حضور محمدحسین ملک‌احمدی به‌عنوان دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، با فشار و انتقاد گروه‌هایی همراه و درنهایت پس از سه ماه و نیم به تغییر او منجر شد تا یکی از کوتاه‌ترین دوره‌های مدیریت در دولت یازدهم رقم بخورد؛ اما این گروه‌ها چه کسانی بودند و به چه دلیل از انتصاب مدیر جدید ناخرسند بودند؟

به گزارش خبرنگار کتاب خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، به تازگی علیرضا مختارپور طی حکمی از سوی حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی، رییس‌جمهور، و با پیشنهاد علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، به مدت چهار سال، به عضویت هیأت امنای نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور درآمد تا یک هفته بعد از آن، بتواند از سوی وزیر ارشاد به سمت دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور منصوب شود.

انتصاب مختارپور که در کارنامه او سمت‌هایی نظیر معاون امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت نهم و عضویت در کمیته تبلیغات ستاد انتخاباتی محمود احمدی‌نژاد در دوره نهم انتخابات ریاست‌جمهوری علاوه بر عضویت در هیأت امنای مجمع ناشران انقلاب اسلامی به چشم می‌خورد، در حالی صورت گرفت که بیش از سه ماه و نیم از معارفه محمدحسین ملک‌احمدی به‌عنوان دبیرکل این نهاد نگذشته بود. ملک‌احمدی در زمان ریاست جمهوری حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد خاتمی نیز دبیرکل نهاد بوده است. همین موضوع باعث به‌وجود آمدن این سؤال شده است که انگیزه این تغییر و تحولات چه بوده است؟

نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور: 930 میلیارد ریال. این رقمی است که در قانون بودجه کل کشور، برای هزینه‌کرد سالیانه‌ این نهاد درنظر گرفته شده است؛ میزان پولی که برای تجهیز کتابخانه‌های کشور به کتاب‌ها و نشریات منتخب، یک امکان چشم‌گیر و وسوسه‌کننده به‌نظر می‌رسد. کافی است مقایسه کنید که این رقم، چهار تا پنج برابر کل بودجه‌ای است که برای موسیقی، تئاتر و کل هنرهای تجسمی کشور در یک سال در نظر گرفته شده است. شاید از همین‌رو بوده که مدیریت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور معمولا مورد نظر جریان‌های سیاسی کشور قرار گرفته است. از همین‌رو، در دو دوره دولت محمود احمدی‌نژاد، سوگیری‌های خاصی در این زمینه صورت گرفت که به تقویت و تضعیف آثار مورد نظر تفکرات مختلف انجامید و درواقع انسدادهایی ایجاد شد که اعتراض بسیاری از اهل فرهنگ را در پی داشت. حال پس از هشت سال و در شرایطی که صاحبان تفکرات بایکوت‌شده در این دوره از مدیریت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، امید داشتند شرایط به‌سمت موازنه و رفتاری اعتدال‌گرایانه پیش برود، این پرسش رنگ جدی گرفته است که آیا در شرایط تغییر نیز شاهد تداوم روند معیوب گذشته خواهیم بود؟

اگرچه هنوز علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دلیل عزل و نصب‌های اخیر در این نهاد را مشخص نکرده است اما بد نیست نگاهی به روند چندماهه فعالیت ملک‌احمدی در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بیاندازیم تا شاید علت این تغییر را بتوانیم در فحوا جست‌وجو کنیم. هرچند در طول این مدت هنوز فعالیت چندانی در نهاد کتابخانه‌ها دیده نشده است اما شاید مهمترین فعالیت مدیر معزول در همین مدت کوتاه سخن گفتن از تهیه آیین‌نامه خرید کتاب از سوی این نهاد به منظور شفاف‌سازی در نهاد کتابخانه‌ها باشد.

ملک‌احمدی همچنین در بدو ورود، با انتقاد از خرید انحصاری برخی از نشریات توسط نهاد در طول مدیریت منصور واعظی - مدیر منصوب احمدی‌نژاد - از قطع خرید برخی از نشریات خبر داد و در این زمینه اعلام کرد: از این پس خرید متمرکز نشریات در کتابخانه‌های عمومی قطع می‌شود و نشریات با نگاه مخاطب‌محوری خریداری خواهند شد. شاید به همین دلیل بود که ملک‌احمدی برای نمونه، دست از حمایت انتشار ماهنامه «اقلیم نقد» کشید که همین موضوع با انتقاد محمدرضا سرشار، رییس انجمن قلم ایران، به عنوان مدیرمسئول و سردبیر این نشریه مواجه شد. نشریه «اقلیم نقد» در تابستان سال 91 و بعد از ارایه طرح‌های انجمن قلم برای توسعه مطالعه و همکاری با نهاد کتابخانه‌ها منتشر شده و منصور واعظی از آن حمایت کرده بود؛ نشریه‌ای که اهل قلم و دکه‌های مطبوعاتی کمتر با آن آشنایی دارند.

