به گزارش ایسنا، در این مراسم که به همت بنیاد دایرهالمعارف اسلامی در تالار قلم سازمان اسناد و کتابخانه ملی برپا شد، متن پیام آیتالله جعفر سبحانی از مراجع تقلید که برای مراسم نکوداشت حجتالاسلام والمسلمین دکتر حسن طارمیراد نوشته بود، خوانده شد.
در متن این پیام آمده است: «نکوداشت فرزانگان، در حقیقت تکریم علم، اخلاص و جهاد علمی در عرصه اندیشه اسلامی است. حجتالاسلام والمسلمین دکتر حسن طارمیراد از جمله عالمان فرهیختهای است که در تبیین معارف اصیل حوزوی و در گشودن افقهای نو در دانش دینی، شیعهشناسی و تاریخ علم، گامهای ماندگاری برداشتهاند.
ایشان با بهرهگیری از تجربه دانشگاهی در کنار سالها تحصیل و تدریس در حوزه علمیه، راهی نو در پژوهش و دانشنامهنگاری اسلامی گشودند. حضور مؤثر ایشان در بنیاد دائرهالمعارف اسلامی و نقشآفرینی در تدوین و هدایت علمی دانشنامه جهان اسلام، خود گواه ژرفنگری، دقت علمی و آیندهنگری این استاد وارسته است.
اکنون که فرصت نکوداشت این اندیشمند گرانمایه فراهم آمده است، وظیفه خود میدانیم از سالیان کوششهای علمی، اخلاق نیکو و تواضع علمی ایشان تجلیل نماییم؛ باشد که این بزرگداشت، چراغی باشد برای نسلهای آینده در مسیر اعتلای فرهنگ و معارف اسلامی.
از درگاه خداوند متعال، دوام توفیقات، سلامت و عزت روزافزون ایشان را مسألت داریم.»
عموم جامعه با خدمات حجتالاسلام طارمی آشنا نیست
غلامرضا امیرخانی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی به عنوان میزبان مراسم و اولین سخنران با بیان خاطراتی از حجتالاسلام طارمی و سابقه آشنایی خود با این چهره علمی گفت: هر زمان خدمت جناب طارمی میرسید، همواره نکته تازهای بیان میشود ضمن اینکه ایشان فردی متواضع هستند. از سال ۷۴ با ایشان آشنا شدم و آن هنگام مجموعهای را در حوزه معرفی فرهنگ اسلامی بنیان نهاده و بعدها کار را ادامه داد و یک مجموعه درخصوص فرهنگ اسلامی کار کرد که جلد اول آن به علامه مجلسی اختصاص داشت. علیرغم طرفداران و منتقدانی که علامه مجلسی دارد، آقای طارمی خیلی مسائل را به شکل منصفانه در آن اثر گفته بود.
امیرخانی تأکید کرد: اوایل سال ۸۸ مراسمی درباره آرشیوها برگزار شد و از روسای آرشیوهای منطقهای دعوت شده بود. به یاد دارم فردی شیعه از هند به نام «محمد باقر» آمده بود که رئیس آرشیو ملی هند بود و برایم جالب بود از ایران فقط جناب طارمی را میشناخت و سراغ ایشان را میگرفت. در جای دیگری هم متوجه شدم حتی آیتالله شبیری زنجانی از مراجع تقلید نیز به آقای طارمی ارادت دارند. آقای طارمی از فضای تبلیغ بهدور هستند درحالی که دور بودن از این فضا هم بهطور کامل هم خوب نیست؛ در حال حاضر عموم جامعه بهخوبی ایشان و خدماتشان را نمیشناسند.
نقش طارمی در تدوین ۳۱ جلد دایرهالمعارف جهان اسلام
حسن سیدعرب، مدیر کتابخانه و مرکز اطلاعرسانی بنیاد دایرهالمعارف اسلامی و دبیر علمی مراسم بزرگداشت نیز در سخنانی گفت: حجتالاسلام طارمیراد، جایگاه ویژهای در عرصه علمی دارند و خدمات ایشان در حوزه دایرهالمعارف اسلامی بینظیر است. بنیاد دایرهالمعارف اسلامی در سال ۱۳۶۲ به دستور مقام معظم رهبری تأسیس شد و تاکنون ۳۲ جلد دایرهالمعارف تدوین شده است که ۳۱ جلد آن زیر نظر مستقیم ایشان تهیه و تنظیم شده است. امیدواریم تا سال ۱۴۱۰ تدوین این مجموعه عظیم به پایان برسد.
