رضا صحراگرد امروز ۲۸ فروردین، در هفتمین سمینار سالانه گردشگری نوروزی با عنوان «گردشگری داده‌محور؛ تولید و کاربرد آمار در سیاست‌گذاری» در پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی اظهار کرد: طی سال‌های اخیر با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان و بهره‌گیری از نرم‌افزارهای تخصصی، فرآیند حمل‌ونقل را از شیوه سنتی به روش‌های دقیق آماری و داده‌محور ارتقا داده‌ایم.
وی با اشاره به نقش کلیدی آمار در طراحی زیرساخت‌ها، ارزیابی عملکرد و مدیریت ناوگان جاده‌ای اضافه کرد: خراسان رضوی به ویژه مشهد به دلیل وجود بارگاه منور رضوی، مقصد اصلی حجم زیادی از سفرهای داخلی در ایام مختلف سال از جمله تابستان، نوروز، دهه پایانی صفر و مراسم اربعین است. این استان هم اعزام‌کننده و هم مقصد زائران محسوب می‌شود و برای مدیریت این حجم سفر، داده‌های دقیق آماری ضروری است.
صحراگرد ادامه داد: در نوروز امسال بالغ بر ۶۰۰۰ دستگاه ناوگان جاده‌ای شامل اتوبوس، مینی‌بوس و سواری کرایه در استان فعال بودند که با وجود تلاش‌ها، میانگین عمر بالای ناوگان (اتوبوس‌ها ۱۹ سال) مشکلاتی را در ارائه خدمات ایجاد کرده است. به دلیل محدودیت منابع هنوز امکان نوسازی کامل ناوگان فراهم نشده است.
معاون حمل‌ونقل اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی با اشاره به استفاده از سامانه‌های هوشمند فروش بلیت گفت: پیش از این مردم مجبور بودند حضوری برای تهیه بلیت به پایانه‌ها مراجعه کنند، اما با راه‌اندازی بازارگاه‌های اینترنتی و سامانه‌های فروش بلیت آنلاین، علاوه بر تسهیل خدمات به زائران، آمار دقیقی از میزان تقاضا و وضعیت بلیت‌ها نیز در اختیار ما قرار گرفت. این داده‌ها کمک کرد برای مسیرهای پرتردد مانند تهران، اصفهان، شیراز و استان‌های شمالی برنامه‌ریزی دقیق‌تری انجام دهیم.
وی افزود: بر اساس آمارها، بیشترین سفرها به مقصد مشهد از استان‌های تهران، اصفهان، فارس و خوزستان انجام شده است. در برخی موارد سفرها به صورت ترکیبی (جاده‌ای-ریلی) صورت گرفته است. با افزایش تقاضا از استان‌های مبدأ خواسته شد ناوگان اعزامی را موظف به بازگرداندن زائران کنند که این برنامه در نوروز ۱۴۰۳ با موفقیت اجرا شد و میزان شکایات نیز به شکل محسوسی کاهش یافت.
صحراگرد در خصوص تخلفات حوزه حمل‌ونقل گفت: بر پایه داده‌های دریافتی از نرم‌افزارهای تردد و صورت‌وضعیت‌ها، تخلفات گسترده‌ای در برخی شرکت‌ها شناسایی شده و در یک مورد خاص یک شرکت به دلیل ثبت ۳۰۰۰ صورت‌وضعیت جعلی، ۱۸۰ میلیارد تومان جریمه شده است. برخی ناوگان بدون تردد واقعی سهمیه سوخت دریافت می‌کردند که این موضوع با همکاری پلیس و سامانه‌های نظارتی شناسایی و با آنها برخورد شده است.
معاون حمل‌ونقل اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی ادامه داد: بیش از ۷۹ درصد سفرها در خراسان رضوی با خودروهای شخصی انجام می‌شود که این موضوع از طریق ۱۳۶ ترددشمار نصب شده در محورهای استان ثبت و رصد می‌شود. این داده‌ها به سازمان‌های مرتبط از جمله گردشگری، استانداری و فرمانداری کمک می‌کند تا برای حجم سفرها برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشند.
صحراگرد با اشاره به اهمیت فرهنگ‌سازی در حوزه ایمنی جاده‌ها اظهار کرد: عامل انسانی بیشترین نقش را در بروز تصادفات دارد و متأسفانه سالانه ۲۰ هزار کشته در جاده‌های کشور داریم. بیشترین حجم تصادفات در فاصله ۳۰ کیلومتری شهرها رخ می‌دهد که نیازمند آموزش، کنترل سرعت و نظارت جدی‌تر است.
وی با اشاره به کاهش ۲۵ درصدی تصادفات جاده‌ای استان طی سال گذشته اظهار کرد: نیازمند مشارکت عمومی برای ترویج فرهنگ رانندگی ایمن هستیم و از رسانه‌ها و نهادهای علمی می‌خواهیم در این زمینه نقش فعال‌تری ایفا کنند.
