به گزارش ایسنا، این مستند روایتگر داستان پنج زن در کانون اصلاح و تربیت است که به جرم همدستی در قتل پدر، همسر و یا عضو مذکر خانواده دوران محکومیت خود را سپری می‌کنند. مهرداد اسکویی تعاملی قابل ملاحظه با آنها ایجاد کرده و در مستند شاهد مونولوگ‌های نفس‌گیری از هر یک از این زنان هستیم که شرایط ارتکاب به قتل و در برخی مواقع انگیزه اعمال خود را توضیح می‌دهند. 

«امبر ویلکینسون» منتقد نشریه اسکرین در بخشی از نقد مستند جدید مهرداد اسکویی نوشته است: 

فیلم افتتاحیه امسال جشنواره مستند آمستردام (ایدفا)، اثری تکان‌دهنده و برانگیزنده درباره محل نگهداری نوجوانان بزهکار است و روی دخترانی تمرکز می‌کند که به سبب قتل یا معاونت در قتل یکی از مردان خانواده و یا خویشاوندان سوءاستفاده‌گر خود به کانون اصلاح و تربیت فرستاده شده‌اند.

سوژه مستند «سایه‌های بی‌خورشید» دشوار است اما اسکویی در مقام فیلمساز با دقت به آن نزدیک شده است و در ابتدا صحنه‌هایی از دختران را در سکوت به ثبت رسانده و سپس کنترل دوربین را در اختیار آنها قرار داده تا آنها بتوانند در تنهایی بیش از هر زمان دیگری  بی‌پرده سخن بگویند.

نتیجه، بازتاب احساسی فراوانی را برانگیخته و مطمئنا این مستند در ماه‌های آینده جایگاه‌ ویژه‌ای هم در جشنواره‌ها و همچنین نزد سینمای هنری خواهد یافت. 

در حالی که تاکنون بسیاری از مستندسازان به موضوع افراد در زندان پرداخته‌اند، اسکویی نیز پیش از این سه فیلم در این باره ساخته است: «روزهای بی‌تقویم»، «آخرین روزهای زمستان» و «رویاهای دم صبح» و در این مستندها بُعد مضاغفی از صمیمت را با سوژه‌های نوجوان از طریق دادن کنترل دوربین به آنها در اتاق خودشان ایجاد کرده است تا آنها مستقیم و بی‌پرده با لنز دوربین صحبت کنند.

در بخشی از فیلم آنها با قربانیان خود سخن می‌گویند و برخی مواقع دیگر با دیگر افرادی که در ماجرا درگیر بودند مثل خواهر یا مادرشان حرف می‌زنند. این صحبت‌ها زمانی دردناک‌تر می‌شوند که کارگردان برخی از این افراد را در زندان‌های افراد بزرگسال نشان می دهد جایی که عده‌ای از آنها به مرگ محکوم شده‌اند.

این مستند به جای آن که به صورت مستقیم به سیاست‌ها و محیط فرهنگی که دختران را به این سرانجام رسانده، بپردازد، اجازه داده این موقعیت‌ها از طریق صحبت‌های دختران و زنان و مادرانشان در مستند به تدریج آشکار شود. کارگردان برخی مواقع پرسش‌هایی را مطرح می‌کند اما در دیگر اوقات عقب می‌ایستد تا تعامل آنها را تماشا کند. 

این یک مستند دقیق و متعادل است و اسکویی با استفاده از یک دیالوگ رابطه میان نسل جوان و مادرانشان را ایجاد می‌کند، گرچه بیشتر مواقع آنها به صورت مستقیم با یکدیگر صحبت نمی‌کنند. این تصویری از عشق است که در ابتدا ناامیدی حبس و سپس نوعی اندوه تعلیقی در مخاطب ایجاد می‌کند، مادران و دخترانی که با آینده‌ای نامعلوم رو به رو هستند و مطمئن نیستند که بتوانند بار دیگر به هم برسند، امیدی که تا انتها با ترس عجین شده است. 

پورتال سینمای اروپا (Cineuropa) نیز در مطلبی درباره این مستند ایرانی آورده است:

مهرداد اسکویی را می‌توان یکی از چهره‌های محبوب جشنواره مستند ایدفا دانست. وی اولین بار در سال ۲۰۰۰ میلادی با مستند کوتاه «خانه مادرم» در جشنواره حضور یافت و امسال نیز با مستند بلند و جدیدش «سایه‌های بی‌خورشید» که در بخش رقابتی اصلی حاضر است، ایدفا ۲۰۱۹ را افتتاح کرده است. این مستند درباره گروهی دختران است که به سبب قتل یکی از مردان خانواده خود در کانون اصلاح و تربیت نگهداری می‌شوند و صحبت‌های بی‌پرده آن‌ها درباره اعمالشان از ابتدا تا انتهای فیلم هیجان‌انگیز است. 

«سایه‌های بی‌خورشید» تصاویری ناخوداگاه و مشاهده‌ای از کانون اصلاح و تربیت را در کنار مصاحبه‌هایی کنترل شده قرار می‌دهد و از دختران می‌خواهد با دوربین صحبت کنند، گویی در حال صحبت با مادرشان و یا قربانی‌اشان (که معمولا پدر و یا برادرشان است) هستند. با توجه به این کارگردان فیلم یک مرد است و همه این دختران مورد سوء رفتار مردان قرار گرفتند، سطح اعتمادی که میان این دختران و کارگردان وجود دارد، ستودنی است و شرایط ایجاد یک پرتره احساسی و تکان‌دهنده را ایجاد کرده است. 

خبرگزاری ترکیه‌ای «Bianet» نیز در مطلبی با عنوان "پدر: ای کاش تغییر نکرده بودی!" به قلم «مورات تورکر» به موضوع مستند «سایه‌های بی‌خوشید» پرداخته است و این فیلم را تجربه‌ای موفق‌تر از ساخته‌های پیشین اسکویی  در این فضا شامل مستندهای «روزهای بی‌تقویم»، «آخرین روزهای زمستان» و «رویاهای دم صبح»، معرفی کرده است. 

سی و دومین جشنواره بین‌المللی مستند آمستردام (ایدفا) از تاریخ ۲۰ نوامبر تا ۱ دسامبر (۲۹ آبان تا ۱۰ آذر) در کشور هلند برگزار می‌شود و امسال علاوه بر مستند «سایه‌های بی‌خورشید» که نماینده سینمای ایران در بخش رقابتی و فیلم افتتاحیه این جشنواره بود، 

مستند «خلاف جهت عقربه‌های ساعت» به کارگردانی جلال وفایی در بخش مستندهای نیمه بلند «تارهای ممنوعه» ساخته حسن نوری (محصول مشترک ایران و افغانستان) و «کاغذپاره‌ها» به کارگردانی بهزاد نعلبندی در بخش غیررقابتی «Luminous» و «آشو» به کارگردانی جعفر نجفی  در بخش رقابتی مستند کودک و نوجوان حضور دارد. 

انتهای پیام