او همچنین گفت: برنامهریزی کردهایم تا سال آینده در همین ایام، جشننامهای برای استاد طارمی منتشر کنیم و از هماکنون منتظر دریافت مقالات علمی مرتبط هستیم.
از فلسفه تا مدیریت؛ روایت حداد عادل از ۵۰ سال آشنایی با طارمی
غلامعلی حداد عادل، عضو هیئت امنای بنیاد دایرهالمعارف اسلامی و رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی از دیگر سخنرانان مراسم نکوداشت بود که در سخنانی گفت: برپایی چنین مجلسی در هفتادسالگی جناب طارمی کاری بایسته و شایسته بود و حتی لازم بود زودتر از اینها برگزار شود. آشنایی من با خانواده طارمی به حدود سال ۱۳۴۲ بازمیگردد، زمانی که سال اول دانشگاه بودم. در آن دوران با دوستان مذهبی در بازار ارتباط داشتم و با برادر بزرگتر ایشان، که طلبهای فاضل بود، محشور شدم و بعدها با سایر برادران نیز آشنا شدم.
او افزود: در سال ۱۳۶۱ که معاون وزیر آموزش و پرورش شدم، چاپخانه افست در اختیار ما قرار گرفت تا کتابهای درسی را چاپ کنیم. در آن زمان، یکی از برادران جناب طارمی را بهعنوان مدیرعامل آن چاپخانه منصوب کردیم. در سال ۱۳۵۴، درسی غیررسمی در مباحث فلسفی برای دانشآموزان دبیرستان علوی برگزار میکردم که آقای طارمی نیز در آن کلاسها شرکت میکرد. آن کلاسها زمینهای برای آشنایی با روشنفکری بود و ایشان بعدها برای ادامه تحصیل به قم رفت. پس از پایان تحصیلات، به ایشان پیشنهاد دادم به بنیاد دایرةالمعارف اسلامی بپیوندد. در سال ۱۳۷۴ که به ریاست بنیاد منصوب شدم، بهترین فرد برای معاونت بنیاد را جناب طارمی یافتم.
رئیس فرهنگستان زبان در ادامه گفت: مهمترین خصوصیت آقای طارمی ایمان دینی ایشان است. فردی متقی، پاکدست، پاکچشم و پاکدل است و اهل حفظ محرمات است. اخلاق او نیز مثالزدنی است؛ مودب، خوشبرخورد، سلیمالنفس، مهربان، دلسوز و متواضعاند. از خودنمایی و تجملگرایی پرهیز دارد و اهل ریاستمآبی نیست. ایشان روحیه جذب بیش از دفع دارد، اهل تسامح در غیر اصول و مبانی است و چهرهای دلپذیر در میان همکاران خود عرضه کرده است.
او سپی بیان کرد: از نظر علمی، تحصیلات مقدماتی درجهاولی داشته و شاگرد اول دبیرستان علوی بود. در آنجا ادبیات، عربی و انگلیسی آموخت و سپس به دانشکده فنی دانشگاه تهران رفت. چند سالی نیز در قم کسب فیض کرد. این ترکیب معارف و حکمت باعث شده معلومات وسیعی داشته باشد و برای مدیریت بنیاد دایرةالمعارف اسلامی فردی مناسب باشد. فهرست دهها مقاله علمی و کتابهای تألیفی او نیز گواهی بر توانایی علمیاش است. آقای طارمی دشمن کارهای سطحی است.
او افزود: از منظر مدیریتی، او مدیری موفق و جدی است. در کار مدیریت، جدیت دارد و تفکری منطقی و ریاضیوار را با بینش معنوی درآمیخته است. این ترکیب را در جای دیگری حتی در مجموعههایی که خودم حضور دارم، ندیدهام و نتوانستهام ایجاد کنم.
