نخستين حياط چهارايواني و تنها نقش‌برجسته‌هاي گلي جهان در كوه خواجه
كوه خواجه با ارتفاع 900 متر تنها برجستگي منطقه‌ي سيستان و يكي از با ارزش‌ترين و قديمي‌ترين مناطق تاريخي ايران است كه قلعه‌ي كافرون يا كهن‌دژ از جمله‌ي آثار باستاني اين كوه به‌شمار مي‌رود.
به گزارش خبرنگار بخش ايران‌شناسي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اين قلعه در دامنه‌ي جنوب شرقي كوه قرار گرفته و مساحت آن حدود 40 هزار مترمربع و از سه حصار متفاوت تشكيل شده است.
حصار نخست در كنار درياچه و پايين كوه قرار دارد و مصالح آن از جنس خشت و چينه‌اند. حصار دوم كه راهروي ورودي به ديگر بخش‌هاي قلعه در آن تعبيه شده است، 150 متر از حصار نخست فاصله دارد؛ اين قسمت دو برج، يك هشتي و يك دالان مسقف و مارپيچ دارد كه به بالاي قلعه و حياط مركزي دسترسي دارد. حصار سوم بلندترين حصار قلعه با ارتفاع 20 متر تقريبا در مركز قلعه قرار دارد و قسمت شاه‌نشين و آتشكده را دربر مي‌گيرد.
پس از دالان ورودي مارپيچ قلعه، سطحي مسطح قرار گرفته است كه از طريق ايوان و گنبدخانه به حياط مركزي وصل مي‌شود. اطراف حياط مركزي را حجره‌ها و ايوان‌هايي فرا گرفته‌اند كه نخستين حياط چهارايواني در ايران محسوب مي‌شود.
در قسمت شمالي حياط مركزي يك تالار قرار دارد كه از نقاشي‌هاي مراسم و اشخاص مهم ساكن قلعه پوشيده بوده است. زمينه‌ي اين نقاشي‌ها از ملات گل است و روي آن‌ها را با رنگ‌هاي طبيعي نقاشي مي‌كرده‌اند. اكنون قسمتي از اين نقاشي‌ها به خارج از كشور منتقل شده و بيشتر آن‌ها از ميان رفته‌اند.
در كنار تالار گالري، صفه‌اي است كه بالاي آن يك ايوان و آتشكده قرار دارند. در كنار ورودي آتشكده، نقش‌برجسته‌هاي گلي با نقش يك سوار درحال مبارزه و پنج سوار ديگر وجود دارند و تنها نقش‌برجسته‌هاي گلي در جهان به‌شمار مي‌روند.
برخي كارشناسان قلعه را يك بناي ايراني ـ يوناني مي‌دانند؛ اما گروهي نيز اعتقاد دارند، سابقه‌ي آن به دوره‌ي هخامنشي مي‌رسد. بيشتر آثار باقي‌مانده در بناي فعلي مربوط به دوره‌ي اشكاني و ساساني و از خشت هستند.
در بالاي كوه دو قلعه به نام‌هاي كك كهزاد و چهل‌دختران مربوط به دوره‌ي ساساني وجود دارند كه نقش نگهباني و ديده‌باني داشته‌اند. همچنين در بالاي كوه تعدادي آرامگاه مربوط به دوره‌ي اسلامي به‌چشم مي‌خورند كه از مهم‌ترين آن‌ها آرامگاه خواجه است كه در هنگام سفر به افغانستان در اين منطقه به‌دست راهزنان كشته و در بالاي كوه دفن شده است.
محمدرضا جنتي ـ كارشناس مرمت ـ درباره‌ي وضعيت فعلي آثار تاريخي كوه خواجه به خبرنگار ايسنا توضيح داد: كوه خواجه اكنون وضعيت خوبي ندارد. در سال 1379 به‌عنوان يك پروژه‌ي بزرگ معرفي و برخي كارهاي مطالعاتي آن در سال‌هاي 1381 تا 1383 انجام شدند، اما اين پروژه در سال 1384 رها شد.
وي افزود: مرمت‌هايي كه در قلعه‌ي كهن‌دژ در سال‌هاي اخير انجام شده، بسيار ضعيف بوده‌اند و اعتبار مناسب نيز براي آن تخصيص نيافته است.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات