/به‌بهانه‌ي درگذشت مرد تواناي معماري ايران - سيدهادي ميرميران/ "هر كس عمرش را فداي معماري كند، يك روز، هرچند دير، از او قدرداني مي‌شود"
"هر كس عمرش را فداي معماري كند، يك روز، هرچند دير، از او قدرداني مي‌شود."
سيدهادي ميرميران ظهر روز چهارشنبه پس از آخرين عمل جراحي ستون فقرات، ديگر به‌هوش نيامد و در بيمارستان فرانكفورت - آلمان درگذشت.
به گزارش خبرنگار بخش هنرهاي تجسمي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اين هنرمند معمار و شهرساز، شانزدهم فروردين‌ماه نقشه‌ها و طرح‌هاي نيمه‌كاره‌ي احياي تاريخ ايران را موقتا رها كرد؛ تا براي ادامه‌ي مداوا به آلمان سفر كند.
" عمل جراحي موفق نبود و به‌رغم تلاش پزشكان براي به‌هوش آوردنش، پس از يك‌هفته بي‌هوشي دار فاني را وداع گفت." خبر كوتاه بود و تلخ!
از همان روزهايي كه توده‌اي در كليه‌اش پيدا شد، ديگر ميرميران بدون عصا يا ويلچر راه نرفت، اما تا وقتي به اتاق ساده و كوچك او در گوشه ساختمان محل كار پويا و پررفت‌وآمدش نمي‌رفتي، باور نمي‌كردي كه روي ويلچر مي‌نشيند و ساعاتي طولاني را روي تخت مي‌گذراند و چنين طرح‌هايي مي‌آفريند.
مديريت قاطع و حضور مستمر و باوسواسش در جلسات كه تا همين روزهاي بهاري در اتاق خودش تشكيل مي‌شد، حاكي از اين امر بود.
به گفته‌ي خيلي‌ها او مارسل دوشان ايران است. تصاوير ماكت‌هاي ساختمان‌هاي اجرا شده و نشده، خود حاكي از اين مدعاست.
سال‌هاي 1345، 46 و 47، آن روزهايي كه مهندس هوشنگ سيحون رييس دانشكده‌ي هنرهاي زيباي دانشگاه تهران بود و به هر بهانه‌يي دانشجويان را جريمه و وادارشان مي‌كرد تا معماري ايران را بشناسند، آنان را به رلوه - اندازه‌گيري و تهيه نقشه - از بناهاي معماري مجاب مي‌كرد؛ از قره‌كليساي ماكو، كليساي جلفا گرفته تا ارگ عليشاه و...؛ مسجد عالي‌قاپوي اصفهان نصيب ميرميران شد.
طرح‌هاي فانتزي، تخيلي و ايده‌هاي بلندپروازانه‌ي او را سال پاييني‌هاي دانشكده‌ي معماري دانشگاه تهران، و آتليه‌ي پروفسور اعتصام به‌خوبي به ياد دارند.
دانشجويي كه بيشترين مدال، نشان و جايزه‌ي دانشكده را از آن خود مي‌كرد.
سال 1347 و پس از پايان تحصيل، فعاليت حرفه‌يي‌اش را آغاز كرد و با تاسيس شركت ملي ذوب آهن ايران - اصفهان، 10 سال مسؤول كارگاه معماري و آتليه‌ي طراحي معماري و شهرسازي اين شركت شد.
پس از انقلاب، وزير مسكن و شهرسازي وقت - زنده‌ياد مهندس سراج‌الدين كازروني - از هادي ميرميران كمك گرفت و طرح جامع منطقه و شهر اصفهان را به او سپرد. او شهر جديد بهارستان را طراحي كرد.
ميدان كهنه - محل زندگي كلميان اصفهان، حوالي مسجد جامع بود، ميرميران طرحي جديد براي اين ميدان ارايه داد؛ مي‌گويند نقطه عطف اصفهان از آنجا بسته شده است. هم‌چنين بسياري از كارشناسان اذعان دارند، بسياري از آن‌چه را كه اصفهان امروز دارد، از اين پيشكسوت سازمان نظام مهندسي ساختمان كشور است.
اگرچه خود معتقد بود كه معماري كه امروز در كشور داريم، شايسته‌ي مقام و منزلت تاريخي ما نيست، مي‌گفت: ما از گذشته در دو عرصه‌ي شعر و معماري بسيار موفق بوده‌ايم. در معماري جزو يكي از كشورهايي هستيم كه بزرگترين ميراث معماري و تاريخي را دارد. سه هزار سال معماري پيوسته داريم كه تمام اين سال‌ها جزو بهترين نمونه‌هاي معماري جهان بود؛ اما از اواخر دوره‌ي قاجار تا امروز، بيشترين مصرف‌كننده‌ي معماري كشورهاي پيشرفته غربي شده و خود نتوانستيم سهم مهم و حتا كوچكي را در معماري معاصر جهان داشته باشيم.