حداد عادل گفت: ایشان جدولی برای فعالیت پژوهشگران طراحی کرده که در آن، فعالیتها و پرداختها مشخص شده است. جناب طارمی چهرهای هستند هم متحرک و هم محرک. ابتکار، نوآوری، احساس مسئولیت، وجدان کاری بالا و ادای حق مطلب از دیگر ویژگیهای او است. او برای همگان احساس پدری و برادری دارد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: ایشان به رأی همکاران احترام میگذارد، تصلب رأی ندارد و در مدیریت واقعبین است. اگر همکار محضوری داشته باشد، با او راه میآید. قدرت کار با دیگران را دارد و صاحب این هنر است. به کلیات و جزئیات توأمان توجه دارد و در ۹۵ درصد موارد با گفتوگو به اجماع میرسیم. در پنج درصد باقیمانده نیز با رعایت سلسلهمراتب، تصمیمگیری منطقی دارد. این انعطاف منطقی، راز دوام همکاری ماست.
حداد عادل گفت: وجود آقای طارمی برای بنیاد و جامعه علمی کشور یک نعمت است. اگر امروز بنیاد دایرةالمعارف اسلامی پس از ۴۲ سال همچنان پابرجاست، این به برکت روشنبینی مقام معظم رهبری در سال دوم ریاستجمهوریشان است که دستور تشکیل بنیاد را دادند، و همچنین به برکت همکاران دیروز و امروز ما، بهویژه حضور جناب طارمی.
ویژگیهای ممتاز طارمی از نگاه همدرس قدیمی
سید ابوالحسن نواب، موسس و رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب نیز از جمله سخنرانان این مراسم بود و با بیان اینکه در طول ۳۰ سال گذشته افتخار داشتم که خادم طلبهها باشم و بهجرأت میگویم آخوندشناس خوبی هستم، گفت: با جناب طارمی همدرس بودیم در کلاسهای آیتالله شبیری زنجانی و با قاطعیت میگویم ایشان یکی از پنج روحانی برجسته کشور است.
اوافزود: آرامش، اخلاق، ادب و تدین او در بالاترین سطح ممکن قرار دارد و این ویژگیها در رفتار و منش او کاملاً مشهود است.
نواب گفت: جناب طارمی در خانوادهای تربیت شدهاند که هماهنگی و همدلی میان پدر و مادر در نهایت خود بوده است. پدر ایشان در التزام به مبانی انقلاب اسلامی نمونه بود و مادرشان هیچگاه زیارت عاشورا را ترک نکرد. پدر ایشان بهدلیل احساسات لطیف و رقیق، هیچگاه نمیتوانست روضه را به پایان برساند. این فضای معنوی و تربیتی، نقش مهمی در شکلگیری شخصیت متعالی جناب طارمی داشته است.
مأموریت علمی طارمی از نگاه همکار قدیمی
محمود حقیقی، دوست و همکار حجتالاسلام طارمیراد هم به بیان خاطراتی از همکاری با او پرداخت و گفت: بیش از سه دهه است که در بنیاد دایرةالمعارف اسلامی بهعنوان دانشجوی تماموقت فعالیت میکنم؛ اینجا فرصتی برای خدمت و یادگیری فراهم شده است.یکی از فرصتهای ارزشمند برای من، هماتاق شدن با آقای طارمی بود. در سال ۱۳۶۷، بنیاد جزواتی ۱۶۰ صفحهای بهصورت سالانه منتشر میکرد و در همان زمان، ایشان را فردی فاضل و فرهیخته یافتم. بعدها ایشان مسئولیتهای بالاتری در بنیاد برعهده گرفتند و در سال ۱۳۷۶ به معاونت علمی بنیاد منصوب شد.
