دکتر مهرداد نیکوی در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینکه استان گیلان را به منابع طبیعی آن می‌شناسند، اظهار کرد: دو سوم مساحت گیلان منابع طبیعی است و بیش از 560 هزار هکتار جنگل دارد.

وی با اشاره به نقش مهم منابع طبیعی در توسعه گیلان، افزود: اقتصاد و معیشت مردم گیلان با منابع طبیعی گره خورده است، اما باید ببینیم چقدر توانسته ایم در حفظ و نگهداری از منابع طبیعی نقش ایفا کنیم؟!

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان، حفاظت و صیانت از منابع طبیعی را نیازمند برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلندمدت دانست و تصریح کرد: قرار گرفتن گیلان در حاشیه جنوبی دریای خزر و دامنه شمالی رشته کوه البرز زمینه بارندگی فراوان را برای این منطقه فراهم کرده است. علی رغم اینکه میانگین بارش سالانه در کشور 250 میلی‌متر است، در گیلان بیش از 1500 میلی متر بارندگی داریم.

نیکوی ادامه داد: طی سالیان اخیر به دلیل تغییر شرایط اقلیمی و وقوع پدیده های مرتبط با تغییرات آب و هوا، شاهد تغییر روند ریزش ها هستیم و بارش های طولانی با شدت کم تبدیل به بارش های کوتاه مدت  با شدت بسیار بالا شده است. در واقع در بارش های با شدت بالا پتانسیل زمین برای جذب آب کم است و خیلی زود اشباع می شود و لذا به صورت روان آب و در نهایت سیلاب به حرکت در می آید.

وی افزایش میزان روان آب های سطحی را موجب افزایش دبی آب در مجراهای خروجی رودخانه ها دانست و گفت: اگر رودخانه ها دارای ساختار طبیعی داشته باشند، از سرعت آب در دهانه خروجی رودخانه کاسته می شود، اما برداشت های بی رویه شن و ماسه از بستر رودخانه ها باعث افزایش سرعت آب و در نهایت هدایت آن به سایر مناطق خواهد شد.

عضو گروه جنگلداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان، وقوع سیل اخیر در منطقه خرجگیل تالش را دور از انتظار ندانست و عنوان کرد: وجود داغاب در حاشیه رودخانه نشان می داد که پتانسیل وقوع سیل در این منطقه وجود دارد و علی رغم این مسئله اجازه ساخت و ساز بی رویه در بستر رودخانه داده شد و در کنار عوامل دیگر شاهد بروز این پدیده بودیم. متاسفانه نگاه مقطعی و بخشی تصمیم گیران در نبود آینده نگری و اجماع، منجر به شکل گیری این دست حوادث طبیعی می شود.

نیکوی، با بیان اینکه تخریب جنگل و پوشش گیاهی و ساخت و سازهای بی رویه در مناطق بالادست در طولانی مدت منجر به بروز سیلاب های شدیدتری هم خواهد شد، ادامه داد: سیل در اثر تخریب مراتع، عدم حفاظت از مناطق جنگلی، برداشت های بی رویه از رودخانه ها و جاده سازی های نامناسب به راه می افتد و شهرها را درگیر می کند. هر کدام از این عوامل شاید نقشی مهمی در بروز سیلاب نداشته باشند و یا این سهم کم باشد، اما در کنار هم می توانند تاثیر مهمی بر بروز پدیده سیل داشته باشند.

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان، خواستار نگاه چندجانبه و بلندمدت در مدیریت منابع طبیعی استان شد و خاطرنشان کرد: باید برای حفظ و نگهداری حوزه های آبخیز برنامه داشته باشیم. متاسفانه هنوز با نقش منابع طبیعی در توسعه آشنا نیستیم و صنعت را تنها راهکار ایجاد اشتغال می دانیم، در حالی که  اگر برای عرصه های منابع طبیعی برنامه ریزی درست داشته باشیم، می توانیم به توسعه پایدار استان کمک کنیم.

وی با بیان اینکه تصمیم گیران گاها منابع طبیعی را اهرم بازدارنده صنعتی شدن می دانند، گفت: امروزه صنعت صرفا عامل توسعه مناطق نیست، بلکه توریسم یکی از راهکارهای رشد اقتصادی است. بسیاری از مردم حاضر هستند برای بهره بردن از منابع طبیعی به گیلان بیایند و به دور از هیاهوی شهرهای صنعتی باشند.

نیکوی، در پاسخ به این سوال که «سدسازی در گیلان چه شرایطی دارد؟»، احداث سد را از دیدگاه زیست محیطی پذیرفته ندانست و اضافه کرد: در استان گیلان با موهبت بارش فراوان باران مواجه هستیم و لذا می خواهیم با حفظ بارش ها، از این منابع آبی استفاده کنیم، اما احداث سد با توجه به ایجاد دریاچه و نابودی بخشی از جنگل پیامدهای زیست محیطی خاص خودش را دارد. این در حالی است که جنگل ذخیره گاه خوبی برای حفظ و نگهداری آب است و فیلتر طبیعی درختان باران را جذب می کند.

وی ارزش ناشی از منابع طبیعی در کوتاه مدت را برای مردم غیر ملموس دانست و تاکید کرد: این دولت ها هستند که باید با سرمایه گذاری بلندمدت برای منابع طبیعی، این میراث ارزشمند را برای آیندگان حفظ کنند. طی 50 سال اخیر مدیریت های چندگانه بر جنگل های ما حاکم بوده و بدون آگاهی از نتایج هر یک از این مدیریت ها اقدام به تغییر مدیریت نموده ایم.

مدرس دانشگاه، با بیان اینکه در حال حاضر جنگل ها دوره تنفس را می گذرانند، اظهار کرد: در قالب طرح تنفس جنگل تنها بهره برداری تجاری از جنگل متوقف شده است و اگر دولت فکری برای معیشت جنگل نشینان و رفع مشکلات اقتصادی شرکت های تعطیل شده بهره بردار نکند، پدیده شوم قاچاق چوب همچنان ادامه خواهد داشت؛ همچنین برداشت چوب سوخت و مصارف روستایی در کنار قاچاق و زمین خواری همچنان و با شدت بیشتر جنگل های شمال ایران را از لحاظ کمی و کیفی در معرض تهدید قرار داده است.

وی جنگل های گیلان را دارای ارزش جهانی دانست و یادآور شد: جنگل های هیرکانی در تمام دنیا شناخته شده است و مربوط به دوره سوم زمین شناسی می شود. تنوع درختی و درختچه ای این جنگل ها با بیش از 50 گونه درختی شرایطی را فراهم می کند تا برای معرفی این جنگل ها از طریق گردشگری طبیعی به توسعه استان رونق ببخشیم. مردم به جنگل به عنوان عنصر آرامش بخش نگاه می کنند لذا باید با حفظ اصول اکولوژیکی امکان بهره مندی از این موهبت الهی را برای مردم فراهم کنیم.