لباس زنان جنوب کشور پر از رنگ‌های شادی است که معمولا سر آستین‌ها و مچ پاها را از نخ‌هایی طلایی می‌دوزند. دوخت و دوزهایی که چندان هم ارزان نیستند و برایش ساعت‌ها از چشم و جان مایه می‌گذارند.
به گزارش خبرنگار صنایع دستی ایسنا، در ایران انواع سوزن‌دوزی‌هایی وجود دارد که با نخ‌های فلزی مانند سرمه، نقده، گلابتون تزئین می‌شوند و به پارچه درخشش خاصی می‌دهند. سوزن‌دوزی‌هایی مثل گلابتون دوزی، خوس‌دوزی، نقده‌دوزی، سرمه‌دوزی، نوار شک بافی، ده یک دوزی و....
یک مدرس هنر سوزن‌دوزی و تزئینات لباس درباره گلابتون‌دوزی به خبرنگار ایسنا می‌گوید: البته در قدیم نخ‌های گلابتون از طلا و نقره که مغزی آن ابریشم بوده، تهیه می‌شده و نمونه‌های زیبایی از لباس پادشاهان و درباریان با این نخ‌ها در موزه‌ها دیده می‌شود. اما امروزه روکش نخ گلابتون از آلیاژ و مغز آن پنبه‌ای است که از پاکستان و هند وارد کشور می‌شوند.
«مریم فامیل سماک جلالی» ادامه می‌دهد: به روایت تاریخ، 105 سال پیش از میلاد مسیح بنا به یک سنت، دولت چین برای بر سر مهر آوردن همسایه، قطعاتی از پارچه‌ای زربفت و زردوزی شده را همراه با نمایندگانی به ایران فرستاد و ۷۳۳ سال بعد، یعنی در سال ۶۲۸ میلادی، هنگامی که هراکلیوس دستگرد را تصرف و غارت کرد، گرانبهاترین غنایمی که بدست آورد زردوزی‌های ایرانی بود و همین روایت تاریخی باعث شد همه تصور کنند زری دوزی برای اولین‌بار از چین به ایران آمده است؛ در حالیکه نتیجه کاوش‌های باستان‌شناسی در روسیه حکایت از آن دارد که در سده سوم پیش از میلاد زردوزی و تولید پارچه‌های زربفت در ایران رواج داشته و ایرانیان به وسیله نخ‌های زرین که به ظرافت تابیده می‌شد، تصویر برگ مو و پیچک را بر روی پارچه پشمی می‌دوختند.
او اضافه می‌کند: با هجوم مغول‌ها، عناصر هنر چینی نیز به زردوزی ایران راه یافت و اگرچه هیچ اثری از زردوزی‌های این دوره در دست نیست، اما ادامه آن قطعا به قرن پانزدهم، شانزدهم و هفدهم میلادی کشید. «شاردن» در سیاحت‌نامه‌ی خود بارها ظرافت زردوزی‌ها و گلدوزی‌های ایرانی را که به زعم خودش برتر از گلدوزی‌های اروپائیان و ترکان بوده ستوده است.
این مدرس دانشگاه بیان می‌کند: گلابتون‌دوزی از زمان هخامنشیان تاکنون رواج داشته و به کشورهای دیگر صادر می‌شده است و با استفاده از نخ‌های ابریشمی با روکش طلا یا نقره بر روی پارچه‌های اطلس، ماهوت، پشم، مخمل و کرباس با نقش‌های اسلیمی ختایی، محرابی، بازوبندی، ترنج و محرماتی تزیین می‌شدند.
سماک جلالی می‌گوید: در حال حاضر گلابتون‌دوزی با الیاف طلا یا نقره در ایران رایج نیست و به جای آن از نخ‌هایی که روکش فلزی طلایی یا نقره‌ای دارند، روی پارچه‌های مخمل، ابریشم، تافته، اطلس، ماهوت، پشم و حتی کرباس انجام می‌شود. البته امروزه گلابتون رنگی هم در بازار موجود است.
او قلابِ، نخ گلابتون، پولک تخت، کارگاه (که در محل به آن کمه یا کم گفته می‌شود)، پارچه ساتن و یا نخی و نخ‌های دوکی ابریشم مصنوعی را ابزار گلابتون‌دوزی می‌داند.
این مدرس دانشگاه همچنین درباره دوخت گلابتون دوزی می‌گوید: ابتدا نقش مورد نظر را با کاربن روی پارچه منتقل می‌کنیم و پس از آن به وسیله ی قلاب شماره ۱۲ و نخ گلابتون خطوط اصلی طرح را قلابدوزی می‌کنیم و بعد از آن متن و کناره‌ها را می‌دوزیم.
سماک جلالی بیان می‌کند: پیچک ترنج، گل ساعتی، نقش محرابی، گل‌های اسلیمی، گل‌های ختائی، نقش بازوبندی، بته روحی، محرماتی یا ستونی، بته جقه‌ای، سروچه و انواع گل‌ها و گاهی تصویر افراد نقش‌هایی هستند که در گلابتون دوزی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
او اضافه می‌کند: از این نوع سوزندوزی‌ها معمولا برای تزئین لباس‌های بندری، پرده، بقچه، سوزنی، کلاه، کیسه پول، قاب شانه، سرمه دان، جای قیچی، جای قلمدان، جای قرآنی و... استفاده می‌کنند.
مدرس هنر سوزن‌دوزی و تزئینات لباس در دانشگاه فنی شریعتی تهران می‌گوید: در حال حاضر هنر گلابتون دوزی را در واحد تزئینات لباس در دانشگاه با طرح‌های به روز رسانی شده، روی مانتو آموزش می‌دهم. تولیدکنندگان اصلی مصنوعات گلابتون دوزی شده دراستان هرمزگان بیشتر زنان و دختران خانه دار هستند و بطور کلی در شهرهای بندرلنگه، بندرعباس، میناب و اکثر نقاط روستایی شهرهای یاد شده، کمتر خانواده‌ای را می‌توان یافت که زنان و دختران آن با هنر گلابتون دوزی آشنایی نداشته باشند.
سماک جلالی بیان می‌کند: اگر چه کلیه مناطق استان هرمزگان استفاده از شلوارهای زنانه با دمپایی زری دوزی شده رسم است و پیراهن‌های زنانه با سرآستین و پیش سینه و دور یقه گلابتون دوزی شده، رواج دارد، اما این کار در لبه پرده، دیوارکوب، پشتی، کوسن نیز استفاده می‌شود.
انتهای پیام
نظرات