حقیقی گفت: آقای طارمی همواره تلاش کرده، حس مسئولیت را در اعضای بنیاد برانگیزد. در دوره مدیریت ایشان، انتشار دانشنامه با سرعت بیشتری پیش رفت و ضوابط و استانداردهایی برای تدوین آن مکتوب شد. با تمهیدات صورتگرفته توسط او روند انتشار دانشنامه روانتر شد، گروههای مختلف فعال شدند، گروههای بزرگتر منشعب شدند و گروههای جدیدی نیز شکل گرفتند تا اداره امور بهتر انجام شود.
دوست و همکار چندساله حجتالاسلام طارمیراد گفت: از نگاه ایشان، کارکرد دانشنامه تعمیم علوم است؛ دانشنامه باید بتواند دانش را از سطح نخبگان به سطح عمومی منتقل کند و آن را قابل فهم سازد. آقای طارمی بیش از سه دهه از عمر خود را وقف تدوین دانشنامه کرده است. کمتر مقالهای در بنیاد وجود دارد که پس از تدوین، اوحاشیههای عالمانهای بر آن ننوشته باشد. ایشان در الهامبخشی به همکاران بسیار موفق عمل کرده است.
حقیقی گفت: یکی از دلبستگیهای او، رشد کتابخانه بنیاد است. در جلسات شورای عالی کتابخانه حضور فعال دارد و بر تهیه مواد خام و پیشنهادهای گروههای مختلف برای انتخاب کتابها نظارت دقیق دارد. در مواردی که پشتوانه کتابها برای تدوین دانشنامه کافی نباشد، به تدبیر او، چارهای جز تحقیق و پژوهش باقی نمیماند. ایشان بر استفاده از منابع اقدم و معتبر تأکید دارد.
او سپس گفت: آقای طارمی دلبسته معارف شیعی است. دانشنامه در موضوعات مرتبط با تشیع مدخلهای متعددی دارد و از آنجا که ایران مرکز گفتمان تشیع است، این موضوع اهمیت ویژهای دارد. او تاکنون ۵۰ مقاله در دانشنامه جهان اسلام نگاشته است. افزون بر این، در دانشگاه و حوزه تدریس دارد و در هدایت پایاننامههای کارشناسی ارشد و دکترا نقش مؤثری ایفا کرده است. در بنیاد نیز بیش از همه کار میکند و جدّ و جهد فراوانی دارد.
طارمی اهل بخل علمی نیست
حجتالاسلام رضا مختاری، عضو هیئت امنای بنیاد دایرةالمعارف اسلامی و رئیس مؤسسه کتابشناسی شیعه، گفت: آقای طارمیراد اهل بخل علمی نیست و روحیه بخشندگی دارد. در کنار این ویژگی، محکمکاری و متقنکاری نیز از خصوصیات بارزش است.
او افزود: طارمیراد سایر فعالیتها را کنار گذاشته و تمام تمرکز خود را بر تدوین دانشنامه معطوف کرده است. همچنین روحیه فداکاری دارد و مقالات دیگران را با دقت تصحیح و تکمیل میکند، بیآنکه نامی از او در آن مقالات ذکر شود.
حجت الاسلام مختاری گفت: آقای طارمی محبت و ارادت ویژه به اهل بیت علیهمالسلام و بهویژه علامه مجلسی دارد و در عشق و ارادتشان مقام فانی دارند و این عشق و دلبستگی در منش علمی و رفتاری ایشان نیز کاملاً مشهود است.
طارمی زمینهساز حضور زنان در عرصههای علمی بود
لیلا هوشنگی، دانشیار دانشگاه الزهراء و از مدیران علمی پیشین بنیاد دایرةالمعارف اسلامی نیز در این مراسم با اشاره به تجربیات زیسته خودش و دیگر همکاران خانم در بنیاد به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: توفیق داشتم بهمدت ۳۰ سال در بنیاد دایرةالمعارف اسلامی خدمت کنم. انتشار مجلدات و دانشنامهها همواره مایه مباهات و افتخار من بوده است. در کلاسهای دانشگاهی، جای مباحثی که در این دانشنامهها آمده، بهراستی خالی است.
