عاطفه رشنویی، مدیر پایگاه میراث جهانی چغازنبیل و هفت‌تپه با مرور کارنامه یکسال تلاش برای میراث جهانیِ چغازنبیل و هفت‌تپه و مسیر حفاظت، پژوهش و توسعه پایدار قرار آن، در نوشتاری که در اختیار ایسنا قرار گرفته است، نوشت: «دوره یک‌ساله اخیر برای پایگاه میراث جهانی چغازنبیل و هفت‌تپه، دوره‌ای سرشار از فعالیت‌های حفاظتی، پژوهشی، آموزشی و مدیریتی بود. این مجموعه با تأکید بر رویکردی جامع‌نگر، تلاش کرد تا حفاظت کالبدی آثار، معرفی علمی و عمومی آن‌ها و پیوند دادن میراث جهانی با توسعه پایدار جوامع محلی را هم‌زمان پیش ببرد.
در بخش حفاظت و مرمت آثار
در سال گذشته، پروژه‌های مرمتی و حفاظتی متعددی در دو محوطه اجرا شد. در مجموعه چغازنبیل، تمرکز بر تحکیم سازه‌های خشتی، آجری و تجدید کاه‌گل حفاظت زیگورات و تثبیت دیوارهای پیرامونی، ساماندهی دفع نزولات جوی، صیانت از بخش‌های آسیب‌دیده دروازه‌ها و حصارها توأم با حفاظت فیزیکی و سعی در تفسیر بهتر در دستور کار بود.
در محوطه هفت‌تپه نیز اقدامات حفاظتی برای صیانت و نگهداری از بقایای معماری عیلامی، کاخ‌ها و آرامگاه‌ها انجام گرفت. استفاده از مصالح بومی و اجرای طرح‌های نوین پایش رطوبت و دما، بخشی از دستاوردهای این مجموعه در این مسیر به شمارمی‌رود.
پیگیری و اخذ سند مالکیت ۵۴۰ هکتار عرصه چغازنبیل در زمینه حفاظت و نگهداری این میراث جهانی گامی بلند ودرخشان در دستاوردهای یکسال گذشته این پایگاه به شمار می‌آید، علاوه‌بر این موارد، مرمت یکصد شیء مفرغی از اموال مخزن موزه هفت‌تپه و ساماندهی و ثبت تمام اشیاء تاریخی موجود در موزه و مخزن هفت‌تپه نیز از مهمترین دستاوردهای یکسال گذشته این پایگاه میراث جهانی بوده است.
پژوهش‌های علمی و همکاری‌های دانشگاهی
پایگاه در این دوره میزبان چندین هیأت پژوهشی و گروه‌های دانشجویی بود. مطالعات ژئوفیزیک با هدف بازشناسی شهر دوراونتاش در بخش‌هایی از این میراث جهانی به شناسایی ساختارهای مدفون کمک کرد و پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در حوزه‌های باستان‌سنجی و زیست‌باستان‌شناسی، داده‌های ارزشمندی برای شناخت بهتر تمدن عیلامی فراهم آورد. همچنین نشست‌های علمی مشترک با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی معتبر کشور برگزار شد که نقش مؤثری در تبادل دانش و پرورش پژوهشگران جوان ایفا می‌کند.
گردشگری فرهنگی و آموزش عمومی
بهبود زیرساخت‌های بازدید، نصب تابلوهای راهنما و طراحی مسیرهای ایمن برای گردشگران از جمله اقدامات شاخص در این بخش بود.
برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای راهنمایان گردشگری، اجرای تورهای ویژه دانش‌آموزی و دانشجویی و افزایش حضور گردشگران نشان داد که این میراث جهانی بیش از پیش به عنوان یک بستر فرهنگی ـ آموزشی شناخته می‌شود.
مشارکت جوامع محلی و توسعه پایدار
پایگاه جهانی در این سال تلاش کرد تا جوامع محلی را بیش از گذشته در فرآیند حفاظت و معرفی میراث سهیم کند. حمایت از فعالیت‌های صنایع دستی، آموزش زنان روستایی برای تولید محصولات فرهنگی ـ هنری، و برگزاری جشنواره‌های محلی با حضور دانش‌آموزان روستاهای پیرامون میراث جهانی با محوریت میراث عیلامی از جمله اقدامات این حوزه بود. این برنامه‌ها نشان داد که میراث فرهنگی می‌تواند به عنوان سرمایه‌ای مشترک، زمینه‌ساز توسعه پایدار و ارتقای کیفیت زندگی مردم منطقه باشد.
مدیریت بحران و حفاظت اضطراری
با توجه به تهدیدهای اقلیمی و انسانی، پایگاه برنامه‌های متعددی برای افزایش تاب‌آوری محوطه‌ها اجرا کرد. تدوین نقشه‌های اضطراری، استقرار تیم‌های پایش مداوم، همکاری با دستگاه‌های محلی در زمینه مدیریت آب و سیلاب، و آموزش جوامع محلی برای مواجهه با بحران‌ها بخشی از این اقدامات بود. این رویکرد، آمادگی جمعی برای حفاظت از میراث در شرایط پیش‌بینی‌ناپذیر را ارتقا داد.
چالش‌ها و چشم‌انداز آینده
با وجود دستاوردهای یادشده، چالش‌هایی همچون محدودیت منابع مالی، فشارهای ناشی از توسعه‌های پیرامونی و تغییرات اقلیمی، همچنان پیش روی پایگاه قرار دارد. با این حال، رویکرد مدیریتی پایگاه بر امید، آینده‌نگری و تداوم همکاری‌های ملی و بین‌المللی استوار است. در سال‌های آینده، تقویت زیرساخت‌های پژوهشی، توسعه شبکه‌های همکاری علمی و تبدیل چغازنبیل و هفت‌تپه به الگویی منطقه‌ای برای مدیریت پایدار میراث جهانی، از اهداف اصلی این مجموعه خواهد بود.
کارنامه یک‌ساله پایگاه جهانی چغازنبیل و هفت‌تپه نشان می‌دهد، حفاظت از میراث جهانی تنها در مرمت و نگهداری آثار خلاصه نمی‌شود، بلکه نیازمند ترکیبی از پژوهش، آموزش، گردشگری فرهنگی و مشارکت مردم است. این پایگاه با بهره‌گیری از ظرفیت کارشناسان، همراهی جوامع محلی و پشتیبانی نهادهای ملی، مسیر پایداری را برای پاسداشت یکی از مهمترین میراث‌های جهانی ایران ترسیم کرده است.»
انتهای پیام
نظرات