برنده‌ي نشان معماري ايران، عوامل زيادي را دخيل دانسته و تاكيد داشت كه معماري برخلاف شعر، به امكانات مالي محتاج است. بايد كارفرما و صاحب كاري باشد كه يك كار معماري به‌وجود آيد؛ در ده - پانزده سال اخير بارقه‌هايي به‌وجود آمده و وضعيت رو به بهبود است.
او هم‌چنين تاكيد داشت: ميراث بزرگ معماري داريم و ضروري است به آن توجه كنيم. علاوه بر آن، بايد به دستاوردهاي معماري روز دنيا توجه داشته باشيم.
ميرميران در آخرين ديدار حضوري اعضاي بخش هنرهاي تجسمي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) كه شهيد محمدحسن قريب هم در آن حضور داشت، از كم‌رغبتي مردم نسبت به بافت‌هاي تاريخي گلايه كرده بود. به گمان او بافت‌هاي تاريخي ايران، امروز به محل اسكان اقشار كم‌درآمد يا مهاجر تبديل شده است و خانواده‌ي اصيل شهري هم يا به‌طور كامل از اين بافت‌ها خارج شده‌اند يا در حال خارج شدن هستند. بنابراين بافت‌هاي تاريخي روز به روز به ضرر اقشار قديمي و باسابقه‌تر تغيير مي‌كند. همين امر رانده شدن بيشتر مردم را از اين بافت‌ها موجب مي‌شود؛ در يك مقطع، بهاي لازم را به بافت‌هاي تاريخي‌مان نداده و كار نكرديم كه آن‌ها را شايسته‌ي زندگي امروز قرار دهيم. بايد تحولي انجام مي‌داديم كه بافت‌هاي تاريخي كشور بافت‌هاي مطلوبي باشد. درحالي‌كه بافت‌هاي تاريخي در همه جاي دنيا گران‌ترين مناطق است، اما مردم ما از اين بافت‌ها فراري‌اند، چراكه كار لازم در به‌روز و به‌هنگام كردن بافت‌هاي تاريخي‌مان انجام نداده‌ايم.
مي‌گفت: در معماري امروز ايران هم ايده‌هاي معماري پست مدرن به صورت عميق مورد بررسي نمي‌شود و عناصر كليشه‌يي معماري پست مدرن كه در اروپا و آمريكا وجود دارد، با اغراق مورد استفاده قرار مي‌گيرد. معماران ايراني به‌صورت مستقيم كار مي‌كنند؛ گمان مي‌كرد كه ضروري است به شكلي پنهاني‌تر شيوه‌ي معماري قديم ايران را به پاي معماري امروز كشاند.
ساختمان مكتب‌القرآن و طراحي مجموعه فرهنگستان‌هاي جمهوري اسلامي كه عنوان نخست مسابقه - سال 1373- به خود اختصاص داده بود، هنوز در خاطره‌ها جا دارد. اين طرح‌ها را نقطه‌ي تحولي در معماري پس از انقلاب مي‌دانند كه يخ بسته‌شده معماري پس از انقلاب را آب كرد.
جايزه‌ي نخست و مقام اول اين مسابقه به طراحي او - برج سه‌تايي بلندي كه دروازه‌ي علم ميانه‌ي آن جا داده شده بود ـ تعلق گرفت؛ اما هنوز هيچ‌كس نمي‌داند چرا طرح پنجم اجرا شد كه البته هنوز نيمه‌كاره مانده است.
خودش با كمي گلايه عنوان مي‌كرد: آرزوي هر طراحي است كاري كه مي‌كند ساخته شود، اما متاسفانه در كشور، خيلي كارهاي خوب روي كاغذ مانده است.
ميرميران مشاور مادر شهر بم هم بود؛ طرح توسعه‌ي شاه‌چراغ روي ميز كارش پهن و نيمه كار ماند و بازسازي محوطه ارگ كريم‌خاني شيراز هم.
پروژه‌ي كتابخانه شوراي شهر كانساي، پروژه موزه ملي آب ايران و طرح بزرگراه نواب، توسعه‌ي ميدان بهارستان، مجموعه‌ي كريمخان زند شيراز، طرح توسعه حرم حضرت معصومه (س) و فعاليت در زمينه طراحي شهري اصفهان شيراز و تهران - طرح نواب، در كارنامه‌ي مفيد كاري‌اش ماندگار ماند.