او با بیان اینکه امروز ملاحظه میکنیم بیش از ۵۰ درصد حاضران در مراسم بزرگداشت، زنان هستند و با اشاره به جایگاه خانمها در بنیاد تصریح کرد: زنانی که در بنیاد به فعالیتهای علمی و پژوهشی میپردازند، نقش مؤثری در پیشبرد اهداف علمی داشتهاند. حضورم به عنوان یک استاد جوانِ زن در شورای مدخل موضوعی مهم بود که با حمایت و تدبیر آقای طارمی راد محقق شد. ایشان زمینهساز حضور مؤثر زنان در عرصههای علمی بنیاد بودند.
هوشنگی افزود: در پروندههای کلام که حوزه تخصصی من بود، آقای طارمی آموزشهای لازم را ارائه میداد. با اعتماد و اعتمادسازی او، توانستم مسئولیتهای علمی را بپذیرم و در مسیر پژوهش گام بردارم. آقای طارمیراد به جریانشناسی جهان اسلام احاطه دارد، جغرافیای تاریخی را بهخوبی میشناسد و در نسبشناسی علما نیز صاحبنظر است. در سفرهای علمی که در خدمت او بودم، این توانمندیها را از نزدیک مشاهده کردم.
اوتصریح کرد: آقای طارمیراد نگاه نو و افق کلانی دارد و با همین رویکرد، انواع کلاسهای زبان و حتی کارگاه هوش مصنوعی را در بنیاد راهاندازی کرد تا ظرفیت علمی مجموعه ارتقا یابد.
هوشنگی با اشاره به اینکه نگاه مدیریتی ایشان سلسلهمراتبی است، گفت: در نگاه نخست ممکن است این نوع نگاه، طبقاتی بهنظر برسد، اما هرچه در کار جلوتر رفتم، دریافتم که این نگاه دقیق و هدفمند است. ضمن آنکه برای نیروهای جوان وقت میگذارند و به رشد آنان توجه دارند.
شخصیتی چندبعدی و چنددانشی
قنبرعلی رودگر، مدیر گروه جغرافیای دانشنامه اسلام در این مراسم گفت: قریب به ۲۰ سال پیش که مشغول نگارش مقالهای درباره «حاشیه و حاشیهنویسی» بودم، به نکتهای مهم رسیدم؛ اقتضای حاشیهنویس این است که فردی صاحب فضل و دانش بالا باشد. حاشیهنویس باید علاوه بر فهم دقیق متن، توانایی آموزش و تعلیم آن را نیز داشته باشد. از سوی دیگر، قدرت نقادی متن نیز ضروری است. چنین فردی باید چنددانشی و دارای شخصیت موسع باشد. به همین دلیل، برخی از حاشیهها با وجود آنکه در حاشیه متن قرار دارند، جایگاه مرکزی و محوری یافتهاند.
رودگر با تشبیه شخصیت حجتالاسلام طارمیراد به حاشیهنویسان گفت: افتخار ۳۰ سال همکاری با آقای طارمی راد را دارم. ایشان شخصیتی چندبعدی و چنددانشی هستند. به آقای حداد نیز گفتهام که ایشان بسیار پرمطالعهاند و این ویژگی را میتوان از حواشی علمیای که بر مقالات مینویسند، بهوضوح دریافت.
او ادامه داد: بیش از ۳۰ جلد دانشنامه از زیر نظر او گذشته است و همه آنها را با دقت مطالعه کرده است. تصور نمیکنم کسی در ایران موفق به چنین کاری شده باشد. او رویکردی نقادانه دارد و نگاه تحلیلی و عمیقشان در تمامی مراحل تدوین دانشنامه مشهود است.
طارمیراد مبدأ تاریخ دانشنامه است
رقیه میرابوالقاسمی، عضو هیئت علمی و مدیر گروه تاریخ اسلام بنیاد دایرةالمعارف اسلامی نیز در این مراسم با بیان اینکه آقای طارمیراد شخصیتی جامعالاطراف است، هم از نظر علمی و هم از منظر مدیریتی، گفت: همانطور که آقای حداد عادل نیز بهخوبی توضیح دادند، ایشان نقش بیبدیلی در شکلگیری و ارتقای بنیاد داشته است. او بهنوعی مبدأ تاریخ در بنیاد و مجموعه دانشنامه محسوب میشود؛ بهگونهای که فعالیتها در بنیاد به قبل و بعد از حضور ایشان تقسیم میشود. با احترام به زحمات پیشینیان تا پیش از حضور آقای طارمیراد و قبول مسئولیت معاونت علمی، مؤسسه از پویایی و قدرت علمی لازم برخوردار نبود.
