به گزارش ایسنا، امروز ۲۳ تیرماه ۱۰ سال از درگذشت منصور نریمان، مردی که به پدر عودنوازی ایران ملقب است، می‌گذرد. نریمان فردی است که عودنوازی را باری دیگر پس از سال‌ها بی‌مهری به این ساز اصیل ایرانی، احیا کرد. با این حال او نیز همانند بسیاری دیگر از بزرگان فرهنگ و هنر این مملکت، از بی‌مهری‌ها به هنرمندان و هنرشان به محض اینکه مو سپید می‌کنند و دیگر تاب و توان سابق را ندارند، گله‌مند بود و حتی درباره این امر گفته بود: «تا وقتی که سالم هستی همه دورت جمع می‌شوند، اما همین که بنیه‌ات ضعیف می‌شود همه کنارت می‌گذارند، مسئولان هم با من خداحافظی کرده‌اند».

نریمان همان فردی است که با خدمات بسیارش به موسیقی و ساز عود، تأثیر بسزایی در ثبت «مهارت ساختن و نواختن عود» به صورت مشترک با سوریه در یونسکو داشت.

در همین راستا و اکنون که در دهمین سالگرد درگذشت این بزرگ‌مرد عودنوازی ایران هستیم، یکی از مصاحبه‌های قدیمی او با رادیو را بازنشر می‌کنیم که اینگونه یاد و خاطره این هنرمند را زنده نگه داریم و گوشه نگاهی به آنچه بر او گذشت تا پدر عودنوازی ایران نام گرفت، از زبان خود او داشته باشیم.

در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید:

«من در اسفند سال ۱۳۱۴ در مشهد متولد شدم. ما ۱۲ خواهر و برادر هستیم که بنده فرزند ارشد هستم و تمام ما با کارهای هنری سر و کار داریم. پدر من استادم بود و همین موجب می‌شود که احترامی مضاعف برای او قائل باشم. ایشان تار و نی می‌نوازند و صدای خیلی خوبی دارند. پدربزرگ پدری من هم عود می‌نواخته است و چون از کودکی عود را شنیده بودم، خوشم می‌آمد و اینگونه شد که آن را دنبال کردم.

درحقیقت چهار یا پنج ساله بودم که بسیار عاشق موسیقی شدم و همیشه تار پدرم را برمی‌داشتم و با آن می‌نواختم. البته بعد از آن از پدرم کتک می‌خوردم؛ چون سیم‌های تار را پاره می‌کردم، ولی از ۶ سالگی پدرم برایم یک سه‌تار گرفت که هنوز آن را دارم. این سه‌تار کوچک بود تا بتوانم با آن به راحتی بنوازم. من تار و سه‌تار را هم مانند عود می‌نوازم ولی عود ساز تخصصی من است. بخاطر دارم زمانی که می‌خواستم نواختن عود را شروع کنم، سازش پیدا نمی‌شد و تارهای معمولی را سیم بم می‌انداختند و تبدیل به تار باس می‌شد. با آن ساز شروع کردم تا اینکه توانستم عود تهیه‌ کنم و آن را ادامه دهم.»

نریمان که نام اصلی او اسکندر ابراهیمی زنجانی، درباره این تغییر نام خود اینگونه می‌گوید که «پدرم با ادامه راه موسیقی من مشکلی نداشت و حتی من را تشویق هم می‌کرد. با این حال با توجه به تعصباتی که آن زمان نسبت به موسیقی وجود داشت، با وجود اینکه نام اصلی من «اسکندر ابراهیمی زنجانی» است، ولی برای اینکه مبادا خدشه‌ای به نام و نشان پدرم وارد شود، اسم مستعار «منصور نریمان» را برای خود برگزیدم.»

نریمان همان‌طور که اشاره شد، صرفا عود نمی‌نواخت بلکه تار و سه‌تار را هم به خوبی عود می‌نواخت، اما این تنها هنر او نبود، بلکه این هنرمند دستی هم در آواز داشت تا حدی که نخستین اثری که آهنگسازی کرد را خودش روی آن خواند: «صدای خوش در خانواده ما ارثی است و دختر و پسر همه می‌خوانند. البته پدرم از کودکی ما را مجبور می‌کرد که بخوانیم تا ببیند صدایمان چگونه است. اولین باری که خواندم روی یکی از آثار خودم خواندم.»

این هنرمند اما درباره روند آغاز یادگیری عودنوازی خود چنین شرح می‌دهد: «من ساز را با گوش شروع کردم و از تئوری و نُت چیزی نمی‌دانستم. در آن زمانی که عود را شروع کردم، تکنواز عودی که دارای اسم و شهرت باشد وجود نداشت، البته که افرادی مانند آقای یوسف کاموسی یا اکبر محسنی در ارکسترها عود می‌نواختند. ولی برای اینکه درباره وسعت عود سوال کنم، مجبور شدم از نوازندگان عربی مانند محمد عبدالوهاب سوال کنم که اتفاقا جوابی دادند که خودم به آن رسیده بودم.

بعد از آن کلاس اول یا دوم دبیرستان بودم که شنیدم آقای روح‌الله خالقی، هنرستان موسیقی را دایر می‌کنند؛ به همین دلیل با ایشان مکاتبه کردم و او بامحبتی بسیار که ممکن است هر انسان شریفی در حق هم نوع خود کند، به من پاسخ دادند. من هم نواری از ساز نواختنم برای ایشان فرستادم. او نیز ساز را که گوش کرد، به من گفت که اگر می‌توانم به تهران بروم و در کنار شاگردان ایشان در خانه، هنرستان را تمام کنم. به ایشان گفتم که خانواده من اجازه چنین کاری را نمی‌دهند به همین دلیل با مکاتبه کتاب‌هایی که لازم بود نکات درستی را برایم فرستادند و خودشان هم جایی که نیاز بود من را راهنمایی کردند. درنتیجه اکنون بیش از ۱۰ سال است در همان هنرستان تدریس می‌کنم.»

نریمان همچنین درباره آغاز رسمی کارش به عنواز تکنواز و آهنگساز شرح می‌دهد که «در سال ۱۳۳۲ به عنوان مسئول موسیقی رادیو مشهد کارم را شروع کردم. اکنون هم ۱۲ سال است که در تهران هستم و رسما تکنوازی عود می‌کنم. اولین بار در تهران کارم را ارکستر گلها آغاز کردم. آهنگسازی را اما نخستین بار وقتی که هنوز در مشهد بودم برای آهنگی که خودم روی آن خواندم آغاز کردم که «پاییز» نام دارد. تاکنون با اکثر خواننده‌های قدیمی کار کرده‌ام و تقریبا ۲۸ آهنگ ساخته‌ام.»

می‌توانید با مراجعه به اینجا بعضی از آثار این هنرمند را گوش کنید.

انتهای پیام