زهرا صادقی - پژوهشگر و فرهنگیار منطقه صُغاد در استان فارس - در گفت‌وگو با ایسنا، درباره آداب و رسوم ماه رمضان در این شهر، توضیح داد: مردم صُغاد همان طور که عید نوروز را سبب خیر و برکت در زندگی و طبیعت می‌دانند، ماه رمضان را هم موجب خیر و برکت می‌دانند و برای آن ارزش و اهمیت خاصی قائلند؛ بنابراین قبل از فرارسیدن ماه رمضان، خانه تکانی می کنند و با کمک یکدیگر مساجد را هم غبارروبی می‌کنند. زنان نیز مواد غذایی مثل آرد گندم و آرد برنج (جهت پختن حلوا) خرما (جهت تهیه رنگینک) و خرده برنج (برای پختن شله زرد) را قبل از ماه رمضان آماده می‌کنند.

او با اشاره به اینکه مراسم کلوخ اندازون هنوز هم در صُغاد رایج است، اظهار کرد: این مراسم که در استقبال از ماه رمضان برگزار می‌شود در گویش مردم این منطقه «کولوق اندازون» نامیده می‌شود. مردم در روز آخر ماه شعبان از صبح به دشت و طبیعت می‌روند، ناهار را در آنجا می‌خورند و موقع برگشت به خانه، کلوخی در دست می‌گیرند و آن را محکم به زمین پرتاب می‌کنند و معتقدند که با این کار شیطان را از خود دور می‌کنند و از خداوند می‌خواهند تا گناه را از آنها دور کند تا بتوانند به خوبی در ماه مبارک رمضان روزه بگیرند. 

صادقی گفت: یکی دیگر از رسوم ماه رمضان در صُغاد فارس در گذشته «شبخونی» بود. بر اساس این رسم در هر محله یک نفر به عنوان شبخون (چاووش خوان) در هنگام سحر در کوچه‌ها و محله‌ها می‌گشت و با خواندن شعر یا دعا مردم را برای سحری خوردن بیدار می‌کرد. این رسم دیگر این روزها به فراموشی سپرده شده است.

به گفته این فرهنگیار مردم صغاد برای روزه اولی‌ها ارزش خاصی قائلند و با برگزاری مراسم در مساجد به روزه اولی‌ها افطاری می‌دهند و خانواده‌ها نیز در روز عید فطر به آنها هدیه می‌دهند.

او افزود: از دیگر رسوم ماه رمضان در صُغاد فارس این بود که دامداران در شب نوزدهم و بیست و یکم ماه رمضان شیر دام‌های خود را نمی‌فروختند و آن را به عنوان نذری بین مردم توزیع می‌کردند. این رسم هنوز هم در بین برخی از مردم وجود دارد.

صادقی شب «یاعلی» را دیگر رسم رمضانی در صُغاد معرفی کرد و گفت: در شب بیست و هفتم ماه رمضان که مردم معتقد بودند شب کشته شدن ابن‌ملجم مرادی است، بچه‌ها سر و صورت خود را به طور کامل می‌پوشاندند تا شناخته نشوند و بعد از افطار به صورت دسته جمعی به درب خانه همسایه‌ها و آشنایان می‌رفتند و در می‌زدند. زن صاحبخانه می پرسید: کیه؟ بچه‌ها جواب می‌دادند: یاعلی. صاحبخانه که با این رسم آشنا بود، از قبل تنقلات آن زمان از قبیل نخودچی و کشمش، انجیر، توت خشک، زردآلو و شفتالوی خشک، سنجد، مغز بادام و گردو را آماده کرده بود و آنها را به بچه‌ها می‌داد و برای آنها دعا می‌کرد. این رسم امروزه کمرنگ شده و فقط در برخی از محله‌ها هنوز رسم «شب یاعلی» اجرا می‌شود که طی آن تنقلات امروزی، شکلات و میوه به بچه‌ها می‌دهند.

به گفته او از دیگر رسوم شب بیست وهفتم ماه رمضان در صُغاد پختن نان جو بود که بین مردم به عنوان نذری توزیع می‌شد و کسی که این نان را می‌پخت، یک عدد از این نان را لابه لای نان‌های خود می‌گذاشت و معتقد بود که سبب برکت می‌شود.

صادقی همچنین به معرفی غذاهای مخصوص افطار در صغاد پرداخت و گفت: حلوای آرد گندم یکی از اقلام سفره افطار است. برای پخت آن ابتدا آرد را در مقداری روغن همراه با ادویه حلوا تفت می‌دهیم، بعد مقداری شربت آب و شکر که در آن پودر تخم گشنیز ریخته شده، به آرد اضافه کرده و دوباره تفت می‌دهیم.

او افزود: رنگینک که در گویش مردم صُغاد فارس به «خُرماینه» معروف است نیز بر سر سفره افطار مردم وجود دارد. برای پخت «خُرماینه» ابتدا هسته خرما را جدا می‌کنیم، سپس خرما را با مقداری روغن تفت می‌دهیم تا کاملا نرم شود، بعد مقداری پودر تخم گشنیز درون آن می‌پاشیم و بعد مقداری آرد گندم درون آن می‌ریزیم و دوباره آن را تفت می‌دهیم. بعد از این که رنگینک آماده شد، کف یک سینی را با روغن چرب می‌کنیم و رنگینک را درون سینی میریزیم و با قاشق آن را درون سینی پهن می‌کنیم. سپس آن را با پودر گردو یا بادام تزئین می‌کنیم. کاچی آردی، کاچی دوشابی (شیره انگور در گویش مردم صغاد)،‌ فرنی، آش جو و... از دیگر غذاهای افطاری در این شهر است.

صادقی در پایان بیان کرد: در صغاد به محض رؤیت ماه شوال و پایان ماه رمضان اعلام شد، ساعت و مکان برگزاری نماز عید فطر اعلام می‌شود و شعری از مرحوم حاج شیخ محمدباقر میرزانیا (از روحانیون و شاعران صغاد) متخلص به صدری که اینگونه آغاز می‌شود: «صد حیف و صد افسوس که ماه رمضان رفت / آن مایه آبادی و آن گنج نهان رفت / آن ماه برکت، ماه خدا، ماه عبادت / چون نور درخشنده و چون برق جهان رفت» خوانده می‌شود.

انتهای پیام