میرابوالقاسمی گفت: یکی از نکات مهم در رویکرد مدیریتی او، اعتماد به جوانانی است که وارد بنیاد میشود. آقای طارمیراد همواره به نسل جدید باور داشته و این اعتماد را در عمل نشان داده است. وسعت دید و پویایی در نگاه او وجود دارد و این نگرش را به مجموعه منتقل کرده است. در صددرصد موارد، حاشیههایی که ایشان بر مقالات مینویسذ، مورد تأیید همه همکاران قرار میگیرد و صحت علمی آنها اثبات شده است.
این پژوهشگر سپس گفت: او با همکاران خود همچون اعضای خانواده برخورد میکنند. هر توقعی که از مجموعه دارند، ابتدا خودشان پیشقدم میشوند و الگویی از مسئولیتپذیری و تعهد را به نمایش میگذارند.
طارمیراد؛ شیخ مفید روزگار
در بخش دیگری از مراسم محسن معینی، عضو هیئت علمی و مدیر گروه قرآن و حدیث بنیاد دایرهالمعارف اسلامی نیز چند سطری در وصف حجتالاسلام طارمی راد به زبان و لحن متون تاریخی و باستانی خواند که در آن بر شریف بودن و دانش معاونت علمی بنیاد تاکید ویژهای شد و او به شیخ مفید روزگار تشبیه شده بود.
فاطمه طارمیراد، دختر حجتالاسلام طارمیراد نیز در بخشی از آیین نکوداشت پدرش به نمایندگی از خانواده در جایگاه حاضر شد و متنی احساسی در توصیف ویژگیهای شخصیتی و علمی پدرش خواند.
جلسهای به برکت دانشنامه جهان اسلام
حجتالاسلام والمسلمین حسن طارمیراد به عنوان آخرین سخنران مراسم گفت: خوشحالم که در جمع دوستان و همکارانم حضور دارم. این جلسه به برکت دانشنامه شکل گرفته و حاصل سالها تلاش علمی و فرهنگی در مجموعه بنیاد دایرهالمعارف اسلامی است. از مهمانان خارجی، بهویژه سفیر محترم عربستان سعودی، رایزن فرهنگی کشور ترکیه و سفیر تاجیکستان که در این مراسم حضور یافتند، صمیمانه تشکر میکنم. همچنین از جناب مسجدجامعی، همکلاسی دوران مدرسهام، قدردانی میکنم که در اینجا حضور دارد.
طارمیراد گفت: از سایر حضار و سخنرانان نیز سپاسگزارم، بهویژه جناب آقای حداد عادل که با محبت و برادری در کنار بنده بودند، و حضرت استاد آیتالله سبحانی که با ابراز لطف و محبتشان، مسئولیت من را سنگینتر کردند.
در ادامه مراسم نیز او متن بلندی را برای حاضران خواند که بخش قابل توجهی از آن به شکرگزاری نعمتهای الهی اختصاص داشت و در آن تصویری جامع از زندگینامه شخصی حجتالاسلام طارمی راد ارائه شد.
بعضی چهرههای علمی، سیاسی و موسسات فرهنگی برای حجتالاسلام طارمی راد پیام تبریک و قدردانی فرستاده بودند. ضمن اینکه پیام انجمن ویراستاران نیز در این مراسم توسط نماینده آن خوانده شد.
در پایان مراسم هدایایی از سوی بنیاد و موسسات علمی و فرهنگی در سراسر کشور بهرسم یادبود و قدردانی از حجتالاسلام طارمیراد به او اهدا شد. ضمن اینکه کتابی از فعالیتهای او با عنوان «دانشنامهنگاری و پژوهش؛ تجربه زیسته» رونمایی و به حاضران اهدا شد.
انتهای پیام
نظرات