آثار ميرميران داراي ويژگي تنديس‌گونه‌يي است و نمونه شاخص اين ويژگي در پروژه‌ي بانك توسعه صادارت ايران هويداست. او متدهايي را كه در جهان مي‌آمد، بلافاصله دريافت و در معماري خود به كار مي‌بست.
كم كردن از ماده و افزودن به فضا ويژگي مهم كارهاي اوست؛ تركيب معماري با شهر، تعلق به مكان و همگامي با روح زمان ويژگي‌هاي ديگر آثار ميرميران است.
مي‌گويند پس از طراحي ساختمان سفارت ايران در فرانكفورت، توسط اين معمار برجسته‌ي ايراني، تعجب مردم و مسوولان شهر را برانگيخت و آنان را به شناخت بيشتر معماري ايران علاقمند كرد. پس از آن يكي از مسؤولان فرهنگي اين كشور به ايران آمد و پس از نشست‌هايي با معماران جوان قرار شد نمايشگاهي از آثارشان را در فرانكفورت برگزار كنند.
فانتزي‌هاي جوان پوياي دهه‌ي 40، اجرايي، ساده، بي‌پيرايه و موفق‌تر از پيش شده بودند. ساختمان كانون وكلاي دادگستري مركز، با اجراي نماي مسعود عربشاهي حكايت از آن دارد.
ايده نو، خلاقيت، نوآوري و داشتن حرف تازه اصلي‌ترين معيار انتخاب هيات داوري جايزه‌ي معمار 83 براي انتخاب اين بنا به عنوان برترين ساختمان‌هاي پس از انقلاب بود.
مدرس دانشگاه‌هاي علم و صنعت، هنر معماري تهران، همدان و شيراز، تاكيد داشت، بايد توجه داشته باشيم كه اگر از معماري امروز جهان استفاده نكنيم، از قافله‌ي تمدن معماري عقب مانده‌ايم.
كسب 30 جايزه‌ي عموما نخست، تقدير، لوح، نشان و مدال و تاليف حدود 10 مقاله در زمينه‌هاي مختلف معماري و نيز ده‌ها سخنراني در دانشگاه‌ها و مجامع مهم و معتبر دنيا، اين فارغ‌التحصيل ممتاز دانشگاه تهران را جزو برترين‌هاي معماري ايران كرده بود.
سيدمحمد خاتمي - رييس جمهوري وقت ايران در سال 83 - نشان دولتي درجه‌ي يك فرهنگ و هنر كشور را به وي اعطا كرد.
پاييز دو سال پيش نيز جامعه‌ي معماران، آخرين بزرگداشت مقام علمي و فرهنگي وي را برگزار كرد.
ميرميران همان روزها هم به دليل بيماري خود در اين مراسم حضور نداشت، اما خانه‌ي هنرمندان ايران را معماران و دانشجويان معماري در بر گرفته بود. همان روز نگارخانه‌يي در اين خانه به نامش مزين شد.
آخرين تجليل از مهندس سيدهادي ميرميران در جامعه‌ي مهندسان مشاور بود كه جايزه را نپذيرفت و توصيه كرد كه جايزه را به جوان‌ها بدهند تا آن‌ها بدانند هر كس عمرش را فداي معماري كند، يك روز هرچند دير از او قدرداني مي‌شود.
روزهاي پاياني زمستان سال گذشته، ميرميران در مسابقه‌ي بين‌المللي طرح ساختمان كنفرانس اسلامي - جده - 30 ژانويه 2006 ، با حضور مسابقه 98 طراح، شركت كرد.
10 پروژه براي دور دوم رقابت انتخاب شدند و مهنديس مشاور نقش جهان پارس به خاطر كيفيت هنري برنده شد.
همان روزها همراه با چند طراح و معمار ديگر برترين طرح‌هاي باغ موزه دفاع مقدس انتخاب مي‌كرد. اين مسابقه را شركت توسعه فضاهاي فرهنگي شهرداري تهران و بنياد حفظ آثار و ارزشهاي دفاع مقدس براي راه‌اندازي موزه‌اي با مساحت پنج هزار متر مربع در مجاورت پارك طالقاني برگزار كرده بود.
اما آخرين افتخارات كاري وي، طرح محور عباس‌آباد محسوب مي‌شود كه به تصويب شوراي عالي شهرسازي ايران هم رسيد.
حالا ديگر اتاق كار و زندگي پاك و مختصر معمار 61 ساله‌ي ايراني، ميز كار، خط كش، شابلن، مداد و انبوهي كتاب معماري و شعر در كنج نقش جهان پارس، تنها خاطره‌ي سرانگشتان تواناي مرد معماري ايران را خواهند داشت.
گزارش از: خبرنگار ايسنا، زهرا كرمي راد
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات