او همچنين دربارهي ظرفيتها و قابليتهاي زبان فارسي براي واژهسازي و مقابله با تهديدها، گفت: زبان فارسي امكانات زيادي دارد و آنجايي كه فرهنگستان از اين امكانات استفاده كرده است، واژگان ماندگار شدهاند؛ اما آنهاي ديگر باقي نميمانند.
مجتبايي تأكيد كرد: براي «پليمر» معادل «بسپار» را قرار دادهاند. پليمر را بهتر ميشود فهميد تا «بسپار». من نميدانم چه كسي اينها را ميسازد؟ فرهگستان كوشش خودش را ميكند. از اين واژگان برخي از آنها جا ميافتند؛ اما همهي اين واژهها مسلما جا نخواهند افتاد. كسي كه اين علوم را ميخواند يا درس ميخواند، با واژههاي اصلي اين كار را انجام ميدهد. جلو اين فرايند را نميشود گرفت. اين اتفاق به ناموس زبان ضرري نميرساند.
اين استاد پيشكسوت دربارهي نوشتن به زبان گفتار و تأثير آن بر زبان معيار، گفت: هميشه زبان گفتار بر زبان نوشتار اثر ميگذارد. زبان نوشتار عقبتر ميرود و زبان گفتار جلو ميرود. اما بايد كاري كرد تا زبان گفتار با زبان نوشتار آشتي كنند. اين اشتباه است كه «ميتواني» را «ميتوني» بنويسي. ميتواني را بايد «ميتواني» نوشت و «ميتوني» خواند. الآن در پيامكها هم شكسته مينويسند؛ اين غلط است. بايد زبان گفتار و نوشتار را با هم آشتي داد.
او سپس دربارهي استفادهي جوانها از برخي واژگان خاص، گفت: اين اتفاق در همه جاي دنيا ميافتد. در كشورهاي مختلف، جوانان لغات خودشان را دارند كه برخي از آنها وارد زبان ميشود. البته خود جوانها هم كه بزرگ ميشوند، اين واژهها را فراموش ميكنند. اين موضوع تهديدي براي زبان محسوب نميشود.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بیاحترامی به اشخاص، قومیتها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزههای دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر میشود.


نظرات