دین مقدس اسلام یگانه دینی است که به تمام زوایای زندگی بشریت توجه کرده وحتی درباره نحوه سخن گفتن او که از آن به «قول سدید» یاد نموده راه رستگاری را پیش روی انسان مومن قرار داده است.
به گزارش سرویس دین واندیشه خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) در حقیقت تقوا پایه اصلاح زبان و سرچشمه گفتار حق است، و گفتار حق یکی از عوامل مؤ ثر اصلاح اعمال، و اصلاح اعمال سبب آمرزش گناهان است.
سخن در بند توست تا آن را نگفته باشی... و چون گفتی، تو در بند آنی؛ پس زبانت را نگه دار چنان که طلا و نقره ات را نگه می‌داری، زیرا چه بسا سخنی که نعمتی را طرد یا نقمتی را جذب می‌کند.
سخن سنجیده بگویید
بسیار دیده شده است که شخصی سخنی بگوید و بعد که نسنجیدگی کلام او آشکار گشت به عوض اصلاح و پذیرش مسوولیت کلام خود، ناقلان را کاذب شمارد و از راویان شکایت کند که چرا سخن او را نقل کرده‌اند! در کلام قرآنی و احادیث به سخن سنجیده تاکید بسیار شده است.
خداوند متعال در سوره احزاب، آیه71 می‌فرمایند:«ای کسانی که ایمان آورده‌اید، تقوای الهی داشته باشید و سخن سنجیده و درست بگویید تا خداوند اعمال شما را اصلاح کند و گناهانتان را بیامرزد و همانا کسی که خدا و رسولش را اطاعت کند، به رستگاری و فوز بزرگی نائل آمده است.
سدید: از واژه ((سد)) گرفته شده به معنای محکم و استوار است. پس سخن سدید سخن حقی است که در برابر باطل قرار دارد و هم چون سدی آن را از بین می‌برد.
در حدیثی از نبی مکرم اسلام آمده است که فرمودند: «از نشانه‌های خوبی ایمانِ شخص این است که ایمانش او را از کلامی که سودی برایش ندارد باز دارد.» بحار / 28 / 136
بنابراین اگر انسان در تمام مراحل زندگی قول سدید داشته باشد و سخن به گزاف نگوید و در گفتارش پیوسته تقوای الهی را پیشه کند و بداند که هر سخن بر زبانش جاری شد، رقیب و عتیدی آماده ثبت و ضبط آن هستند اگر انسان چنین شد، و با پرهیزکاری و تقوا و خدا را مد نظر قرار دادن، سخن را سنجیده و درست بیان کرد، قطعا نتیجه‌اش این است که خداوند اعمالش را اصلاح کند و مشکلاتش را بزداید و گناهانش را ببخشد. و این وعده الهی است که هرگز تخلف در آن راه ندارد.
پس راه درست سخن گفتن، تقوا و پرهیزکاری است، و نتیجه درست سخن گفتن، اصلاح اعمال و آمرزش گناهان است و نتیجه آمرزش گناهان، دست‌یابی به فوز عظیم و رستگاری بزرگ در دنیا و آخرت است.
در هفتمین فراز از دعای امام عصر(عج) چنین می‌خوانیم: «و سدّد و السنتنا بالصّواب و الحکمة؛ خدایا! زبان‌های ما را به درست گویی و حکمت استوار فرما.»
مرحوم آیت‌اللّه شیخ محمد تقی ستوده (متوفی 1420 ه.ق) استاد عالیقدر حوزه علمیه قم می‌فرمود: «من وقتی که افراد اصرار می‌کنند و موعظه‌ای می‌خواهند، می‌گویم: زبان! زبان! باید مواظب زبانتان باشید، خیلی انسان باید سنجیده حرف بزند.
سوژه ندادن به دشمن در گفتار
از آن جایی که دشمن منتظر فرصت می‌باشد که به هر طریق ممکن به نفع خود استفاده کنند، خداوند به مومنان دستور می‌دهد که مراقب گفتار خویش باشید که تا دشمن، از گفتار شما سوءاستفاده نکند.
در قرآن کریم آمده است : «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَقُولُواْ رَاعِنَا وَقُولُواْ انظُرْنَا وَاسْمَعُوا ْوَلِلکَافِرِینَ عَذَابٌ أَلِیمٌ» ای افراد با ایمان هنگامی که از پیامبر تقاضای مهلت برای درک آیات قرآن می‌کنید نگویید «راعنا» بلکه بگوئید (انظرنا) و آن چه به شما دستور داده می‌شود بشنوید و برای کافران عذاب دردناکی است.
در شأن نزول این آیه ابن عباس مفسر معروف نقل می‌کند: مسلمانان صدر اسلام هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم مشغول سخن گفتن بود و بیان آیات و احکام الهی می‌کرد، گاهی از او می‌خواستند کمی با تأنی سخن بگوید تا بتوانند مطالب را خوب درک کنند، و سوالات و خواسته‌های خود را نیز مطرح نمایند، برای این درخواست جمله (راعنا) را از ماده (الرعی) به معنی مهلت دادن است. به کار می‌بردند ولی یهود همین کلمه (راعنا) را از ماده (الرعونه) که به معنای کودنی و حماقت است، استعمال می‌کردند. در صورت اول مفهومش این است «به ما مهلت بده» ولی در صورت دوم این است که (ما را تحمیق کن). در این جا برای یهود دستاویزی پیدا شده بود که با استفاده از همان جمله‌ای که مسلمانان می‌گفتند، پیامبر یا مسلمانان را استهزاء کند، آیه فوق نازل شد و برای جلوگیری از این سوءاستفاده به مومنان دستور داد به جای جمله (راعنا) جمله (انظرنا) را به کار برند که همان مفهوم را می‌رساند، و دستاویزی برای دشمن لجوج نیست.( تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، ج1، ص 382.)
همچنین در احادیثی از مولای متقیان ویژگی‌های بهترین سخن را مرور می‌کنیم:
الف- سخن راست؛ حضرت علی(ع) فرمودند: بهترین حرف، حرف راست است.خیرالکلام الصدق. غرر/4 99
ب- همراه با عمل؛ حضرت علی(ع) فرمودند: بهترین گفتار کلامی است که عمل و رفتار ثابتش کند. سفینة البحار /7/ 383
ج- ملال‌آور نباشد؛ حضرت علی(ع) فرمودند: بهترین کلام، گفتاری است که خسته کننده نباشد و از گوینده نکاهد. یعنی جایگاه گوینده‌اش را پایین نیاورد غرر الحکم / 4969
د- منظم و همه فهم؛ حضرت علی(ع) فرمودند: نیکوترین گفتار، کلامی است که منطق و نظم زیبایش کرده باشد و همه فهم باشد.غرر الحکم / 3304
ه- متقن و استوار؛ حضرت علی (ع) فرمودند:نیکوترین کلام، کلام استوار و محکم است. غرر الحکم / 2865
انتهای پیام
نظرات