تحلیل نقش طبقات اجتماعی در الگوهای سفر به مشهد
علی رهنما- عضو پژوهشی پژوهشکده گردشگری در ادامه جلسه به بررسی رفتار سفر گردشگران و زائران مشهد با تمرکز بر نقش طبقات اجتماعی در انتخاب‌ها، میزان ماندگاری، نوع وسیله نقلیه و الگوهای هزینه‌کرد پرداخت و اظهار کرد: در پژوهش انجام شده تلاش شد تا با رویکردی متفاوت از تحلیل‌های صرفاً آماری، به نوعی رفتارشناسی طبقاتی در سفرهای نوروزی و شهری بپردازد.
وی اضافه کرد: بر اساس داده‌های گردآوری شده در سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، با نمونه‌های آماری حدود ۴۰۰ تا ۴۵۰ نفر در هر سال، نتایج نشان می‌دهد که متوسط ماندگاری زائران و گردشگران در مشهد بین ۴.۵ تا ۵ روز بوده که بیانگر جذابیت مداوم این شهر به ویژه در ایام نوروز است.
رهنما ادامه داد: از نظر نحوه ورود به شهر مشهد حدود ۹۰ درصد پاسخ‌دهندگان اعلام کرده‌اند که به صورت مستقل به مشهد سفر کرده‌اند. این انتخاب می‌تواند به دلیل قابلیت مدیریت بهتر هزینه‌ها در سفرهای شخصی و کاهش وابستگی به گروه‌ها باشد.
این پزوهشگر خاطرنشان کرد: تحلیل هزینه‌ها نیز نشان می‌دهد که سهم هزینه‌های مربوط به اسکان، حمل‌ونقل، خرید شخصی و سوغات در سبد گردشگران بیش از سایر موارد بوده است. در مقابل هزینه‌های مربوط به بازدید از مکان‌های دیدنی سهم بسیار اندکی داشته‌اند که می‌تواند نشانه‌ای از کم‌توجهی به ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی شهر باشد.
وی گفت: در زمینه نوع اقامت، با وجود افزایش هزینه‌ها در سال‌های اخیر، اقامتگاه‌های رسمی (هتل، هتل‌آپارتمان و مهمانسرا) همچنان پرطرفدارترین گزینه بوده‌اند و بین ۵۵ تا ۶۰ درصد پاسخ‌دهندگان این نوع اقامت را انتخاب کرده‌اند. در مقابل اقامت در منازل اقوام و دوستان که در گذشته رایج‌تر بود، از ۱۶ درصد به حدود ۸ درصد کاهش یافته است. این کاهش می‌تواند بازتابی از تغییر در تمایلات فرهنگی و افزایش گرایش به حفظ حریم خصوصی باشد.
رهنما عنوان کرد: در بخش حمل‌ونقل، خودروی شخصی در سال‌های اخیر بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است؛ از ۴۷ درصد در سال ۱۴۰۱ به ۶۶ درصد در سال ۱۴۰۲ افزایش یافته است. در مقابل استفاده از قطار و هواپیما تغییر محسوسی نداشته یا کاهش یافته است.
این پژوهشگر با اشاره به گزارش هزینه‌کرد، تصریح کرد: اغلب پاسخ‌دهندگان هزینه‌های خود را مطابق با پیش‌بینی‌های ذهنی‌شان دانسته‌اند. با این حال در مواردی که هزینه‌ها بیشتر از انتظار بوده، افراد عمدتاً از خرید سوغات و اقلام شخصی کاسته‌اند تا تعادل هزینه‌ها را حفظ کنند. این روند، شکننده بودن نقش خرید سوغات را در زنجیره گردشگری نشان می‌دهد.
وی ادامه داد: یکی از بخش‌های نوآورانه این مطالعه، تحلیل بر اساس طبقات درآمدی در سال ۱۴۰۴ بوده است. طبقات به ۵ سطح درآمدی از جمله زیر ۷ میلیون تومان، ۷ تا ۱۳ میلیون، ۱۳ تا ۲۴ میلیون، ۲۴ تا ۴۰ میلیون و بالای ۷۰ میلیون تومان تقسیم شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که در طبقات پایین‌تر، تنوع وسیله نقلیه بیشتر است (اتوبوس، قطار، خودروی شخصی به صورت تقریبی برابر)، در حالی‌که در طبقات بالاتر، گرایش به استفاده از خودروی شخصی افزایش یافته و سهم قطار کاهش یافته است.
رهنما اضافه کرد: در انتخاب محل اقامت نیز اقامتگاه‌های رسمی در طبقات بالاتر سهم بیشتری دارند، در حالی‌که در طبقات پایین‌تر، خانه‌های اجاره‌ای و اقامت در منازل اقوام سهم بیشتری دارند. با این حال تمایل عمومی به اقامت در منزل آشنایان نسبت به گذشته کاهش یافته که نشان از تغییرات رفتاری و فرهنگی در میان گردشگران دارد.
وی اظهار کرد: در نهایت بررسی الگوی هزینه‌کرد در طبقات مختلف نشان می‌دهد که بیشترین تغییر در هزینه‌های مربوط به خرید بوده و در مرحله بعد، حمل‌ونقل و اسکان قرار دارند. این یافته‌ها می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های شهری و سیاست‌گذاری‌های گردشگری نقش مؤثری ایفا کند.
انتهای پیام
نظرات