از دیگر دیدگاه‌های ملک‌احمدی که از زبان او اعلام شد، برداشتن نگاه متمرکزگرایانه به فرهنگ و نامطلوب دانستن این نوع نگاه بود. او همچنین اعلام کرده بود، نهاد کتابخانه‌ها امکان عمل به تعهداتی را که در دوره مدیریت واعظی ایجاد شده ندارد و بر همین مبنا همکارانش باید در خرج‌کرد منابع تامل کنند. او ابراز امیدواری کرده بود که نهاد بتواند در فهرست نشریات بازنگری کند و سیاست هیات امنا در این زمینه به سرعت اعلام شود.

موضوع قطع حمایت نشریات فرهنگی که از یک تفکر سیاسی خاص تبعیت نمی‌کردند، یکی از موضوع‌های پرچالش دوره مدیریت نهاد کتابخانه‌ها در دولت‌های نهم و دهم بود که عملا به تعطیلی بسیاری از این نشریات انجامیده بود. چراکه جذابیت خرید چندصدنسخه‌یی نهاد از این نشریات، علاوه بر انگیزه‌های مالی، امکان توزیع نشریات در سراسر کشور را به‌عنوان یک عامل معنوی، فراهم می‌کرد؛ امکانی که در دوره‌ مدیریت واعظی، از صاحبان تفکرات حامی روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر گرفته شده بود و سخنان ملک‌احمدی شاید کورسوی امیدی بود برای بازگشت آن.

ملک‌احمدی همچنین از تغییر نحوه خرید کتاب‌ها با توجه به ذائقه‌ها و فرهنگ‌های مختلف خبر داده و گفته بود: در این دوره سعی می‌کنیم اسیر سیاست‌زدگی نشویم.

او همچنین درباره‌ برخی فعالیت‌های مؤسسات تابع این نهاد گفته بود، ارتباط برخی از این فعالیت‌ها و طرح‌ها را با نهاد کتابخانه‌ها نمی‌داند. تغییر سلیقه‌ها به سمت و سوی کتاب‌های مفید، سهولت در دسترسی کتاب،‌ تعامل خوب با ناشران، افزایش میزان مطالعه با ارتقای جایگاه کتاب و ارتقای ذائقه کیفی کتابخوان‌ها از نکاتی بود که ملک‌احمدی از توجه جدی نهاد به آن‌ها در دوره‌ جدید خبر داده بود. خریداری کتاب توسط کتابداران براساس نگاه و تشخیص آنان با توجه به فرهنگ مناطق مختلف و ذائقه‌های این فرهنگ‌ها از دیگر موارد مورد اشاره‌ دبیرکل پیشین نهاد کتابخانه‌های عمومی بود. این در حالی بود که او از دپوی بسیاری از کتاب‌های خریداری‌شده در انبارها‌ی نهاد کتابخانه‌ها در دوره‌ی قبل انتقاد کرده بود و شاید به همین منظور از تغییر در سیاست‌های خرید کتاب در دوره‌ جدید خبر داده بود.

همه‌ این موارد در حالی است که در زمان مدیریت منصور واعظی، زمزمه‌هایی مبنی بر انتقال منابع مالی نهاد کتابخانه‌ها به مؤسسه‌ ایران‌نمایه و کتاب نشر شنیده می‌شد. به‌طور مثال، نهاد کتابخانه‌ها، فرهنگی چندجلدی به سرپرستی مسعود ده‌نمکی منتشر کرد که به گفته‌ خود او، تهیه، تدوین و انتشار آن حدود چهار میلیارد تومان هزینه دربر داشته است. اما منصور واعظی در آن زمان از سوی طیف منتقدان ملک‌احمدی با انتقاد مواجه نشد. در حالی‌که با روی کار آمدن ملک‌احمدی، محمد سرشار، فرزند محمدرضا سرشار و مدیر حوزه هنری کودک و نوجوان، انتخاب او را ازسوی وزیر ارشاد به سمت دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی، انتخابی ارتجاعی و بازگشت به دوران نامطلوب نهاد کتابخانه‌های عمومی خواند و در ادامه، عزل او را توسط جنتی، پذیرفتن شجاعانه‌ اشتباه از سوی وزیر ارشاد عنوان کرد.

