به گزارش ایسنا، «عشق پس از زرتشت: سیری در صورت و معنای عشق در تاریخ ایران» نوشته مهدی فریور در ۱۷۶ صفحه با شمارگان ۳۳۰ نسخه و قیمت ۲۶۰ هزار تومان در انتشارات مروارید راهی بازار کتاب شده است.
در نوشته پشت جلد کتاب آمده است: عشق چیست؟ عشق پس از زرتشت در سرزمین ایران از لحاظ صورت و معنا چه دگرگونی‌هایی یافته است؟ نویسنده در کتاب حاضر کوشیده است که پس از «پیشگفتار» و قبل از «حرف آخر» در طی شش بخش ذیلِ «قصه عشق، عشق در بلور خیال و اندیشه، قصه عشق در ایرانویچ، عشق در اسطوره و حماسه، عشق و شعر، عشق و اخلاق»، ابعاد مختلف عشق را همراه با مثال‌ها و نمونه‌های دلپذیر به شیوایی و روانی روایت کند.
در بخشی از پیشگفتار این کتاب می‌خوانیم: می‌توان اندک گفته‌های زرتشت را اینگونه فهمید:
نخست اینکه نظریه‌اش همانند بودیسم و رواقی، این جهانی و متافیزیکی است نه ماورای طبیعی و آن جهانی.
دوم اینکه مسئله پیش روی مردم خوشبختی در زندگانی و رستگاری پس از مرگ است و او این هر دو را به هم پیوند زد و پاسخ گفت.
سوم اینکه مسئول بدبختی و رنج آدمی را نه خود انسان، بلکه عاملی این جهانی می‌داند که همانا کانون شر است. زرتشت دروغ و فریب را کانون با شر می‌بیند. می‌گوید فریفته شدن و پذیرا شدن پندار و گفتار دروغین منجر به کردار شرورانه می‌شود.
چهارم اینکه پیش از آفرینش، هستی در وضعیت مینوی است و عینیت یافتن هستی، نتیجه تَبَعی راست و درست بودن آن می‌باشد. به سخن دیگر، «مینوی» با روحانی و روحی تفاوت دارد. هستی مینوی، هستی‌ای است که خودش را ابراز می‌کند و همانند خویشکاری است، کارکرد و کارایی و بالقوه‌ای است که می‌تواند با واسطه و یا بدون واسطه به واقعیت درآید. همانند کیفیت جدا از ماده است (علت) که وقتی ماده باشد، آن کیفیت ناگزیر از بروز است. به سخنی دیگر، چگونگی هستندگی است و همچون کیفیت وجودی و ذات، فهمیده می‌شود.
به نظر زرتشت از هر کانون هستی، فقط یک گونه هستنده پدید می‌آید. شبیه این ایده را فلوطین نیز در نظریه اشراق به کار گرفته است. سهروردی نیز فاصله‌ای بین نور و نورالانوار نمی‌بیند زیرا ذات هر دو نور و روشنی است. زرتشت می‌گوید از دو گوهر متفاوت و متمایز، دو گونه مینو برمی‌آید. یکی مینوی مقدس (سپنته مینو) که درست و استوار است و می‌تواند به خودی خود هستندگی یابد. مینوی دیگر امـا ضـد ایــن مینوی مقدس نیست، گونه‌ای دیگر است و همین گونه مینوی دیگر (انکَره مینو) به خودی خود هستی نمی‌پذیرد و در تعارض امّا همراه با هستندگان راستین، هستی می‌یابد. خویشکاری‌اش تباه کردن هستندگان است که از خویشکاری مینوی مقدس (سپنته مینو) پدید می‌آیند. بنابراین نظر، هستی دروغین مهاجم است و خویشکاری فریبنده‌اش، تباهی هستندگان واقعی می‌باشد که از سپنته مینو برمی‌آیند. برای آنکه ناممکن بودن هستی مستقل دروغ را دریابیم باید به این پرسش دوپهلو توجه کنیم: اگر دروغگویی بگوید من دروغگو هستم، آیا باید ادعای او را پذیرفت یا نه؟
به سخن دیگر، انکره مینو، دارای چنان خویشکاری است که وقتی می‌تواند آفریده‌اش را آشکار کند و نشان دهد که در هستنده‌ای راستین رخنه کرده باشد و در حال تباه کردن آن هستنده باشد. از این رو زرتشت می‌گوید گیتی برآمده از درآمیختگی هستندگی‌های سپنته و انکره است.
پدید آمدن «شر»، مترادف با رنج آدمی و موجودات زنده است که معمولاً با نابود شدن چیزهایی که هست رخ دهد، خواه به عمد باشد یا مصیبتی طبیعی. رویداد مرگ و نیستی، سرشت گیتی است. شر وقتی پدیدار می‌شود که انکَره مینو (دروغ) پیروز شود و نظم طبیعت و زندگانی و روابط اجتماعی را به هم بریزد. آموزه زرتشت، آن است که هر کس بخواهد خوشبخت باشد و رستگار شود، باید خردمندانه به راستی بگراید و از دروغ پرهیز کند. اگرچه قطعاً هستی او ترکیبی از این دو می‌باشد، اما ملاک و معیار رستگار شدن آدمی این است که ارزش آنچه را از مینوی مقدس دارد بداند و با پرهیز از دروغ و فریب، آن را دوام بخشد. در این صورت، زندگیِ خوشبختی دارد و پس از مرگ نیز رهسپار بهشت می‌شود زیرا وابستگی و دلبستگی انسان به سپنته مینو، بیش از دلبستگی‌اش به انکَره مینوست.
زرتشت بر این باور است که سپنته مینو (اهورا مزدا) دوستدار انسان است و عشق او به انسان، خوشبخت زیستن و رستگار شدن او را سبب می‌شود و فره ایزدی نماد و نشان این عشق و توجه است.
فهم عشق انسان به خداوند دشوار نیست. عرفان ایرانی، مکتب عشق به خداوند است با هزاران کلام شاعرانه. اسپینوزا، عشق انسان به خدا را عقلانی می‌شمرد که به سبب لذتی درک می‌شود که همراه با تصور خداوند دست می‌دهد. به سخن دیگر، خداوند علت آن تصور لذت‌بخش می‌باشد و لذا معشوقِ راستینِ آدمی است.
همچنین «مرزهای ناپیدا: اقتصاد، جامعه و دین در ایرانِ ساسانی؛ جشن‌نامه مایکل جی. مورونی» نوشته تورج دریایی و خداداد رضاخانی با ترجمه مهناز بابایی در ۳۲۰صفحه با شمارگان ۳۳۰ نسخه و قیمت ۴۶۰ هزار تومان در نشر یادشده عرضه شده است.
در پیشگفتار ترجمه فارسی کتاب عنوان شده است: کتابی که در پیش رو دارید در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول حاوی شش مقاله درباره تاریخ ساسانی و تمدن‌های همجوار آن است. این مقالات به‌عنوان جشن‌نامه‌ای در مجله بین‌المللی ایران‌شناسی به افتخار مایکل مورونی استاد تاریخ اواخر عهد باستان و خاورمیانه به چاپ رسیده است. هدف من و دکتر رضاخانی از فراهم ساختن این جشن‌نامه آن بود که تعدادی از دانشجویانی که همزمان در آمریکا و اروپا دست به مطالعه تاریخ ساسانی زده بودند با عرضه مقالاتی از دکتر مورونی بابت آغاز این مطالعات قدردانی کنند. من درباره ایده تاریخ ساسانی و سرگذشت این رشته، که به همت دکتر مورونی در آمریکا پا گرفته است، مقاله‌ای نوشته‌ام. سپس دکتر رضاخانی از دانشگاه پرینستون که خود از دانشجویان مورونی بوده است، درباره ایده «ایران شرقی» و اهمیت آن برای تاریخ ساسانی نکاتی را تشریح کرده است. دکتر هاله عمرانی، که او نیز دانشجوی دکتری مورونی بوده است، درباره قوانین یهودی و روابط بین آنها و زرتشتیان مطالعه جالب و مهمی انجام داده است. دکتر مک‌دانا یکی دیگر از شاگردان دکتر مورونی که اکنون استاد دانشگاه ویلیام پترسن آمریکاست، به ارمنستان دوره ساسانی پرداخته و درباره روابط ارامنه و ایرانیان مقاله‌ای مهم نوشته است. پس از آن دکتر گرگ فیشر از دانشگاه کارلتن کانادا و دکتر فیلیپ وود از دانشگاه آکسفورد درباره نقش اعرابی که با ساسانیان همکاری می‌کرده‌اند نکات مهمی را بیان کرده‌اند. در پایان، دکتر سیامک ادهمی، که او نیز دانشجوی دکتری مورونی بوده است، درباره قوانین زرتشتی در مورد زنان در دوره ساسانی نوشته‌ای دارد.
این شش مقاله پیش‌تر با عنوان «شاهنشاهی ساسانی و تمدن‌های همجوار آن (۱۳۹۷ هـ ش) به فارسی منتشر شده بود.
بخش دوم شامل شش مقاله مفصل و مهم از دکتر مورونی است. این مقالات با موضوعات تجارت، اقتصاد و بیماری‌های همه‌گیر در عهد باستان متأخر، نخبگان اجتماعی عراق در دوره گذار از عصر ساسانی به اسلامی، شیوه‌های تملک زمین و جوامع دینی در عصر نخستین اسلام اهمیت بسیار زیادی برای درک بهتر شرایط اجتماعی و اقتصادی منطقه در این دوره تاریخی دارد. مورونی در این مقالات به خوبی نشان داده است که چگونه می‌توان تاریخ دینی، اجتماعی و اقتصادی منطقه در عصر ساسانی و اسلام نخستین را در چارچوب مطالعات عهد باستان متأخر بررسی کرد. تا آنجا که من می‌دانم، تاکنون تعداد بسیار اندکی از مقالات مورونی به فارسی ترجمه شده است و شاید ترجمه این تعداد از مهم‌ترین مقالات او دریچه‌ای برای آشنایی بیشتر دانشجویان فارسی‌زبان با آرا و تحقیقات این داشمند باشد.
در نوشته پشت جلد کتاب نیز می‌خوانیم: دکتر مایکل جی.مورونی متولد (۱۹۳۹م) از استادان و پژوهشگران سرشناس و توانمند تاریخ خاورمیانه دوره باستان و تاریخ اوایل دوره اسلامی، علاوه بر تربیت شاگردانی چند، مقاله‌ها و کتاب‌هایی نکته‌سنجانه نیز تألیف کرده است. کتاب حاضر که به کوشش دو تن از دانشجویان سابق او، دکتر تورج دریایی و دکتر خداداد رضاخانی، تدوین شده است، علاوه بر منتخبی از مهم‌ترین مقاله‌هایش، مقاله‌هایی تحقیقی به قلم شماری از دوستداران وی را نیز شامل می‌شود. هم مقاله‌های دکتر مورونی و هم مقاله‌های اهداشده به او، چشم‌اندازهای جدیدی را در شناخت دوره باستان متأخر و آغاز دوره اسلامی با تأکید بر سلسله و دوره ساسانی، در اختیار علاقه‌مندان تاریخ ایران قرار می‌دهد.
انتهای پیام
نظرات