سرشار همچنین دوره‌ مدیریت ملک‌احمدی بر نهاد در زمان اصلاحات را دوره‌ خمودگی و خاموشی خواند، اما از عملکرد منصور واعظی که مدیریتش بر نهاد، انتقادهای زیادی را به همراه داشت، دفاع کرد. او بلافاصله پس از تغییر ملک‌احمدی، انتصاب علیرضا مختارپور را به سمت دبیر کل جدید، تضمین‌کننده‌ عنصر کیفیت و محتوا در نهاد کتابخانه‌ها خواند و او را از بهترین گزینه‌های مورد نظر برای این سمت دانست.

سرعت تغییر ملک‌احمدی و انتصاب مختارپور به جای او این پرسش را به ذهن متبادر می‌کند که این عزل و نصب با توجه به کدام اقدام‌های عملی ملک‌احمدی انجام شده و عملیاتی شدن برنامه‌های او، کدام گروه را متضرر خواهد کرد؟

اما علیرضا مختارپور قهرودی دبیر کل تازه منصوب‌شده‌ی نهاد کتابخانه‌ها کیست؟

بنا بر اطلاعات موجود، علیرضا مختارپور متولد سال 1343 تهران، فوق لیسانس فلسفه از دانشگاه تهران است که پیش از این از سال 58 تا 71 در بخش‌های مختلف سپاه پاسداران مسئولیت داشته و با عنوان معاون طرح و برنامه و نظارت واحد تبلیغات و انتشارات ستاد مرکزی سپاه و مسئول برگزاری هفته دفاع مقدس به مدت سه سال فعالیت کرده است. او پنجم مهر‌ماه سال 84 ‌طی حکمی از سوی محمد‌حسین صفار هرندی، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به سمت معاون امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی این وزارتخانه منصوب شد اما در اردیبهشت‌ماه سال 1386 از سمت خود استعفا کرد و دلیل استعفایش را شرایط سخت کاری و بیماری ذکر کرد و حتی در مراسم تودیع خود نیز حاضر نشد. او در نامه‌ استعفای خود درباره برنامه‌هایش در طول فعالیت خود در معاونت مطبوعاتی گفته بود: موفقیت هر طرح و برنامه‌ای مستلزم ایجاد شرایط مختلف و متعددی در داخل و خارج از وزارت ارشاد بوده است که گاه فراهم نشدن آن موجب عدم موفقیت برخی برنامه‌‏ها شده است.

حال با توجه به تغییر زودهنگام ملک احمدی که در برنامه‌هایش از شفاف‌سازی در خرید کتاب و نشریات سخن گفته بود، این ذهنیت به وجود آمده بود که با وجود او، در خرید کتاب‌ها و نشریات نهاد تغییرات اساسی به وجود خواهد آمد و بنابراین شاید دیگر مثل دوران منصور واعظی تنها کتاب‌های گروهی از ناشران خاص، حوزه هنری و انجمن قلم و دیگر ناشران نزدیک به این گروه که معمولا از حمایت‌های مالی خوبی هم برخورداند، از سوی نهاد خریداری نشود و به همین خاطر منتسبان به این ناشران تمام توان خود را برای تغییر مدیریت نهاد به کار بستند تا او را از مدیریت نهاد برکنار کنند. این افراد پس از رسیدن به مقصود، از آمدن مختارپور در نهاد ابراز خوشحالی و خرسندی کردند. دبیرکل جدید نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نزدیکی‌های زیادی با مجمع ناشران انقلاب اسلامی، حوزه هنری و دیگر ناشران این طیف دارد و مسلم است که این گروه از ناشران از حضور مختارپور در نهاد خوشحال‌اند، چون با وجود او می‌توانند مثل گذشته کتاب‌های خود را به نهاد کتابخانه‌ها بفروشند.

این درحالی است که در مجموعه‌ی شعارهای انتخاباتی دولت جدید، سپردن کار اهل فرهنگ به خود ایشان و نیز حمایت از فعالیت‌های بخش‌های خصوصی، در کنار تاکید بر تغییر روندهای معیوب گذشته، جایگاه ویژه‌ای داشت.

انتهای پیام